Halkların Demokratik Partisi (HDP), 4. Büyük Olağan Kongresi’ni 23 Şubat Pazar günü yapacak. HDP Kongresi öncesinde partinin İstanbul Milletvekili Ahmet Şık, Artı Gerçek’ten Rıfat Doğan’ın sorularını yanıtladı. HDP’li Şık’ın partiye dönük tenkitleri dikkat çekti.
Kongre ile birlikte HDP içindeki meseleye neden olan takımların değiştirilmesi gerektiğine dikkat çeken Ahmet Şık, “Mevcut isimlerle devam edebilirsin lakin kelamın başında da dediğimiz ‘yeni bir dönem’ başlatacak isen partinin var olan yapısal meseleleri başta olmak üzere sıkıntılı alanlara/kişilere neşter vurarak bu sorunları ortadan kaldıracak bir değişimi başlatarak yola çıkmak gerek. HDP’nin yapısal sıkıntılarına tahlil üretebilecek bir kadrolaşmaya gitmek bir değişim olacağının da ispatı olur” tabirlerini kullandı.
“HDP’nin yalnızca niyet beyanıyla, sonrasında sahip çıkamadığımız sözlerle, temennilerle yol alması pek mümkün değil” diyerek parti siyasetine ait tenkitlerini de sıralayan Ahmet Şık, “HDP’deki parti içi bürokrasi ve bunun yarattığı statükoyla birlikte karşımıza çıkan tablo hantallaşma oluyor. Öbür bir deyişle HDP için sorunun ismini CHP’lileşme diye koymak yanlış olmaz” dedi.
Terör örgütü PKK’ya yönelik tenkitlerini de belirten Ahmet Şık, “PKK bir şiddet hareketi gerçekleştiriyor. Bombalı bir hücum da, bir karakol baskını da ya da sivillere yönelik rastgele bir atak olabilir. Sonuçta insan canına kast eden bir aksiyon var ve çok haklı olarak tenkit yöneltiliyor” halinde konuştu. HDP’nin ülke gerçekliği ile uyuşmayan telaffuzlarını de hatırlatan vekil Ahmet Şık, “Mesela, Cumhuriyet tarihinin yaşanan en ağır finansal krizine dair kelamımızı ‘Krizin nedeni Öcalan’a uygulanan tecrittir’ diyerek anlatmaya kalkmak bizi yalnızca kendi gündemimize hapsederken ülke gerçekliğine yaklaşımımıza dair de bir samimiyet ve kavrayış turnusolu olarak görünüyor” kelamlarını kullandı.
“Yerel seçimlerde CHP solculaştığı için değil HDP ‘sağcılaştığı’ (Burada CHP’nin sağcı olduğuna vurgu yapılmaktadır) için muvaffakiyet elde etti” diyerek, HDP’nin lokal seçimlerdeki yanlışlarını unsur madde anlatan Ahmet Şık, “En güçlü olduğunuz yerlerin toplamında oy oranlarınız yüzde 60’lardan 40’lara düşmüşse bu yapısal bir meseleye işaret eder” dedi ve Tunceli’deki durumla ilgili şunları söyledi:
“Dersim ve Fatih Maçoğlu özelinde parlamenter siyasetin HDP üzerindeki tesirleri, düşünülmesi gereken en kıymetli şeylerden. Maçoğlu’nun aday olmasından belediyeyi kazanmasına ve hatta sonrasına da sarkan periyoda baktığımızda görünen odur ki, HDP siyaseti kendi politik gerçekliğinin büyüsüne kapılıp gitmiştir.”
“Dersim’in tüm ilçelerinin CHP ve AKP ortasında bölüşülmüş olması gerçeği bir diğer tartışmanın konusu olmak üzere ortaya çıkan sonucun manası kanımca şu ki; Dersim özelindeki kibirli duruşumuza seçmen tokadı inmiştir. Zira Batı’da ‘bağrımıza taş basarak’ oy kullanırken, tıpkı ‘yüce gönüllülüğü’ Dersim’de gösterememiş olmamızla ilgili paradoksu Dersimliler ‘cezalandırmıştır.’”
Ahmet Şık’ın verdiği röportajın tam metni şöyle:
“PARTİNİN YAPISAL PROBLEMLERİNE NEŞTER VURULMALI”
“HDP 4. Kongresi ile birlikte yeni bir devri de başlatmış olacak. Bu kongreden beklentileriniz nelerdir?
Dediğiniz üzere, kongre yeni bir periyodu başlatacak. Fakat başlayacak olan; geçmiş periyodun yanılgılarından, eksiklerinden, yanlışlarından, yapabildiklerimiz ve yapamadıklarımızdan ders çıkararak bunları telafi edecek bir yeni periyot mi yoksa eskinin devamı olan ya da eskiyi devam ettirecek bir “yeni dönemin” başlangıcı mı olacak daima birlikte göreceğiz. Bu bağlamda beklentim; geçmiş periyodu masaya yatırarak daha örgütlü, daha güçlü, daha organize bir uğraş yürütebilmenin yerinin nasıl sağlanabileceği ve ülkenin ve tüm yurttaşların problemlerine dair kelamı ve tahlil teklifleri olan bir politik çizgi. Bu dediğimi, kendimi de katarak söylüyorum, bir özeleştiri olarak da kabul edebilirsiniz. Zira Halkların Demokratik Partisi, elinde olan ve olmayan nedenlerle ya da kendisinin ve memleketin öznel ve objektif koşulları/sorunları nedeniyle bu beklentileri karşılayabilecek bir politik çizgi tutturamadı kanımca. Nihayetinde Türkiye’de siyaset yapma savında iseniz bu argümanınız her vakit fonksiyonellik ya da kelamını tutup tutmadığın/nasıl tuttuğun üzerinden test edilir. Yaşadığı çok sıkıntıya, devlet baskısı ve zulmüne karşın hala en aktif muhalefet partisi olmaya uğraş eden HDP’nin yalnızca niyet beyanıyla, sonrasında sahip çıkamadığımız sözlerle, temennilerle yol alması pek mümkün değil.
Şimdi yanlış/hata/eksikleri telafi etmek niyet ve dileğinde isek, bu değişimi göstermek istiyorsak önümüzdeki kongrede bu değişim niyet ve isteğinin temsiliyet bulduğu yerden, yani eş başkanlık makamlarından başlayarak bunu göstermek gerekir. Bu söylediğimden eş liderler değişsin manası çıkmamalı. Ya da yalnızca bu mana çıkmamalı. Zira isimlere değil idare anlayışına ya da partinin politik çizgisine dair bir önermede bulunuyorum. Mevcut isimlerle devam edebilirsin lakin kelamın başında da dediğimiz “yeni bir dönem” başlatacak isen partinin var olan yapısal meseleleri başta olmak üzere problemli alanlara/kişilere neşter vurarak bu sorunları ortadan kaldıracak bir değişimi başlatarak yola çıkmak gerek. HDP’nin yapısal problemlerine tahlil üretebilecek bir kadrolaşmaya gitmek bir değişim olacağının da delili olur.
“YERELİN GÖRÜŞLERİ DİKKATE ALINMIYOR”
Yapısal meselelerden kastınız nedir?
Siyaset yapmak ile politik olmak ortasında besbelli bir fark var. Bu bağlamda konseyi tertip içerisinde sol/demokrat cenah açısından siyaset yapmanın kurumsal adresi CHP, lakin politik olmanın kurumsal adresi de HDP’dir. AKP ise çıkar örgütlenmesinin kurumsal adresidir. Politik olmak söylemleriniz ve uğraşınıza uygun bir diskur ve hareket pratiği ve seçimlerde de buna uygun adaylarla temsil edilmektir. Tam da bu nedenlerle CHP ne kadar anti-politik bir siyaset kurumu ise HDP de bir o kadar politik bir siyaset kurumudur. Buradaki tek zaafımız güçlü bir tabana sahip olmamıza karşın bir o kadar zayıf/zayıflatılmış bir örgüt (Örgütsel dağınıklık, merkez-yerel istikrarının mahallî aleyhine bozulması, gidenin yerine yenisini koyamamanın ya da yerine konulacak kişinin yetiştirilmemiş olmasının yarattığı yedekli çalışma sisteminin refüze olması, idare kademelerinin atlama tahtası olarak kullanılması, yerelin görüşlerinin dikkate alınmaması üzere zayıflıklar/zaaflar) olmamız gerçeğidir.
“HDP’DEKİ PARTİ İÇİ BÜROKRASİYLE BİRLİKTE OLUŞAN TABLO: HANTALLAŞMA”
Siyaset yapmak CHP üzere şartlara ve periyoda nazaran telaffuz üretme, tavır alma (Barış/müzakere süreci periyodundaki karşı çıkış argümanları, iktidarın siyasal kimliğinden hareketle sağcılık/dindarlık taklidiyle sağ cenaha solun lisanı ve anlayışıyla yaklaşmak yerine ÂLÂ Parti ile ittifak halinde olması, mahallî idarelerde kimi yerlerde iktidar kadar yolsuzluğa ve rantiye alakalarına bulaşılmış olmasına karşın kendi hırsızlarını muhafaza refleksleri, Suriyeli sığınmacılar konusundaki popülist yaklaşımla yabancı düşmanlığına yönelmesi…) ve Ekmeleddin İhsanoğlu örneğinde ya da Abdullah Gül’ün adaylığı tartışmaları sırasında gördüğümüz üzere seçimlerde aday belirleme örneklerinde kendini gösteriyor.
