Medya Takip Merkezi (MTM), 2019 yılında iktisatta öne çıkan hususlara yönelik hazırladığı raporu açıkladı.
Raporda öne çıkan başlıklar şöyle, yılın birinci ayından itibaren ABD ve Çin ortasındaki ticaret müzakerelerine yönelik belirsizlikler, Suriye’nin kuzeyindeki gelişmeler ve Brexit çıkmazı, global piyasalara taraf veren ana başlıklar birinci sıralarda yer aldı. Yurt içinde ise 31 Mart’ta yapılan mahallî seçimler ve ABD ile olan ikili münasebetler ekonomiyi etkileyen esas faktörler oldu.
Yılın birinci aylarında, kış kuralları sebebiyle kimi besin eserlerinin fiyatlarında artışlar yaşandı. Enflasyonla Gayret kapsamında uygun fiyatlara zerzevat ve meyve alışverişinin yapılabileceği tanzim satış noktaları kuruldu. Başta belediyeler olmak üzere Tarım Kredi Kooperatifleri de çalışmalara dayanak oldu. Tanzim satış mağazalarının tesiriyle marketlerdeki zerzevat ve meyve fiyatlarında düşüşler sağlandı.
Temmuz ayında Merkez Bankası’nda üst seviye yönetici değişimi gerçekleşti. Merkez Bankası Lideri Murat Çetinkaya misyondan alınırken, yerine yardımcısı Murat Uysal atandı.
YENİ İKTİSAT PROGRAMI
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, ‘Değişim Başlıyor’ ana temasıyla hazırlanan Yeni İktisat Programı’nı (YEP 2020-2022) bakanlıkta düzenlediği basın toplantısıyla açıkladı. Yeni İktisat Programı; emeklilik atağı, her çocuğa kumbara hesabı, memura ödül üzere birçok başlığı barındırdı.
MTM’nin araştırmasına nazaran yıl boyunca medyada 1 milyon 116 bin 270 habere yansıyan ihracat, yılın birinci 11 ayında 165 milyar doları aştı. Böylelikle Yeni İktisat Programı’ndaki 182 milyar dolarlık ihracat maksadına yaklaşıldı. 2018 yılının birinci 11 ayında 52 milyar 247 milyon dolar olan dış ticaret açığı ise 2019 yılında yüzde 51.84 düşüşle 25 milyar 162 milyon dolara geriledi.
Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk başkanlığında toplanan Taban Fiyat Tespit Kurulu, 2020 yılında uygulanacak brüt taban fiyatın 2.943 TL, net minimum fiyatın ise 2.324 TL olduğunu belirledi. Böylelikle yıl boyunca 192 bin 506 habere yansıyan taban fiyata net yüzde 15.04 artırım yapılmış oldu.
DOLAR VE EURO GEÇTİĞİMİZ YILA NAZARAN SAKİN BİR YIL GEÇİRDİ
2019 yılında dolar kuru denetim altına alınsa da, bir evvelki yılın tesirleri hissedildi. 2019’a 5.25 düzeylerinde başladı ve yılın ikinci yarısında 5.60-5.85 bandında seyretti. Genel olarak sakin bir yıl geçiren dolarda en yüksek düzey, lokal seçimler sonrası görüldü. Dolar, İstanbul seçimlerinin iptal edildiği mayıs ayının 7’sinde, kısa periyodik de olsa 2019’un en yüksek kuru olan 6.25 düzeyine kadar yükseldi. Yılbaşından itibaren toplam 2 milyon 198 bin 883 haberde yer alan dolar kuru, yüzde 13 oranında paha kazandı.
Euro kuru da dolarda olduğu üzere 2018’e oranla sakin bir yıl geçirdi. Yılın birinci aylarında 6.02 düzeyinde olan kur, yıl içerisinde en yüksek düzeyini mahallî seçimlerin İstanbul’da tekrar edilmesi kararı sonrası 9 Mayıs tarihinde 7.03 TL olarak gördü. 2019 yılında Euro yüzde 9,5 oranında bedel kazandı.
ALTIN, YATIRIMCISININ YÜZÜNÜ GÜLDÜRDÜ
2019 yılı içerisinde Dolar, Euro ve faizden daha çok getiri sağlayan altın yatırımcısının yüzünü güldürdü. ABD-Çin ticaret savaşındaki gelgitler ve Merkez Bankalarının gevşeme adımlarının olduğu bir ortamda inançlı liman alımlarından faydalanan altın yüzde 17 yükseldi. 2019 yılına 217 TL düzeyinde giren gram altın, yılın son günlerinde 282- 286 TL bandında süreç gördü. 2019 yılında yaşanan yurt içi ve yurt dışı gelişmelere bağlı olarak kıymet kazanan altın fiyatları yatırımcılarına yüzde 30 yarar sağladı. Medya Takip Merkezi’nin birebir araştırmasına nazaran, yıl boyunca 302 bin 404 habere yansıyan altın, 2019 yılı içerisinde en yüksek düzeyini 289 TL ile 28 Ağustos tarihinde gördü.
VERGİ, TÜRKİYE’NİN GÜNDEMİNDEYDİ
Türkiye 2019 yılında birçok mevzuda vergi düzenlemesine giderken, yeni gelen ek vergiler de gündem konusu oldu. 2019 yılının birinci ayında, gelir vergisi ıslahat paketi yürürlüğe girdi. Yapılan düzenleme ile kıdem tazminatındaki gelir vergisi kesintisinin iade edilmesi kararlaştırılarak, 27 Mart 2018’den evvel işten ayrılanlara karşılıklı sonlandırma kontratı kapsamında yasal haklarına ek olarak ödenen tazminatlar, iş kaybı, iş sonu tazminatları üzere çeşitli isimler altında yapılan ödemeler ve yardımlardan yapılan gelir vergisi kesintisinin iadesi sağlandı.
SOSYAL MEDYA FENOMENLERİNE VERGİ DÜZENLEMESİ
Ocak ayı prestiji ile yürürlüğe giren başka bir vergi düzenlemesi ise, Cumhurbaşkanlığı kararı ile Facebook, Google üzere İnternet ortamlarında verilen reklamlara yüzde 15 daha fazla vergi ödenmeye başlanması oldu. Bu durum toplumsal medya fenomenlerinin de vergi ödeyeceği tartışmasını gündeminde getirdi.
Yeni yıl ile başlayan paralı poşet devriyle birlikte, şubat ayı prestiji ile plastik poşetlerin beyanları, e-Devlet Kapısı yahut interaktif vergi dairesi üzerinden, Etraf ve Şehircilik Bakanlığı süreçlerinin bulunduğu sayfada ‘Plastik Poşet Beyanı’ kısmından yapılmaya başlandı.
Nisan ayında katma bedel vergisi kanununda yapılan değişiklik ile de bir evvelki seneye ilişkin masrafların katma kıymet vergisi meblağlarının indirim konusu yapılabilmesine imkân sağlandı.Yılın sonuna hakikat ise Türkiye Dijital Hizmet vergisi ile tanıştı. Buna nazaran internet ortamlarında yapılacak alışverişlerde yüzde 7,5 dijital hizmet vergisi ödeyecek.MTM’nin araştırmasına nazaran, 2019’da vergiler konusu 933 bin 27 habere yansıyarak iktisat gündemini belirleyen hususlar ortasında yer aldı.