İlahiyatçı müellif Cemil Kılıç’ın yeni kitabı “Cami ve Siyaset” Kırmızı Kedi Yayınevi’nden çıktı.
Cemil Kılıç yeni kitabında, İslam tarihinde cami ile siyasetin nasıl bir münasebet içerisinde olduğunu inceledi. “Cami ve Siyaset”, İslam’da mabet/mescit kavramının dayandığı Kur’anî ve Muhammedî temelleri göz önüne alınarak İslam tarihindeki ve günümüzdeki mabetlerin ne derece birbirine benzediği ele alındı.
Cemil Kılıç bu çalışmasında, bugünkü mescitlerin Muhammedî mescitlerle ilgisinin yok denecek kadar az olduğunu belirtirken bugünkü mescitlerin pek birden fazla Kur’an’da ağır bir biçimde yerilen Mescid-i Dırar tanımlamasına dahil olduğunun altını çizdi.
Kitabın “Çamlıca Camii’nde Namaz Kabul Olur mu” başlıklı kısmında ise İstanbul’un en yüksek noktası olan Çamlıca Tepesi’ne yapılan ve 7 Mart 2019’da birinci ezanını okuyan Çamlıca Camii ele alındı. Cemil Kılıç bu kısımda, Çamlıca Camii’nin Kur’an’da yer alan unsurlara uygun olup olmadığını kıymetlendirdi.
İşte “Çamlıca Camii’nde Namaz Kabul Olur mu” başlıklı o kısım:
“İstanbul’un en yüksek noktası olan Çamlıca Tepesi’ne bir cami yapıldı. Caminin planlanmasından üretim sürecine ve açılış periyoduna kadar bir yığın tartışma yaşandı. Sonunda 2019 yılının 7 Mart Perşembe günü birinci ezanın okunmasıyla cami açılmış oldu.
7 Mart, Regaip Kandili idi. Tıpkı kandiller üzere bir kısım cami isimli binaların da Kur’an’daki / dindeki yeri tartışma hususudur. Şöyle bir soru sorsam ve desem ki, ismine cami denilen veyahut cami ismi verilen her yapı / bina sahiden cami midir? Pekala, cami nedir, diye sorsak verilecek karşılık aşikâr mi? Elbette: Müslümanların ibadethanesi… Müslümanların ibadethanesi sahiden cami ismini mı taşır? Cami ismi verilen her bina sahiden bir İslam mabedi olma vasfını taşır mı veya taşıyor mu?
Ve nihayetinde en sarsıcı soruyu soralım: Çamlıca Tepesi’ne yapılan bina bir İslam mabedi midir? Yoksa diğer bir şey midir? Mesela şirk dininin bir tapınağı olabilir mi? Bu sorulara gerçek cevabı nasıl ve neye dayanarak verebiliriz?
Doğru karşılık için kaynağımız Kur’an olmalıdır. Pekala, Kur’an’a nasıl dayanacağız? Elbette önyargısız bir biçimde… Kur’an, ibadethane / mabet konusunda neler diyor, hangi prensipleri ortaya koyuyor?
Öncelikle bir yerin İslam mabedi olarak kabul edilebilmesi için Kur’an’a nazaran orada takva olmak zorundadır. Çünkü Kur’an’da İhtar Kısmı 108. Kelamda / Berae Müddeti 108. Ayette şöyle deniliyor:
… Birinci günden temeli takva üzerine konseyi olan mescid…”
NEDİR TAKVA
“Nedir takva? Yüksek sorumluluk duygusu içinde Allah’a bağlılık, onun buyruklarına uyma ve yasaklarından kaçınma şuuru… Yani Allah’tan sakınma duygusu. Pekala, Çamlıca Camii’nde takva görebiliyor musunuz? Tam bilakis ben o mescitte takva değil, kibir görüyorum, şatafat görüyorum, güç gösterisi ve meydan okuma görüyorum.
Kibrin göstergesi şu ki, İstanbul’un en yüksek doruğuna yapılıyor. Şatafat göstergesi şu ki, son derece masraflı ve lüks bir bina yapılıyor. Güç gösterisinin göstergesi şu ki, o bölgede bu türlü bir mescide muhtaçlık olmamasına karşın o cami yapılıyor. Çünkü yapılan caminin yakınında nüfus kesafeti son derece az. Meğer cami 63 bin kişilik… Meydan okumanın göstergesi şu ki, siyasi iktidar bu bina ile muhaliflerine kutsal kıymetler üzerinden ruhsal baskı yapıyor.