Sahip olduğu seçmen dayanağı, genelde ve son seçimlere dek yerelde iktidar olmanın avantajları, bürokrasi, yargı ve medyayı denetim edebilme imkanlarıyla Türkiye gündeminin/siyasetinin belirleyici gücü meşruiyetinin yitirmiş olmasına karşın hâlâ Recep Tayyip Erdoğan iken, hareket kabiliyeti gerektiren siyaseti de gerçek olmayı gerektiren politik olmayı da tıpkı bünyede bir ortada tutma zaruriliği ve bunun noksanlığı hali, HDP’deki parti içi bürokrasi ve bunun yarattığı statükoyla birlikte karşımıza çıkan tablo hantallaşma oluyor. Diğer bir deyişle HDP için sorunun ismini CHP’lileşme diye koymak yanlış olmaz.
“PARTİ DEĞİŞTİREMEDİĞİ ŞEYLERİN BİÇİMİNİ ALIYOR”
Elzem olan politik olma halini, ülke gündemini de içerecek biçimde ve tüm toplumsal tabana yayarak siyasete kanalize etme becerisi/refleksi olmalı. Bu gerçekleşmediğinde ise siyaset sahnesinde CHP üzere politik olmamanın, hatta anti-politik olmanın sonuçları ile bugünün HDP’si üzere siyasetsiz ve yalnızca politik olmanın sonuçları ortasında da kategorik olarak, AKP/Erdoğan karşısında pek büyük bir fark olmama hali ortaya çıkıyor. Öteki bir deyişle HDP değiştiremediği şeylerin biçimini alıyor ya da HDP’nin söylediği şey olması gerekiyor. Politik olma halini siyasete kanalize etme becerisi/refleksi konusunda ne kadar kafiyiz ya da bunu gerçekleştirebiliyor muyuz? Ya da soruyu şöyle mi sorsak: Türkiye partisi olma tezimizin altını doldurabiliyor muyuz? Bunu Türkiye partisi olma gerekliliğine rastgele bir taraf olarak değil, HDP paradigmasını tanım eden bu argüman olduğu için soruyorum.
“TÜRKİYELİLEŞME KAVRAMI YANLIŞ TARTIŞILIYOR”
Yani HDP’nin Türkiyelileşmediği ya da bu mevzuda problemler yaşadığına dair tenkitlere katılıyor musunuz?
Öncelikle şu tespiti yapmak elzem: Eksiği ya da fazlası, doğrusu ya da yanlışı vardır lakin sonuçta HDP bir Türkiye partisidir. HDP’nin Türkiyelileşemediği eleştirisi yöneltenlerin bu kavramdan anladıkları ve bizim tabir ettiğimiz şey birebir değil. Mevzu HDP olunca Türkiyelileşmek konusu da “Türkler ve Kürtler” denklemi ile açıklanmaya çalışılıyor. Haliyle herkes kendi meşrebince, siyasi çizgisi ya da angajmanına nazaran bir tarif uyduruyor. Kendisi ile yaptığınız söyleşide Selahattin Demirtaş’ın da söz ettiği üzere, “Kürtler bu kavramdan ‘Türkleşmek’ üzere bir mana çıkarmaya başlarken, Kürt olmayanlar da ‘Kürt meselesinden uzaklaşmak’ manası yüklemek istediler.” Yani iki yanlıştan bir gerçek çıkmadı. Çıkmıyor. Bahse Batı’dan yanlışsız baktığımızda HDP’den Türkiye partisi olmasını isteyenlerin evvel Kürt olmasını öğrenmesi gerektiğini söylüyorum her vakit. Buradaki Kürtlük vurgusunu etnisite odaklı olarak değil eşit olmayan, ezilen manasında kullanıyorum. Zira Kürt problemi, özü itibariyle bir eşit olamama sıkıntısıdır. Eşit olmayan herkes üzere Kürtler de ezilmektedir. Evvel ezilen olmayı öğrenip, ezilene omuzdaşlık etmek gerektiğini bir metaforla anlatmaya çalışıyorum o kadar.
“MUHALİFLER İKTİDAR MEDYASININ KÜRTLERLE İLGİLİ HER SÖYLEDİĞİNİ GERÇEK KABUL EDİYOR”
Türkiye’de siyaset ve kamuoyu bunu anlamıyor mu? Ya da neden bu biçimiyle bir kıymetlendirme yapmıyor?
Türkiye’de AKP’li olmayan muhalifler iktidar medyasının yazdığı her şeyi palavra olarak kabul ediyorlar ve bu hususta çok haklılar. Lakin tıpkı kesim o medyanın Kürtlerle ilgili söylediği her şeyi de hakikat kabul ediyor. Burada bir paradoks yok mu sizce? Burada herkesin şapkasını eline alıp bir düşünmesi, kıymetlendirme yapmak mecburiliği var. Devlet ve iktidar odaklarının aklıyla, o sisteme bağlı yargı mensuplarının hazırladığı iddianamelerle ve medyasıyla Kürt problemini okumaya ve anlamaya çalışırsan bu çok eksik ve yanlıştır. Kürt sorunu ile işsizlik probleminin, adalete erişimin önündeki en büyük pürüzün bizatihi yargı mensuplarının kendisi olduğu gerçeği ile hayvancılık ve çiftçilikle uğraşanların sıkıntılarının, eğitimde fırsat eşitliğinin olmayışı ile emek sömürüsünün, bayana yönelik erkek şiddetini engelleyememek ve toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayamamak ile bürokrasideki kadrolaşmada liyakatin değil nepotizmin geçerli olmasının, inanç/inançsızlık özgürlüğünde yaşadığımız meseleler ile eşit yurttaşlık temeline dayanan sivil bir anayasaya sahip olamamamızın, devletin laik olmaması ile hayvanlara yönelik şiddetin, akademinin özerk olmayışı ile besin güvenliğinin, savaşı değil barışı öncelemek ile doğayı yağmalayıp talan etmenin ve gibisi problemlerin ortalarında fark olmadığını, her sorunun bir başkası ile iç içe geçtiğini ya da birbirinden beslendiğini bilmek ve birini başkasından ayırarak tahlil üretmeye çalışmanın imkansız olduğunu bilmek temel bakış açısı olmalı.
“KİMİN DEMOKRAT OLDUĞU KONUSUNDA KÜRT SORUNU TURNUSOL VAZİFESİ GÖRÜYOR”
İktidar odaklarını bir kenara bırakırsak eleştirdiğiniz üzere düşünülmesinde yaşanılan savaş ortamının ve ölümlerin sürüyor olmasının tesiri yok mu?
Elbette bununla direkt ilgili. Fakat mevzuun gelip tıkandığı yerde tekrar birebir sorun var. Ne Kürt sıkıntısı ne de yaşanılan savaş ve çatışma ortamından kaynaklı kayıplar, vefatlar, acılar bir ekip ezberlerle ya da kalıplaşmış davranışlarla anlaşılıp açıklanabilecek bir sorun değil. Şayet bahis Kürt sıkıntısından kaynaklı ölümlerle ilgili ise iktidar her kim olursa olsun hakikatin değil, yalnızca gösterilmesi istenen kadar “gerçeği” manipüle ederek anlatması misyonu verilen mevcut yaygın medyaya bakarak anlamak ise hiç mümkün değil. Bu ülkede kimin nitekim demokrat ya da barış savunucusu olduğunun turnusolu fonksiyonu gören mevzulardan birincisinin Kürt sıkıntısı olduğunu düşünenlerden biriyim.
“DEVLETİN ŞİDDETİNİ DE ÖRGÜTÜN ŞİDDETİNİ DE ELEŞTİRİYORSAN DOĞRUYU BULMAYA YAKLAŞMIŞSIN DEMEKTİR”
Savaş ya da çatışma ortamı ile ilgili Türkiye’deki temel sorunun herkesin kendi şiddetine kör, sağır ve dilsiz kalması. Ya da angaje olduğu yere nazaran siyasal konum alarak daha az görüyor, daha az duyuyor ya da daha az konuşuyor. Örneğin PKK bir şiddet hareketi gerçekleştiriyor. Bombalı bir atak da, bir karakol baskını da ya da sivillere yönelik rastgele bir taarruz olabilir. Sonuçta insan canına kast eden bir hareket var ve çok haklı olarak tenkit yöneltiliyor. Lakin tenkit yöneltilirken bir kadro hakaret sıfatları kullanılıyor üstüne bir de genellemeler yapılıyor. Bu da yetmiyor. Toplumsal medya araçlarından seni de birebir lisanla kınamaya davet ediyorlar. Hukuksuzluk üzerine bina edilmiş bir kınama cumhuriyetine dönen memlekette seni de kendisine benzetmeye çalışan bir lisanı kullanmaya davet ediyor. Örgüt yanlısı olan ya da bu şiddetin hak olduğunu düşünenlerde ise koca bir sessizlik hakim oluyor.