Oysa İslam’da bunlarının hiçbirine onay yok. İslam mabedi fakat takva üzerine kurulur. İslam mabedinde de lakin üstte geçen ayette de belirtildiği üzere ‘temizlenme dileği duyan müminler’ ibadet eder. Çünkü ‘Allah temizlenenleri sever.’
Soralım: O caminin imalinde kamu ihaleleri alabilmek için verilmiş rüşvet paraları kullanılıyor mu?
Soralım: O caminin imalinde büyük hırsızların kelamda bağışları var mı?
Soralım: O caminin üretiminde Allah isteği mı yoksa sarayın takdirini kazanma duygusu mu hâkim?
Eğer bir cami takva üzerine kurulmadıysa ne üzerine kurulmuştur? Elbette ki riya üzerine kurulmuştur. Riya üzerine kurulan bir bina İslam mabedi olabilir mi? Elbette olamaz! Pekala, o bina hangi inancın mabedi olur? Şirk dindarlığının… Kur’an, İslam mabetlerine ‘Mescid’ ve ‘Mesacidullah’ diyor. Yani; Allah’ın mescitleri… Allah’ın mescitleri, müminlerin ibadet yeridir. Devlet ricalinin nutuk atacağı yer değildir. Allah’ın mescitleri, yalın ve mütevazı yerlerdir. İhtişamlı saraylar değildir.”
“ALLAH’IN MESCİTLERİNDE TEVAZU VE İHLAS HAKİMDİR”
“Allah’ın mescitlerinde tevazu ve ihlas hakimdir. Riya ve şatafat değil! Allah’ın mescitleri, helal parayla, alın teriyle inşa edilir. Bağış görünümlü rüşvetlerle değil! Allah’ın mescitleri, en fakir müminin konutundan daha ihtişamlı olamaz. Allah’ın mescitleri, evsize mesken, yurtsuza yurt olabilen yerlerdir. Allah’ın mescitleri başı dara düşenin sığınacağı sığınaklardır. Allah’ın mescitleri süfli politik vaazların verildiği siyasi hizip arenası değildir. Allah’ın mescitleri, kendisini niteleyen bir sıfat kelamı olan cami sözündeki üzere toplayıcı, kucaklayıcıdır. Bölücü, ötekileştirici, dışlayıcı değil! Allah’ın mescitleri, zulme ve zalime karşı çıkmanın öğretildiği okullardır. İktidara biat etmenin ve otoriteye teslim olmanın zerk edildiği makûs maksatla kullanılan toplumsal laboratuvarlar değil!
Allah’ın mescitlerinde halkın problemleri konuşulur. Siyasi iktidarın propagandası değil! Allah’ın mescitleri, sultanların veyahut halife ulu hükümdarların / padişahların güç gösterisi için inşa etikleri tapınaklar değildir. Allah’ın mescitleri, Hazreti Muhammed’in; ‘tüm yeryüzü bana mescit kılındı!’ hadisi gereği bütün cihandır. Pak olan her yer mescittir. Mescit illa ki bir bina olmak zorunda değildir. Allah’a secde edilen her yer mescittir. Çünkü mescit demek, secde edilen yer demektir. Bu kelamın Türkçesi ‘secdelik’ sözcüğüdür. Allah’ın mescidi sözü için Allah’ın secdeliği demek tahminen de anlaşılırlık açısından daha doğrudur.
Allah’ın mescitlerinde namaz kılınır. Namaz ki bir diriliş hareketidir. Uyuşukluk ve süfli bir boyun eğiş değil! Allah’ın mescitlerinde içi boşaltılmış ve yozlaştırılmış namazlar değil Muhammedî İslam’ın devrimci bir hareketi olan Kur’anî namazlar kılınır. Allah’ın mescitleri, İkaz Kısmında / Berae Müddetinde ismi geçen ‘dırar mescitleri’ değildir. O dırar mescidi ki, münafıkların İslam’ı ve Müslümanları bölmek, peygambere pusu kurmak ve fitne fücur yaymak için inşa ettikleri İslam mabedi görünümlü bir şirk tapınağıydı. Hakikaten Hazreti Peygamber, Allah’ın işaret ve ikazıyla dırar mescidini yerle yeksan etmişti.