Bir de madalyonun öteki yüzüne bakalım. Misal bir şiddeti yapan, katliamı gerçekleştiren devlet olduğundaysa karşımıza çıkan, şayet ki “gebersin teröristler” demedilerse ya “ama” ile başlayan çeşitli cümlelerle açıklama yapılıyor ya da koca bir suskunlukla geçiştiriliyor. Sırtını devlete dayayarak silahlı şiddeti benimsemiş bir örgütü eleştirmek kolay ve inançlı. Tıpkı vakitte konfor bozucu bir özelliği yok, yani risksiz. Halbuki ki devletin şiddetini de hukuksuzluğunu da örgüt şiddetine gösterdiğin yaklaşımla ele alıp eleştiriyorsan işte o vakit doğruyu bulmaya bir adım daha yaklaşmış oluruz.
“SURİYE’DEKİ SAVAŞA KARŞI GÜÇLÜ BİR SES ÇIKMADI”
Sonuçta yaşanan savaş ve şiddeti üreten iki tarafı var. Münasebetiyle yalnızca barış talep etmekle kalmayıp tıpkı vakitte savaş karşısında da durmak ve barış savunucusu olmak gerekiyor. Şiddeti üreten her kimse tıpkı üslupla eleştirmek hatta haddini bildirmek zorundasın. Lakin önceliğimiz her vakit hakim gücün kim olduğuna bakarak bir tenkit getirmek ya da had bildirmek olmalı. Bu hakim gücün ismi da devlettir. PKK ve PKK şiddeti bir sonuçtur. O sonucun nedenlerine dair baş yormak gerekliliğinden bahsediyorum. “Savaşa hayır” derken savaşın her türlü biçimine ve şiddetine karşı çıkmak gerekliliğinden bahsediyorum. Kanlı bir geçmişin hafıza tazelemeleriyle işin içine Kürt nefreti sokularak Meclis’ten Suriye’yi merkeze alan üç farklı tezkere geçti. Ve Türkiye bir işgalci güç durumunda bir öbür ülkenin toprağına girdi. Meşruiyetini kaybettiği için yalnızca savaş siyasetleriyle iktidardaki fiili varlığının ömrünü uzatmaya çalışan AKP nedeniyle fakir çocuğu askerlerin cenazeleri geldi bu ülkeye. Ancak HDP dışında kimse çıkıp da “Savaşa hayır” diyemedi. Ya da söylenen çok zayıf kaldı. Kerameti kendilerinden menkul sözümona muhalefet partileri bir yana bırakın. O partilerin kendilerinden daha ileri, demokrat ve barış yanlısı olan taraftarlarından/seçmenlerinden de duyamadık bir karşı çıkışı. Beşerler ölüyor ve sen sessizsin. Nokta. Halbuki savaşa itiraz ettiğinde sistemle uğraş etmeyi öğrenmeye de başlıyorsun.
Bu tartışmalarda HDP yanlışsız tavır ya da durum alabiliyor mu?
HDP Kürt sorununun ortaya çıkardığı bir siyasal oluşumdur. Lakin yalnızca Kürtlerin partisi değildir. Tekrarlamak üzere olacak fakat farklılıkların zenginlik olduğunu bilerek tüm Türkiye’nin partisi olmaya çalışıyor. Eksikleri yanılgıları olabilir. Vardır. Ancak bu bahiste yapılacak tenkitleri de Kürt sorununda olduğu üzere devletin, iktidarın, yargısının ve medyasının yaklaşımı ve lisanıyla anlamaya çalışıp siyasal durum alanların yanlış yaptığı kanaatindeyim. Menfaatleri yeterince AKP-MHP faşist iktidarına sırtını yaslayıp HDP’ye “terörist” diyenleri ya da buradan yola çıkarak Türkiye partisi olmadığı suçlamasını yönelterek parmak sallayanları ciddiye almak manasız. Fakat bunu yapanlara bakarak hizalananların durumunu tartışmak gerekiyor.
“SİYASAL BİR TAHLİL İSTEYENLER HDP’YE KULAK VERMELİ, HDP YAPAMIYORSA HERKES HESAP SORMA HAKKINA SAHİP”
7 Haziran 2015’ten bu yana, bir mafya iktidarının hukuksuzluklarını yasal gösterme vazifesi üstlenmiş olmalarına karşın hâlâ yanlış bir biçimde ana akım diye tanımlanan medyada rastgele bir HDP’li siyasetçiyi görmeniz mümkün değil. Olamaz da. Kürtler ya da HDP’liler olmadan Kürt sıkıntısını ya da HDP’yi güya tartışıyormuş üzere görünürler o kadar. Bizlerin ne düşündüğümüzü anlatmamızın imkanı yok. Hasebiyle HDP’nin nasıl bir siyasal durum ya da tavır aldığını, bunun hakikat ya da yanlış ya da eksik olduğunu tartışmamızın bir mecrası dahi yok. Kimi vakit eksikleri olduğunu ya da daha güçlü itirazlar yöneltmekte refleks zayıflığı gösterdiğini düşünüyor olsam da bu ülkede barışı bir politik talep olarak lisana getiren ve bu hususta elini taşın altına koyan bir diğer siyasi parti yok. Kürt probleminin, kimsenin onurunu zedelemeyecek bir siyasal tahlille barışla noktalanmasını talep eden herkesin HDP’ye kulak vermesi, yanında durması gerekir. Şayet ki bu takviyeye karşın HDP üzerine düşeni layığıyla yapmıyor/yapamıyorsa da herkesin hesap sormaya hakkı olduğunu kanısındayım.
Türkiye’de toplum mühendisliği hâlâ klâsik medya araçlarıyla yani televizyon ile gerçekleştiriliyor. Yeri gelmişken söyleyelim; hakikatin yanında yanlışsız bir ana akım medya mecrası yaratamamış olmak da bizim ayıbımız. Selahattin Demirtaş şimdi özgürlüğü gasp edilmemişken ve medyada yasaklı ilan edilmeden evvel televizyon ekranlarında sık sık görünebiliyordu. Kendine has üslubu, samimiyeti ve şeffaflığıyla kendisini, HDP’yi, Kürt meselesinin nasıl çözüleceğine dair kanılarını aktarıyordu. O devirde MHP seçmenleri de dahil farklı siyasal anlayıştaki insanlardan, “Keşke bizim partinin başında olsa” temennileri lisana getiriliyordu. AKP’nin iktidarda kalsa da bir daha sahip olamayacak biçimde meşruiyetini yitirmesine neden olan 7 Haziran 2015 seçimlerinden sonra Demirtaş da birçok Kürt siyasetçi ile birlikte esir alındı. Akabinde Türkiye’de rejim değişti ve Selahattin Demirtaş Cumhurbaşkanı adayları ortasındaydı. Selahattin Demirtaş’ı kendi partisinin başında görmek isteyenler için bir fırsat vardı lakin aldığı oy yüzde 10’u bulamadı. Yani Demirtaş’ın kamusal karşılığı ile aldığı oy ortasında bir uçurum olduğunu hepimiz gördük. O vakit, “Selahattin Demirtaş keşke partimizin başında olsun” deyip ona oy vermemek “Keşke Selahattin Demirtaş bizim istediğimiz üzere bir Kürt olsaydı” ya da “makbul Kürt olsaydı” manasına gelmez mi? Dahası senin istediğin üzere bir Kürt olursa, Selahattin Demirtaş’ın zati taraftarı olduğun partinin başında olmasını da istemezsin. Kürt sıkıntısını anlamak istiyor ve tahlil talep ediyorsan öncelikle Selahattin Demirtaş’ın makbul Kürt olması zorunluluğundan vazgeçmen gerekiyor.
“TÜRKİYELİLEŞME KAVRAMININ ALTINI HAKİKAT DOLDURMAK LAZIM”
Tüm bu söyledikleriniz bağlamında soruyu tekrarlarsak, HDP eleştirildiği üzere Türkiyelileşme konusunda mı yoksa kendisini anlatmak konusunda mı meseleler yaşıyor?
Türkiyelileşmekten ne anlıyoruz evvel onun altını yanlışsız doldurmak lazım. AKP’nin tıpkı kendilerinden evvelki iktidarların yaptığı üzere sermaye kümelerinin ve kendilerinin siyasi çıkarlarını koruyan oligarşik bir idare anlayışının devamını sağlamak ve bunu daima kılmak için de yer yer faşizm diye niteleyeceğimiz her türlü baskı ve zulüm aygıtını devreye sokan mevcut iktidarı mı değiştirmektir hedef? Yoksa, tertibin daima kılınması için kullanışlı aparat olmaktan öte bir mana taşımayan AKP ile gereksinimlerine ve periyodun şartlarına nazaran hatalarıyla birlikte ona paydaşlık edenler de dahil olmak üzere hepsini birlikte bu sistemin kendisiyle birlikte siyasetin çöplüğüne gönderecek, kökten bir değişimi sağlamak savı mıdır? Gerçek olan ikinci seçenek için gayret etmektir.
Eğer Türkiyelileşmekten kastedilen mevcut partiler üzere olması ise HDP’nin Türkiyelileşmediğini söylememiz yanlış olmaz. Ve bu yanlışsız tavırdır. Zira bir muhalif odak olarak HDP’nin Türkiyelileşmek savından mevcut yaygın partiler üzere olmak anlaşılıyorsa, onun ismi nizam içi muhalefet olmaktır. Ve bu memleketin kronik sıkıntılarına tahlil üretmekten uzaklaşmış olmak manasına gelir. Hem sistem içi kalıp hem de sıkıntıları kalıcı olarak çözmeniz mümkün değildir. Türkiye’nin ve farklılıkların zenginlik olduğundan hareketle tüm yurttaşlarının temel meselelerini hakikat tanım edip gerçek tahlillerinizi, politik çizginiz ya da muhalif kimliğinizi tertip içi olarak değil nizama alternatif olarak ortaya koymak savı ve bunun için uğraş etmektir Türkiyelileşmek.
“HDP TÜRKİYELİLEŞME SAVININ ALTINI DOLDURAMIYOR”
HDP bu argümanının altını gereğince dolduruyor mu?
Sözü uzatmadan hayır derim. Vahim bir baskı ve zulmün cenderesine sıkışmış olduğunu bilmeme karşın bunu söylüyorum. Zira HDP’nin Türkiye’nin temel problemlerinin her birine dair gerçek kelamı üretememek ya da güçlü kelam üretememekten üzere eksikliği olduğu kanaatindeyim. Yani partinin mevcut politik tavrı ve sınırı üzerinden baktığımızda HDP Türkiyelişmiştir demek çok mümkün değil. AKP/Devlet aklı bizi ısrarla Kürdistan odaklı siyaset yapma alanına hapsetmek istiyor. Böylelikle Türkiye partisi olma tezimizden uzaklaşmamızı sağlarken birebir vakitte şurası sistem içerisinde kriminalize edilmemizi de kolaylaştırıyor. Haliyle 7 Haziran 2015 seçimlerinde ortaya çıkan nizama alternatif bir partinin büyümesini ve sistem partilerinin karşısında yeşeren umudu da ortadan kaldırıyor.
“ÜLKE KRİZ İÇİNDEYKEN BİZ KENDİ GÜNDEMİMİZE HAPSOLDUK”
Maalesef ki parti, mevcut tavır alışları ve politik çizgisiyle tam da bu çizgiye hapsolmuş durumda. Ve ne acıdır ki bunu bile hakikat yapıp yapmadığı; devlet aklı, yargısı ve medyasının lisanıyla Kürt sıkıntısına karşı tavır alan Türkiye’nin batısı bir yana Kürdistani tabanında dahi kamusal karşılık bulup bulmadığı da tartışılabilir. Mesela, Cumhuriyet tarihinin yaşanan en ağır finansal krizine dair kelamımızı “Krizin nedeni Öcalan’a uygulanan tecrittir” diyerek anlatmaya kalkmak bizi yalnızca kendi gündemimize hapsederken ülke gerçekliğine yaklaşımımıza dair de bir samimiyet ve kavrayış turnusolu olarak görünüyor. Mesela Abdullah Öcalan’ın yaşadığı hukuksuzluğun, uygulanan mutlak tecridin kaldırılması için yapılan ve HDP’nin de kucağında bulduğu açlık grevleri vaktini anımsayalım. Talebin meşruluğundan/haklılığından bağımsız olarak yöntemsel ve metodolojik olarak aksiyonun sertliği, herkesin kendini özdeşleştirebileceği genel bir hukuk tartışması açmak yerine Türkiye’nin kahir ekseriyetinde negatif bir algıya sahip olan Abdullah Öcalan ismini merkeze alarak yola çıkmanın HDP dışı aktörlerin rol almasını da engellediği ve bu dolayımla HDP’nin tezi ve 7 Haziran’ı yaratan vaadi olan olan “Türkiye siyaseti” yapmayı da bu olay özelinde imkansız kıldığı kanaatindeyim. Öte yandan Türkiye’nin tamamında AKP/MHP iktidarına eklemlenenenler dışında kalan herkes için yaşatılan faşizmi ismiyle anmak yerine tecrit sözcüğünün içine sıkıştırmak genel tabloyu ortaya koymamak manasına geliyor.
“BATIDA HALA KENDİMİZİ ANLATAMIYORSAK DAHA FAZLASINI YAPMAMIZ GEREKTİĞİNİ ANLAMALIYIZ”
Batıda hala kendimizi anlatamıyorsak varolandan daha fazlasını yapmamız gerektiğini anlamalıyız. Fakat HDP’nin Kürdistani rengi olmadan Türkiye partisi olamayacağını da anlatmaya çalışmak gerekli. Fakat hem Kürdistan ve Kürt sorunu özelinde hem de memleketin genel geçmez tüm sıkıntılarını birbirinin önüne geçirecek biçimde değil de tam bilakis her birini birbirine eklemleyerek, harmanlayarak bir siyasi diskur/söz ve hareket pratiğiyle bir politik çizgi çizebilmek gayesinden bahsediyorum. Tam da burada karşımıza çıkan durum esaslı bir değişime muhtaçlık olduğudur. Öncelikle pişmanlık ya da tövbekarlık çizgisine düşmeden, özeleştiri de içeren ve bir paradigma değişimini anlatan bir siyaset önermesiyle ortaya çıkmak. Tekrar Kürt sorununun hallinde barışla sonuçlanacak bir siyasal tahlili temel kabul edip ısrar eden lakin bunu söylerken kendisini büsbütün, yani her bölümün şiddetine karşı olarak tanımlayan bir siyasal diskur kurmak gerekli.
“BİR MAKAS DEĞİŞİKLİĞİNE GEREKSİNİMİMİZ VAR”
Barış talep etmekle, barış savunucusu olmak ortasındaki farkı gözeterek, savaşın şiddet üreten iki tarafı olduğu gerçeğinden hareketle, lakin tenkidin başlangıcını hâkim güç ve şiddetinden başlatan bir kelam kurmak hem tüm bileşenleriyle HDP’de, seçmeninde ve partimizin seçmeni olmaya meyyal lakin aralı duranlar nezdinde de siyaseten bizlere uzak ancak şiddetsiz bir Türkiye hayaliyle barış isteyenlerde de bir heyecan ortaya çıkarabilir. Burada bahsedilen devlet/örgüt yanlısı ya da aykırısı olmak değil, barış savunucusu olarak şiddet tersi bir uğraşın içinde olmak. Mevcut savaş konsepti içinde bizim mevcut durumumuz ve konumumuzla ilerleme kaydetmemiz, siyasal iklim değişikliğini de beraberinde getirecek bir ortak ömür iradesini seçim periyotları dışında kalan vakitlerde görmek pek mümkün olacağa benzemiyor. Bu nedenle, kimsenin onurunu zedelemeyecek, itirazları en alt perdede tutabilecek bir makas değişikliğine muhtaçlığımız var. Bu taktiksel bir konum olmaktan uzak kalıp bir siyasi sınır olarak belirlenir ve ona uygun davranılırsa, var olan şiddet şartları nedeniyle bize mesafelenenlerle aramızdaki makası da kapatmaya yarayacaktır. Türkiye için hele ki yasal siyasette kelam sahibi iken bu türlü bir tavrın yararı çok. Bu bağlamda bileşen hukukunun ve parlamentoda nasıl bir ortada olunacağı ya da prensipte ortak partileşmede başka mı olup olunmayacağını tartışmak ve mevcut konumumuzu gözden geçirmekte yarar var.
“YEREL SEÇİMLERDE CHP SOLCULAŞTIĞI İÇİN DEĞİL HDP ‘SAĞCILAŞTIĞI’ İÇİN MUVAFFAKİYET ELDE ETTİ”
Yerel seçimlerde ortaya konan taktik Türkiyelileşme siyasetinin örneği değil miydi?
Her ne kadar Kürtler ve Türkler ya da Türkiye’nin doğusu ve Batısı ortasındaki makası kapatan bir sonuç ortaya çıkmış olsa da ben aksini düşünüyorum. Mahallî seçim sonuçlarının muhalefet blokuna sağladığı en büyük kar moral üstünlüğün el değiştirmiş olmasıdır. Lakin şu da bir gerçek ki lokal seçimlerde CHP solculaştığı için değil HDP “sağcılaştığı” (Burada CHP’nin sağcı olduğuna vurgu yapılmaktadır) için muvaffakiyet elde etti. Son lokal seçim stratejimiz AKP/Devlet aklının bizi ittiği Kürdistan odaklı siyaset yapma alanına bile isteye kendi isteğimizle girdiğimizin bir ispatıydı. İktidara kaybettirmenin en mümkün yolunun, onun karşısında olanlarla birlik olmak olduğu kabulüyle, “Kürdistan’da kazanmak; Batı’da kaybettirmek” biçiminde formüle edilen taktik stratejinin Batı’da ortaya çıkardığı sonuca bakarak bir muvaffakiyetten kelam etmek mümkün. Lakin iktidar odaklarının seçim süreci boyunca kullandığı ve sürdürmekte devam ettiği lisan ve yaklaşım, tam da bizi hapsetmek istedikleri alanın ne olduğunu göstermesi açısından kıymetli. 7 Haziran 2015 seçimlerinden bu yana, tabanın politik angajmanlarını (Partilerine güvenmek, adaylarına inanmak, muhalefet biçimiyle umutları tazeledikleri, hakikat kampanya ve bağlantı yürüttükleri için değil faşsit iktidar bloğunun karşısında durmak gerekliliğinden kaynaklı bir konsolide olma hali) geri planda tutarak sağladığı doğal ittifak, başkanlık sistemi referandumu, Cumhurbaşkanlığı seçimi ve 24 Haziran genel seçimlerinde çok işe yaramamış olsa da sandıklarda yansımasını buldu. Fakat HDP’nin kendisini yokluğuyla var ettiği Batı’daki son lokal seçimlerde ortaya çıkan sonuçtaki yadsınamaz tesirinin ne başkaları ne de bizim tarafımızdan kâfi teveccühü gördüğünü söylemek pek mümkün değil.