Ve Allah’ın mescitleri, mimari bakımdan da öteki dinlerin tapınaklarının taklidi olamaz. Oysa Emevilerden bu yana cami denilen yerler pek çok bakımdan ateşperestlerin ateşgedelerini ve Hıristiyanların kiliselerini andırmaktadır. Peygamberimizin mescitlerinde olmamasına karşın mescitlere minare ismi verilen kuleler eklendi. Meğer bu kuleler ateşperestlerin ateşgedelerinde daima ateş yakılan yerleri çağrıştırmaktadır. Gerçekten minare kelamı de ateş yanan yer manasına gelmektedir. Biliyoruz ki, mescitlerin minarelerindeki ‘şerefe’ denilen kısımlarda ateşler yakılmak / kandiller yakılmak suretiyle ışıklandırma yapılırdı. Günümüzde ise bu, elektrikle ışıklandırma biçimine döndü. İşte ateşgedelerde de bu türlü sönmeyen ışıklar / ateşler yakılırdı.
Emeviler bunu İran’ın fethi sırasında öğrendiler ve mescitlere ek ettiler. Tekrar kimi görüşlere nazaran de minareler aslında Hıristiyanların kiliselerindeki çan kulelerinden esinlenilerek yapılmıştır.
Bunları pek çok İslam sanat tarihi uzamanı lisana getirmektedir. Hakikaten birinci minare Mısır’da, Muaviye’nin Mısır valisi Mesleme tarafından 673 yılında yapılmıştır. Minare inşası konusunda o bölgedeki kiliselerin çan kulelerinden esinlenildiği açıktır.
Camilere eklenen kubbeler de kilise kökenlidir. İslam’dan yüzyıllar evvel inşa edilen Ayasofya Kilisesi’ndeki kubbe Emevilerce taklit edilerek mescitlere eklenmiştir. Tekraren söz edelim ki, peygamber periyodundaki mesacidullah’ta ne kubbe ne de minare vardı. O halde iman ve ihlasla gerçeği söylemekten geri durmayalım ve tekrar soralım: Sultanların, hükümdarların, padişahların gövde gösterisi ve güç tabiri olarak yaptırdıkları binaları İslam mabedi olarak nitelemek Kur’an’daki ‘mescit’ kavramına uygunluk arz ediyor mu?
Bu soruya iman, ihlas ve takva kavramları çerçevesinde müspet cevap verebiliyor muyuz?
Bu kısmı Kur’an’ın kılavuzluğuyla bitirelim; İhtar Kısmındaki / Berae Suresindeki 107- 108 – 109 ve 110. kelamlar / ayetler bize ne söylüyor, kulak verelim: Ziyan vermek, inkâr etmek, inananların ortasını ayırmak, Allah ve elçisine karşı daha evvel savaşmış olan şahsa gözcülük yapmak üzere bir secdelik kurup; ‘Biz yalnızca güzellik yapmak istedik,’ diye yemin edenler vardır. Onların yalancı olduklarına kuşkusuz ki Allah şahittir.
Böyle bir secdelikte sakın yakarışa / namaza durma! Daha birinci gününde Allah’tan sakınma / takva üzerine kurulan bir secdelik, içinde yakarışa / namaza durman için daha uygundur. O secdelikte temizlenmek isteği taşıyan erler vardır. Kuşkusuz Allah, temizlenenleri sever. Yapısını Allah’tan dehşet ve istek üzerine kuran mı güzeldir, yoksa yapısını bir uçurumun kenarına kurup onunla birlikte cehennem ateşine yuvarlanan mı? Kuşkusuz, Allah, zalimler topluluğunu gerçek yola ulaştırmaz. Yaptıkları bina, kalpleri parçalanıncaya dek yüreklerinde bir kuşku olarak kalacaktır. Elbette ki Allah mucibince bilendir ve faziletli bilginin kaynağıdır. Artık ey okuyucu, kalbine sor bakalım; Çamlıca Camii’nde namaza duracak mısın? Durdun diyelim, kalbin rahat edecek mi? Hak kabul eder mi kıldığın namazı?!”