“İSTANBUL’DA ORTAYA ÇIKAN MAĞDURİYET KISSASINI CHP VE EKREM İMAMOĞLU’NA TERK EDİYOR MANZARASI VERMEK BÜYÜK BİR EKSİKLİKTİ”
İstanbul seçimleri üzerinden kaos sürerken, parti idaresinin 5 gün sonra nihayet bir açıklama yaparak bu tartışmalara dahil olması refleks zayıflığımızın yanısıra kimi vakit haklı nedenlerle olsa da önceliklerimizin Türkiye siyasetinin bütününden farklılık gösterdiği üzere bir tablo ortaya koymaya yol açıyor.
HDP’nin aday çıkarmayarak AKP’nin devrilmesini sağladığı kentlerdeki seçim sonuçları ne tek bir parti ne de tek bir şahsa ilişkin değilken İstanbul özelinde ortaya çıkan bir mağduriyet kıssasını de tek bir parti (CHP) ya da bireye (Ekrem İmamoğlu) terk ediyor manzarası vermek büyük eksiklikti. İstanbul seçimlerindeki tartışmaya geç katılmak ve devamını getirememek Ertuğrul Kürkçü’nün, “Oylarımız, seçimlerle iktidarı elde etmeye ve dünyayı değiştirmeye yaradığı için değil, gücümüzü göstermeye ve sistem partilerinin gücünü dengelemeye yaradığı için değerli” tespitindeki gücü sıfırladığı üzere HDP’nin kazandığı belediyelerde yaşanan İstanbul’dakine benzeri ve daha ileri giderek kayyım atanması üzere hak ihlalleri ve gasplara karşı ortak ses çıkarma imkanını da ortadan kaldırdı.
“CESARETLİ KELAM KURAMAMAKTAN KAYNAKLI BİR BAĞLANTI YANILGISI OLDUĞUNU SÖYLEMEK MÜMKÜN”
“Faşizmi geriletmek, iktidara seçimleri kaybettirmek” taktiğiyle açık ya da örtülü/dolaylı ya da direkt ittifak yapılan öbür partilerin yaşananlar karşısındaki sessizliği ya da alt perdeden itirazlarına bakarak Batı’daki seçim sonuçlarında HDP seçmeninin katkısının “hakikatli bir kullanışlılık” eseri olduğu sonucuna tekabül etmiyor mu? Buradaki sorunun temel nedeninin de seçim sonrasındaki tartışmalara siyasi aktör ve özne olma durumunun neredeyse hiçbir veçhesi ile dahil olunmamasıyla bu taktiksel stratejinin muvaffakiyetindeki hissemizin, kelamımızı iletecek mecranın yok denecek kadar az olmasına karşın hamasetli kelam kuramamaktan kaynaklanan bir bağlantı yanlışı olduğunu söylemek mümkün. İktidarın sonuçlarından faydalanamayacağı sonuçlar yaratması bir yana ortaya çıkan başarıyı 31 Mart’ın lokal seçim olması nedeniyle de nihai/mutlak değil lokal olarak okumak gerek. Ve bunların, faşizmi geriletmek “kahramanlıkları/fedakarlıkları” (kazanan bizim sayemizde kazanacak, kaybeden bizim yüzümüzden kaybedecek) üzere değil, daha çok siyaset rasyonaliteleri formunda söz edilerek, bu yolla strateji irtibatında boşluklar yaratmayacak bir hal sergilenebilmeli. 7 Haziran 2015 seçimlerine parti olarak girme kararının bir kahramanlık değil, siyaset gerçekleri ile uyumlu bir akıl eseri olduğunun irtibatının yapılmış olması üzere. Ki bu tartışmaya dahil olmak ve kurulacak kelamın, bizi kimi vakit uzaklaştığımız Türkiye partisi olma savına da yine yakınlaştıracağı kanısındayım.
“EN GÜÇLÜ OLDUĞUMUZ YERLERDE 20 PUAN KAYBETTİK”
Öte yandan Batı stratejisinin tutmuş olması, mahallî seçimlerin kaybedenlerinden birinin HDP olduğu gerçeğinin de üstünü örten bir kılıf haline geldi. En güçlü olduğunuz yerlerin toplamında oy oranlarınız yüzde 60’lardan 40’lara düşmüşse bu yapısal bir meseleye işaret eder. Oy kayıplarına dair devlet şiddeti, baskısı, zulmü ve yapılan sandık hilelerinden başlayarak birçok neden sıralayabiliriz. Lakin seçmenle aramızdaki ilgide kurduğumuz gönül bağında bir zedelenme olduğunu düşünüyorum. 20 yıllık bir geçmişi barındıran mahallî idareler özelinde ise HDP’nin birinci 5-10 yılı ile son 5-10 yılı ortasındaki uçurumun nedenlerinin masaya yatırılması gerektiği kanaatindeyim.
“HDP DERSİM’DE KRİZİ YÖNETME KONUSUNDA SINIFTA KALDI”
HDP lokal seçimlerin kaybedenlerinden biri mi?
Hangi şartlarda seçime girdiğimize ve ortaya çıkan sonuçlara bakarak bir muvaffakiyetten kelam etmek elbette mümkün. Lakin bu yarısı dolu bardağın hangi kısmını gördüğünüzle ilgili. Ben boş tarafına bakmayı tercih ediyorum ancak bundan karamsarlık yaratmaya çalıştığım sonucu çıkarılmasın. Bilakis HDP seçmenini önemsediğim için bu türlü bir tercihte bulunuyorum. Lokal seçimlerde kimi yerlerde aday çıkarmamak ve kimi yerlerde de adaylarımızı siyasete nazaran belirleyip, bunu politik olarak savunmak ve bundan bir zafer/mağduriyet öyküsü kotarmak bir varoluş krizidir. Kelamı getirmek istediğim mevzu Dersim seçimleri. Öncelikle belirtmek gerek ki Dersim’de, TKP ismiyle seçimin kazanılmış olmasını tartışma konusu etmezsek, sol ismine bir kayıp olmadığını söylememiz gerekiyor. Dersim ve Fatih Maçoğlu özelinde parlamenter siyasetin HDP üzerindeki tesirleri, düşünülmesi gereken en değerli şeylerden. Maçoğlu’nun aday olmasından belediyeyi kazanmasına ve hatta sonrasına da sarkan periyoda baktığımızda görünen odur ki, HDP siyaseti kendi politik gerçekliğinin büyüsüne kapılıp gitmiştir. Dersim özelinde yaşananlar bir krizdi ve kanımca hem HDP hem de Maçoğlu’nun angaje olduğu SMF’nin bu krizi yönetme hüneri bakımından sınıfta kaldı.
Maçoğlu’nun adaylığını açıklaması ya da dayatmasıyla bir arada tartışmaların yürütülüş biçimi nedeniyle ittifak bileşenleri olmasına karşın iki yapı birbirine rakip olan bir konuma düştüler. Dersim’in tüm ilçelerinin CHP ve AKP ortasında bölüşülmüş olması gerçeği bir öbür tartışmanın konusu olmak üzere ortaya çıkan sonucun manası kanımca şu ki; Dersim özelindeki kibirli duruşumuza seçmen tokadı inmiştir. Zira Batı’da “bağrımıza taş basarak” oy kullanırken, birebir “yüce gönüllülüğü” Dersim’de gösterememiş olmamızla ilgili paradoksu Dersimliler “cezalandırmıştır.” Bu örnekten ve bölge genelinde yitirdiğimiz 20 puanlık farktan yola çıkarak sorunu politikleştiren bir tavırla siyaset yapmak ve politik olana geri dönmek varken, “Batı’da kaybettirdik” üzere bir kıssayı tekrar tekrar kendimize çarpıyoruz. Kulağa yeterli gelen tesellilere teslim oluyoruz. Böylelikle seçimlerin en güçlü olduğumuz bölgedeki kayıplarıyla, oy düşüşleriyle ve buna bağlı olarak kusurlarımızla yüzleşmekten de kaçınmış oluyoruz.
“HDP SİYASET KABİLİYETİNİ YİTİRİYOR”
Batı stratejisi tutmuş olmasına karşın mahallî seçimler neden HDP için başarısızlık olsun?
Seçim sonuçlarının kıymetlendirilmesi sırasında bir muvaffakiyetin hakkı verilebilir lakin bu muvaffakiyet bu seçimin en fazla tali bir öyküsü olabilir.
Kazanacaklarımızdan/kazanımlarımızdan vazgeçip kazananın yanında durmakla yetinmeyi kabul ettiğimiz sürece her vakit galip olabiliriz. Kazanımlardan ve dahi kazanmak istediklerimiz uğruna kaybettiklerimizden vazgeçtiğimiz sürece bir muvaffakiyetten bahsetmeye devam edersek de biraz ayıp etmiş olabiliriz. HDP, ne CHP üzere bazen apolitik, çoğunlukla da anti-politik bir siyaset kurumu ne de AKP üzere çıkar örgütü. HDP siyaseti politik olarak ören bir yapı. 7 Haziran 2015 seçiminin değeri de burada yatıyordu. HDP’nin sandık aritmetiğine dönük hesaplar yapması siyaseten hakikat ama sonuçları itibariyle politik olarak intihar olabilecek ihtimalleri de içeriyordu. Mevcut tabloda ve olgular/sorunlar karşısında gösterdiğimiz ya da gösteremediğimiz refleksler bize HDP’nin siyaset kabiliyetini yitirmekte olduğunu ve elinde kalanın yalnızca kısmi bir politik mevzi olduğunu söylüyor. Maçoğlu’nun galibiyetinin nedenleri üstünde durmak yerine, HDP’nin yenilgisi (bölgeyi merkeze alarak oy düşüşlerinin) üstünde durmamak, her seçimde kazandığını söyleyen CHP tipi bir düşünme biçimi. Ya da Muş’ta irademize sahip çıkmak için orada yaşanan usulsüzlüğe karşı, CHP’nin İstanbul çırpınışlarından medet umulup İstanbul-Muş kontağı kurulmaya çalışıldı. Bunun bize söylediği birkaç şey var: Birincisi yardım daveti, ikincisi yardıma gelmeyenlerin tespitini not etmek, günah katipliği yapmak. Yani yeniden bizim dışımızdakilerle hudutlu bir çözüm/çare arayışı.
“SAHİCİ BİR YÜZLEŞMEYE MUHTAÇLIK VAR”
İktidarın işi iktidarını korumaktır. Muhalefetin işi ise iktidar kitaba uygun davranmadığı için bundan daima şikâyet etmek değil, bu davranış bozukluğunu siyasete husus eden politik hareketler üretmektir. Yaşananları hem faşizm olarak isimlendirip hem de bunlardan şikâyet etmek, yakınmak ortasında da bir çelişki var. Ya gerçekliğin sahiden farkında değiliz, söylediklerimizin gerçekliğinden bihaberiz ya da her şeyin buz üzere farkındayız ve ancak faşizm karşısında tesirli bir karşı durş göster(e)meyip, bizden beklenti içinde olanları eyliyoruz. Bütün sorunu bizim dışımızda olup bitenden bilmek, siyasette özne değil fail değil obje olmayı, mutlak mağduriyet terennümü ile yerinde saymayı getiriyor.
Oysa HDP, tertibe alternatif olma argümanıyla özne olarak var oldu, bu argümanıyla umut oldu. O günden bu yana ne yaşıyorsa da özne olma cüreti ve savı nedeniyle yaşıyor. Selahattin Demirtaş’tan başlayarak Figen Yüksekdağ, İdris Baluken, Gültan Kışanak, Adnan Selçuk Mızraklı… esir alınan, sürecin rehinesi haline dönen siyasetçilerin tümü özne olmanın simyasını tutturduğu için tutsak.
İçerdekilerin/sürgündekilerin neredeyse tamamı şikâyet değil itham makamı oldukları için içerdeler/sürgündeler. Gerçek bir yüzleşmeye ivedilikle gereksinim var ki bunun sonucunda ortaya çıkacak yapısal sıkıntıları çözecek adımları atmak ve ferdî yetersizlikleri belirgenleşmiş olanları da daha güzel iş yapabilecek olanlarla değiştirmek noktasında tasarruflara gitmek kolaylaşacaktır. “Öcalan’ın İmralı Günleri” isimli kitapta Abdullah Öcalan’ın “Ben bir tutsağım, kapalıyım, sağlıklı düşünemem, bana bel bağlamayın” dediği bir yer var, bunun üstünden neredeyse 10 yıl geçmişken bugün yalnızca Öcalan değil, bir de Demirtaş var olmuştur, içerde olmasına karşın kurtarıcılığı beklenen.
“BEKLENTİLERE KARŞILIK VERECEK BİR TAKIM ORTAYA ÇIKARMAK GEREKİYOR”
Sonuç olarak siyaset seçimlerle sonlu değil, seçimler de bugün gördüğümüz üzere sandıkla hudutlu değil. Siyasi dönüşümün gereklerini politik durumumuzu gerekleri ile karşılayabilmek başarısı HDP için bir istisna değil bir kural olagelmiştir. CHP çeşidi dolaylı muvaffakiyet öyküleri ile kil üzere şekillendireceğimiz bir halk tabanımız yok. Aksine, yüzleşmenin temel olduğu bir politik şuur ile doğmuş, büyümüş, ölmüş olduğu bir insan tarihidir kelam konusu olan. Danışmanıyla, vekiliyle bütün gücünü içeriye, kendisine çevirmeye yüz tutmuş bir “muhalefet” partisi olarak CHP esasen var. Ülkede siyaseti toptan bozucu bir AKP-Erdoğan, bir de idaresi ile seçmenini başka tutarak konuştuğumu belirterek sıklıkla muhalefet bozuculukla sahnede olan bir CHP var. Haliyle öbür sistem partisine muhtaçlık yok. HDP açısından bir iktidar perspektifi kuramaz, yönetme kapasitesi dillendiremezseniz, salt eleştirel ve talep eden bir lisan ile yol almak, büyümek mümkün değil. Niyetiniz buysa siyasi kurucu irade üzere siyaset yapmak kaidedir. Türkiye toplumunda hâkim olan dehşetleri giderecek bir lisan kurmak, beklentilere karşılık verecek bir telaffuz oluşturmak ve o söyleme ikna edecek takımları ortaya çıkarmak gerekir.
“YENİ BİR BAKIŞ AÇISI, KONGRENİN YAŞAMSAL FONKSİYONU BAKIMINDAN ÖNCÜL ŞARTTIR”
Kongrede ortaya çıkacak sonuç ya da değişim, sıraladığınız sıkıntıları çözecek bir irade ortaya koyacak mı?
Ortadoğu’da yaşananları ve Suriye’deki gelişmeleri de dikkate alarak, rastgele bir partiyi/partileri aşan mevcut bütün politik denklemler ve konjonktür bakımından kritik bir kongre sürecinde HDP. Ve bu kongre ile tüm bu sürece nasıl müdahil olmak gerektiğinin karşılığı verilmek zorunda. 7 Haziran 2015’ten bu yana HDP’nin pozisyonu en veciz tabir ile şudur: “Erdoğan devleti” bu tarihten itibaren savaşı da barışı da HDP ve onun tüm veçheleri ile yapıyor. Bir kurum olarak HDP; bir hareket olarak HDP, bir hülya/fikir olarak HDP, bir mevzi olarak HDP, bir vaat olarak HDP, bir hissede olarak HDP, bir tarihsellik olarak HDP. Kanıksanmış ajitasyonları, parlamenterleşmiş ezberleri, özümsenmiş erki geride bırakan, yeni bir bakış, güncellenmiş bir memleket tahlili ışığında HDP gerçekliklerinin yeniden/sıfırdan bihakkın kavranması her şeyden evvel bu kongrenin yaşamsal fonksiyonu bakımından öncül kaidedir. Kongrenin bu değeri ise gayret metot ve enstrümanlarının burada hem belirlenecek hem de bir manada önceliklendirilecek olmasında gizli. Bu bakımdan HDP, HDK’den doğduğu günlerin ideolojisini mi yoksa öze dönüş fikrine mi karşılık olacağını tartışmadan bu kongreye giderse, büyük bir eksiklikle yola çıkmış, bu hali ile tahlilin değil sorunun bir modülü olacaktır/kalmaya devam edecektir. Önümüzdeki bu yakıcı karar, bu tartışma “Ortadoğu menzili” bakımından bölgenin tayin edilmekle kalmayıp, tanım de edilmesini kaide koşuyor. Ortadoğu gerçeklerine uygun davranmanın yolu nereden geçiyor? Türkiye, HDP’nin temel belirleyen olduğu özgün durumunda tali/geride bırakılmış/halledilmiş/vazgeçilmiş bir alan mı yoksa gayretin yük merkezi ya da en azından eş güdüm alanı olarak mı tasavvur edilmeli? Bu iki soruya verilecek yanıtlar bir savaş baronu olarak Erdoğan (Sahada İran, Irak, Suriye, Venezuela, Libya; masada ABD, Rusya) ile müspet ve olumsuz manada bir yüzleşmeyi de beraberinde getiriyor. HDP’nin 2015-2018 ve 2018-2020 performansının gerçekçi bir tahlilini yapmakla başlanacak bu soruşturmaların, önümüzdeki kongrede şekillenecek yeni idaresi belirlerken bizlere kâfi ve dahi yeterden de fazla ders vermiş olması beklenir. İkinci çeşit kayyımlardan ders çıkartmamış halimizin gelişmeleri “şaşkınlıkla” karşılamasına misal bir tahammül bırakmayacak seviyede bir açık yüreklilikle, bu kongrede belirlenecek idarenin ne demek olacağını kabullenmek gerek.
“KONGRE’YE GİDERKEN HDP’NİN ÖNÜNDE ÇOK SAYIDA SORU VAR”
HDP mevcut hali ile aza kanaat getiren, Türkiye halklarının/muhalefetinin nefes darlığı ile yaşamalarına devam etmelerini kabul eden bir gelecek için mi yoksa kimi vakit lisana getirilen Kürtlük vurgusunu mutlak menzil olarak tayin eden ve tam da bu manada Ortadoğu’ya uygun bir idaresi mi benimseyecek? Bu iki siyaset biçiminin birbirinden bağımsız yürümesi kural olmadığı üzere, birbirinden farklı/ayrı olmadığı da argüman edilebilir. Tam da bu noktada bir kazanım olarak HDP’nin, başta HDP’lilere sonra ise en marjinal sağ siyasetler dahil tüm Türkiye’ye bu kongre ile ne bildiri vereceği sorusu kendini dayatmaktadır. Yani bir büyük soru olarak: Türkiye’nin kurtuluşu artık bölgesel olan Kürt sorunun tahliline mi yoksa Kürt meselesinin tahlili artık bölgesel olan AKP/MHP yönetimindeki Türkiye Devleti probleminin çözülmesine mi bağlıdır? HDP’nin önündeki kongre, bu manada dev değişikliklerin yaşandığı yakın geçmişi ve onun hamile olduğu potansiyel gelecekleri hakikat okuyup okumadığını, kendi pozisyonunun farkında olup olmadığını ve tahlilin mü yoksa sorunun mu modülü olmaya talip olduğunu gösterecektir.
“BELİRLİ BİR MENZİLDE DENGELİ, SAĞLAM, CAYDIRICI, VE DAYATICI MUHALEFET PERSPEKTİFİ…”
Bu noktada partinin açmazları nedir? Tahlil yoluna dair bir teklifiniz var mı?
Kürt hareketinin daima yaptığı üzere, HDP’nin yapması gerekenin “değişen şartlara uygun dönüşümü sağlamak” olduğu tartışmasızdır: HDP eski kalamaz/eskiyemez, tabulaşamaz, kariyeristleşemez, bürokratik oligarşik bir yapı haline gelemez, statüko haline gelemez, muhafazakâr davranamaz, romantikleşemez, nostaljikleşemez, geçmişte de yaşayamaz diğerlerinin hayallerinde de yaşayamaz, ezcümle CHP’lileşemez. Yaklaşan kongre bu “tehlikenin” önünde bir can simididir. HDP’nin kararı ise buraya kadar sıralanan sıkıntılar karşısında Türkiye’ye bir can simidi vasfı taşıyacak potansiyeldedir. Bu iki şıklı bir sorudur; HDP bu adımı ileriye mi atacak, geriye mi? Kongreye giderken sıkıntıya yalnızca parti gövdesinde muhtemel değişiklikler olarak değil, zorunlu zihniyet değişiklikleri nazarı ile bakmakta bu manada elbet yarar vardır. Besim Dellaloğlu’nu hatırlarsak: “Her şey değişirken siz sabit kalırsanız, evvelce ne deseniz ne yapsanız kazanırken, artık ne deseniz ne yapsanız kaybedebilirsiniz.”
Bu bakımdan HDP’nin bir amentüye ya da mitik bir anlatıya ya da epik bir manzumeye dönüşmesindense, bugüne adapte olmak için gereken yüzleşmeyi yapıp, bugünü dönüştürecek örgütlenmesini “yeniden” gerçekleştirmesi beklenir. Pasif bir izleyici, vakanüvis ya da mağduru oynamaktansa fail olma yüreğine, yürekli özne günlerine geri dönmesi beklenir. Devletin savaşı da barışı da kendisiyle yaptığı HDP, bütün gücünü “neden o denli oldu?”, “aslında nedir?”, “ne olmalıydı?” vs… ile Demirtaş’ın durumunu izah etmeye değil, en legal ve en geniş toplumsal seviyede kabul görmüş olan Demirtaş’ı özgürleştirecek tüm adımları da içeren refleksif, defansif, korunmacı/tutucu, alıngan, özgüvensiz olanı terk edip pro-aktif siyasete ve politik tavra dönmesi beklenir. Bunun anahtarı, idarede isim değişikliği olmak zorunda olmadığı üzere, yeni bir ismin bu beklentileri karşılayacağına büsbütün inanmak da benzeri ölçüde yanlış olacaktır. Bu nedenle her şeyden evvel retrospektif bir iç-değerlendirme yapıp, kongre ile makul bir menzilde kararlı ve dengeli, sağlam, caydırıcı ve dayatıcı muhalefet perspektifini benimsemek gerekmektedir.
“CHP’LİLEŞMİŞ BİR HDP Mİ OLACAĞIZ YOKSA TOPLUMSAL DİNAMİKLERE YASLANAN BİR PARTİ Mİ”
Bu meyanda HDP’nin tercihi kurumsal alışkanlıklarla mı yoksa toplumsal hassasiyetlerle mi şekillenecek sorusu daha etraflıca ele alınmalıdır: kurumsal alışkanlıklarımızın masrafsızlığı ile CHP’lileşmiş bir “makbul HDP” mi olacağız yoksa toplumsal dinamikleri (hem şikâyetler bağlamında hem de boş bulunan bir muhalefet alanı bağlamında) benimseyen ve onunla sürgit güçlenen bir HDP mi? Kendisi için artık geçmiş dünyanın hayaletlerinden biri olması gereken “baraj başarısı” ile yetinip bu sularda yüzmeye mi devam edeceğiz yoksa başka siyasal ögelerin yok sayamayacağı bir politik varlık göstermek üzere, mağdur değil mağrur yürüyüşümüze devam mı edeceğiz. Lokal seçimler üzere plastik muvaffakiyet öyküleri yerine, gerçek maksatlara hakikat gerçekçi hali mı benimseyeceğiz? Bekir Ağırdır’a atıfla “Yapay umutlarla gerçek felaketler ortasına sıkışmışlık” durumundan kendimizi çıkartmak mı istiyoruz yoksa bu duruma kayıtsızlıkta ısrar mı edeceğiz?
“BİLEŞEN HUKUKU GÖZDEN GEÇİRİLMELİ…”
Partinin varoluşu üzere duran bileşen hukuku konusu bileşenlerin konumları ve çalışmaları üzerinden tartışmaya açılması gerektiği kanaatindeyim. Bileşenlerin öncelikleri ve beklentileri ile partinin beklentileri ve önceliklerinin partinin çalışma biçiminin, suratının ve pratikleşmesinin önüne geçtiği durumlar yaşanmakta. Buna karşılık bileşenlerin, kendi öncelikleri ve beklentilerine uygun bir politik tavır alış ve pratik sergileyip sergilemediği de masaya yatırılmalı. Şayet ki mevcut hal ile devam edilecekse bileşenlerin öncelikleri ile partinin öncelikleri ortasında ki bağın yanlışsız kurulmasının sağlanmasına dair bir ön çalışmanın yapılması gerektiği kanısındayım. HDK’nin siyaset belirleme noktasındaki rolünü yerine getirmesi için fonksiyonel kılınması ve böylelikle önünün açılmasıyla, bileşenlerin bu merkez içinde kalması, HDP’nin de işlerliğini artıracaktır. Bu bağlamda bileşen hukukunun ve parlamentoda nasıl bir ortada olunacağı ya da prensipte ortak partileşmede başka mı olup olunmayacağını tartışmak ve mevcut konumumuzu gözden geçirmekte yarar var.
“2020 BİTMEDEN SEÇİM BEKLİYORUM”
Erken seçim bekliyor musunuz?
24 Haziran 2018 seçimlerinden bu yana “geri dönüşü” olmayan bir hal alan AKP iktidarının “can çekişme” süreci, 31 Mart seçimleriyle birlikte yeni bir merhale kazandı. Yaşanan ekonomik kriz ve kendi bağırlarından doğan/doğacak olan partilerle birlikte görünür hale gelen siyasal krizle birlikte dağılmanın eşiğine gelmiş bir AKP’den bahsetmek mümkün. Yönetememe krizinin içerde tedhiş, dışarıda savaş siyasetleriyle kompanse edilmeye çalışılması durumu kurtarmaya yetmiyor. Türk milliyetçiliğinin ve yeşil jenerasyon siyasal İslam anlayışının kendini devletin yeni sahibi ilan ettiği ve ülkeye hükmetme mecrasının MC hükümetleri anlayışıyla kendini yine tahkim etme uğraşı artık tüketilmiş bir iktidar arayışı. AKP-MHP ittifakı MC hükümetlerinin yeni sürümüdür ve ceberut devletin devamlılığının turnusal kâğıdı niteliğindedir. Bu yüzden de kelam konusu ittifakın siyasi mecrası milliyetçilik- ırkçılık ekseninde bir dalgalanmayla yol alıyor. Bu dalgalanmanın bir çatışma iklimine sonuna kadar kapı aralayacak bir potansiyele sahip olduğunu ve yalnızca devlet katındaki tesirli bir ekip çevrelerin vereceği talimatın beklendiğini de buraya not etmemiz gerekiyor.
Rabia işareti ile bozkurt işareti ortasındaki ittifakın payandası olan 6 Ok’un da sağ yelpazede kendine bir yer kapma yarışına girmesi, Türkiye’de Kürt siyasal hareketini sol ismine muhalefet edecek tek güç haline getirmiş durumda. Zira 7 Haziran 2015’ten bu yana yaşanan ne varsa, sözün gerçek manasıyla ne varsa; “Her şey HDP yüzünden, HDP sayesinde ve her şey HDP karşısındadır.” Bu 5 yıl Kürt hareketinin uzun “Kristal Gecesidir.” Özgür hayat iradesi devletin bir travması olarak nüksetmişir. Buna verilecek en gerçek karşılık, en büyük çaba ise bu travmayı getiren gücün her şeye karşın hâlâ burada olduğunu gösterecek ve tüm ülkeyi kapsayıcı bir politik tavırda ısrar etmektir. Lokal seçimler ve ortaya çıkardığı sonuç ekseninde ortak kanı şudur ki iktidar süratle HDP’ye yönelerek, hem ittifakın en stratejik partisini devre dışına bırakmayı hem de muhalefete milliyetçi, şoven bir çizgiyi dayatarak, yaptığı ataklara ortak eden onay/cümle kurdurarak, HDP seçmenini tabanda oluşan birlikteliği parçalamayı hedeflemekte. Seçim sonrası YSK eliyle belediyelerimizin gasp edilmesiyle birlikte CHP’nin alt perdeden gösterdiği reaksiyon ve Suriye tezkerelerinde takındığı tavır nedeniyle de bu taktiğin işe yarayacağı kendini gösterdi. Bununla bir arada çeşitli provokatif hareket ve telaffuzlarla, tabanda oluşan inanç ve birliktelik hissini parçalamaya ve buradan hareketle kitleleri “terör” kıskacına sokarak, geçmişte ve artık olduğu üzere Kürt nefretinde taraftarlaştırmaya devam edeceği öngörüsü üzerinden bakarsak, yaklaşan bu yeni periyoda süratle hazırlanarak girmenin olmazsa olmaz olduğu açıktır.
Bu kadar uzun kelamın kısası, yanılıyor olmayı da ihtimal dahilinde tutarak 2020 bitmeden erken seçim bekliyorum. Daha doğrusu iktidarın buna mecbur kalacağını ve Erdoğan’ın hem Cumhurbaşkanlığı seçimini hem de iktidarı kaybederek AKP’nin de ortadan kalkabileceğini düşünüyorum. Buna da çok yürekten inanıyorum. Zira bütün parametreler bunu gösteriyor. AKP’nin de kendisinden evvelkilerden bir farkı olmadığının makus sonuçlarını yaşayarak deneyim etti, ediyor. Ülkenin fakirleri, işçileri, gelecekleri çalınan gençler birebir hırsızlık yolsuzluk, nepotizm ve liyakatsiz takımlar elinde kıvranmaya devam ediyor.
İktidar kanadında değerli bir erime var. Bir araştırma şirketinin sahibiyle yakın vakitte konuşmuştum. “AKP 100 seçmenden 24’ünün oyunu alabiliyor. Bu sonuçları daha açıklamadık” dedi. AKP bir hayal sattı lakin nihayetinde seçmenler bunun gerçek olmadığını gördü. Lakin tüm bunlara karşın muhalefet büyüyor mu derseniz o da olmuyor. Karasızlar diye isimlendirilen küme epey genişlemiş durumda ve partilere dağıtılamayan bir belirsizlik hakim. Fakat tüm bunlara karşın optimist bir yorumla yeni bir paradigmanın kurulabileceğini düşünüyorum.
“HDP AKP SONRASI KOALİSYONUN BİR KESİMİ OLABİLİR”
Nedir o paradigma?
Türkiye siyasetinde negatif kimlik hala belirleyici bir faktör. Negatif kimlik üzerinden siyasi tercih yapan seçmen kimi sevdiği değil kimi sevmediği üzerinden konum alıyor. Negatiften gelecek anlatılıyor lakin o geleceğin bir kıssası de yok. Siyasetin, Seküler-Muhafazakar ya da Kürt-Türk biçiminde kutuplaştırılmaya kilitlendiği Türkiye’de bu denklemi silip bir yenisini kurmak gerekliliği ortada. Barış içinde bir ortada ömrü mümkün kılacak bir paha ve gelecek iştirakini topluma anlatacak yeni bir siyasi anlayış ve birliktelikle yeni hayatı nasıl inşa ederiz? Bunu topluma anlatmak ve bu riski görerek daima bu denklemi bozmak gayesinde olan Erdoğan’ın planlarını boşa düşürmek kıymetli. Bunu sağlayacak siyasi aktörler de mevcut. HDP tabanındaki Kürtlerin birçoğu mahallî seçimlerde ortaya çıkan ittifakla birlikte ve kendileriyle kurduğu bağlantıda partisinden kısmen farklı refleksler göstermesi nedeniyle Selahattin Demirtaş’tan Selocan diye bahsettiklerine emsal biçimde Ekrem İmamoğlu’ndan da bir süre sonra Ekocan diye kelam ediyorlardı. Bu can soneki bir kamusal sahiplenmeye işaret ediyor kesinlikle. Yani seçmenin yeni isimlere verdiği kredi de diyebiliriz. Ama, Babacan dahil Demirtaş dışındakiler bu krediyi tüketme konusunda çok başarılı görünüyorlar. Buna karşın, ben denklemin içine Ali Babacan’ı da ekleyerek yeni paradigmayı şöyle tanım ediyorum: Selocan, Ekocan ve Babacan. Lakin Ali Babacan’ın ismini Demirtaş ve İmamoğlu’nda olduğu üzere bir kamusal sahiplenmeden fazla fonetiğe uygun olması ve siyasal İslam’ın zehrine bulaşmış seçmeni konsolide edecek bir güç odağı olarak denkleme ortak ediyorum. Zira AKP’nin dağılması sonrasında negatif kimlik üzerinden siyasi tercih yapmaya alıştırılmış bu kitlenin CHP ya da HDP’ye oy vermesi pek mümkün görünmüyor. Lakin AKP sonrası iktidarın bir koalisyon olacağını düşünüyorum ve HDP, o koalisyonun bir kesimi olacak.
“YENİ BİR SİVİL ANAYASA DAVETİ YAPILMALI”
Solun temsiliyeti bugün CHP’de birikmiş değil ve buradan hareketle HDP’nin hasebiyle solun iktidar ortağı olma ihtimalini de buradan bakarak lisana getiriyorum. Tam da o nedenle HDP olarak tahlillerimizi hem kendi bileşenlerimize hem de buna dahil olmak isteyeceklere hem de genel manada sola bir programla nasıl bir Türkiye istediğini, o Türkiye’yi nasıl kuracağını, meseleleri tespit edip o problemleri nasıl çözeceğini anlatması lazım. HDP oturup davet yapmalı, Türkiye’deki tüm sol partilere mecliste olan ya olmayan yapılara davet yapmalı, hukukçularla birlikte eşit yurttaşlık temelinde çağdaş bir sivil anayasa taslağı hazırlayalım demeli. Kamuoyuna bunu sunmalı. Bunu insanlara göstermeliyiz. Türk Ceza Kanununu çağdaş normlarla yine düzenlemeli, terörle gayret kanununu nasıl çöpe atacağımızı anlatarak işe başlamalıyız. Devleti, yurttaşı merkeze koyarak tekrar nasıl inşa ederizin tartışmasını açmamız lazım. Konu etmemiz gereken yalnızca AKP’yi yıkmak Erdoğan’ı devirmek ve bunları söylemek değil, meşruiyetini yitirmiş bu iktidar sonrasında nasıl bir Türkiye istediğimizi anlatmak ve sıkıntıların tahlillerini somut olarak ortaya koymak olmalı. Haliyle bu ülkede barış, demokrasi ve hukuka hasret duyan, farklılıklarımıza karşın yaratılacak kıymetler iştirakiyle birarada ömrün mümkün olacağı bir gelecek tahayyülünde bulunabilirim. Optimist olmayan yorum ise AKP sonrası daha da karanlığa saplanabileceğimiz şedit bir faşizmin gelebileceğinin de ihtimal dahilinde olduğudur.
“BİLEŞEN HUKUKU GÖZDEN GEÇİRİLMELİ…”
HDP’nin solla kurduğu bağ, bileşen hukuku dediğimiz işleyiş nasıl olmalı?
Partinin varoluşu üzere duran bileşen hukuku konusu bileşenlerin durumları ve çalışmaları üzerinden tartışmaya açılması gerektiği kanaatindeyim. Bileşenlerin öncelikleri ve beklentileri ile partinin beklentileri ve önceliklerinin partinin çalışma biçiminin, suratının ve pratikleşmesinin önüne geçtiği durumlar yaşanmakta.
Buna karşılık bileşenlerin, kendi öncelikleri ve beklentilerine uygun bir politik tavır alış ve pratik sergileyip sergilemediği de masaya yatırılmalı. Şayet ki mevcut hal ile devam edilecekse bileşenlerin öncelikleri ile partinin öncelikleri ortasında ki bağın yanlışsız kurulmasının sağlanmasına dair bir ön çalışmanın yapılması gerektiği kanısındayım. HDK’nin siyaset belirleme noktasındaki rolünü yerine getirmesi için fonksiyonel kılınması ve böylelikle önünün açılmasıyla, bileşenlerin bu merkez içinde kalması, HDP’nin de işlerliğini artıracaktır. Bu bağlamda bileşen hukukunun ve parlamentoda nasıl bir ortada olunacağı ya da prensipte ortak partileşmede başka mı olup olunmayacağını tartışmak ve mevcut konumumuzu gözden geçirmekte yarar var.”