ABD Lideri Donald Trump, Türkiye’ye Rusya’dan S-400 alımı nedeniyle yaptırım uygulanması davetini da içeren 2020 savunma bütçe yasasını, Maryland eyaletindeki Andrews Hava Üssü’nde imzaladı. 738 milyar dolarlık yasa tasarısı aylar süren müzakerelerin akabinde Kongre’nin her iki kanadında da kabul edilerek imza için Lider Trump’ın masasına gönderilmişti.
Tam ismiyle 2020 Savunma Harcamaları Yetkilendirme Yasa Tasarısı (NDAA) yılda bir defa Kongre’den geçen ve yüzlerce sayfadan oluşan kapsamlı bir torba yasa pozisyonunda. Çeşitli askeri misyonlar ve projelere ayrılacak kaynakların detaylandırıldığı maddede bu yıl Türkiye’yle ilgili unsurlar de yer alıyor.
Türkiye’yle ilgili maddeler
Türkiye’ye F-35 savaş uçaklarının ya da F-35 takviye teçhizatının transferi yasaklanıyor. Türkiye’ye S-400 sistemini satın alması sebebiyle de yaptırım uygulanması gerektiği vurgulanıyor.
Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemi sebebiyle çıkarıldığı F-35 programı konusunda Ankara’ya getirilen kısıtlamalara yer verilen maddede, Türkiye’ye F-35 projesiyle ilişkili fikri mülkiyet, teknik bilgi ya da maddi takviyenin transfer edilemeyeceği yahut Türkiye’ye kendi F-35 kapasitesini kurması için gereken tamir ve takviyenin verilmeyeceği kaydediliyor.
Türkiye’nin S-400 sistemini satın almasının, 2017 yılında Kongre tarafından kabul edilen “Avrupa ve Avrasya’da Rusya’nın Tesirine Karşı Koyma Yasası” kapsamında Rus savunma kesimiyle yapılan “önemli bir işlem” kategorisine girdiği ve bu kapsamda da Başkan’ın Türkiye’ye yaptırım uygulaması gerektiği belirtiliyor
Türkiye’ye F-35 konusunda getirilen kısıtlamaların kaldırılması için Türk hükümetinin Rusya’dan teslim aldığı S-400 hava savunma sistemi, ilgili teçhizat, malzeme ya da bu sistemle temaslı işçiye sahip olmaması gerektiği, gelecekte de Rusya’dan emsal bir savunma ekipmanı almayacağına ait sağlam teminatlar vermesi, bunun Kongre’nin ilgili kurullarına gönderilecek raporlarla belgelenmesi gerektiği vurgulanıyor.
Türkiye’nin S-400 sistemine sahip olmasının Türkiye, ABD ve NATO üyelerinin ulusal güvenliğini olumsuz etkilediği, ABD’nin Türkiye’ye yapmış olduğu Patriot teklifinin uygulanabilir bir alternatif olduğu tabir ediliyor.
Rus gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıması öngörülen, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in 8 Ocak’ta İstanbul’da açılışını yapacağı Türk Akımı ve Rusya’nın Kuzey Akımı 2 projesine yönelik yaptırım öngörüyor. Rusya ile askeri seviyede işbirliğini de yasaklıyor. Rusya bu boru çizgileriyle Ukrayna’yı baypas ederek Avrupa’ya güç arzını güçlendirmeyi amaçlıyor. Kongre üyeleri ise Trump idaresine tamamlanmak üzere olan bu projelerin durdurulması konusunda daha fazla gayret göstermesi için baskı uyguluyor.
TÜRKİYE SERT REAKSİYON VERMİŞTİ
Türkiye, Kongre’den geçen bütçe tahsisatlarıyla ilgili yasa tasarılarında Ankara’yla ilgili düzenlemelere sert reaksiyon göstermişti. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy yaptığı açıklamada, sürecin siyasi emellere alet edilmesini kınadıklarını belirterek, “2020 yılında ABD federal kurumlarına sağlanacak bütçe tahsisatlarını ilgilendiren yasa tasarılarının, ülkemiz aleyhinde ögeler içeren birtakım yazımlarla birlikte ABD Temsilciler Meclisi ve Senatosu’nca kabulü, ABD Kongresi üyelerinin ikili münasebetlerimizi her ne sistemle olursa olsun tahrip etme saikinin son eseridir. ABD Kongresi’ndeki olağan bir bütçe belirleme sürecinin dahi bir kere daha ABD’li siyasetçilerin kısa vadeli siyasi emellerine alet edilmesini kınıyoruz” demişti
Aksoy, F-35 uçaklarının Türkiye’ye teslimatının engellenmesini de haksız bir teşebbüs olarak gördüklerini vurgulayarak, “ABD’li Kongre üyeleri, Türk düşmanı birtakım meslektaşlarının ‘müttefiklik’ kavramının içini boşaltma uğraşlarına alet olarak en başta kendi prestijlerini aşındırmakta ve güvenirliklerini yitirmektedir. F-35 uçaklarının ülkemize transferini haksız yere engelleme, ayrıyeten Kıbrıs Adası’ndaki tahlil eforlarını ve Doğu Akdeniz’deki işbirliği imkanlarını baltalama uğraşında olan çevreler, teşebbüslerinin her şeyden evvel ABD’nin kendi menfaatlerine ziyan verdiğini ve bölgenin barış ile istikrarına hizmet etmediğini vakitle idrak edeceklerdir” tabirlerini kullanmıştı.
VOA Türkçe’de yer alan habere nazaran maddedeki öbür kıymetli başlıklar ise şöyle sıralanıyor:
UKRAYNA’YA 300 MİLYON DOLARLIK ASKERİ YARDIM
Bütçe yasasında ABD’de bu periyotta Lider Donald Trump hakkında başlatılan azil soruşturmasının odağını oluşturan Ukrayna’ya askeri yardım da yer alıyor. 2020 yılı için Ukrayna’ya güvenlik yardımı bağlamında 300 milyon dolarlık yardım öngörülüyor.
Bu yardımın Ukrayna’ya seyir füzeleri ve gemi-savar füze üzere silahlar dahil olmak üzere savunma hedefli teçhizatları kapsadığı belirtiliyor.
TRUMP’IN TALEBİ KARŞILANDI, UZAY GÜCÜ ALTINCI KUVVET
2020 bütçe yasası, Lider Trump’ın kıymetli bir talebini de yerine getirerek, ABD Uzay Gücü’nün ABD Silahlı Kuvvetleri bünyesinde Hava Kuvvetleri’ne bağlı altıncı bir askeri ünite olarak resmen kurulmasını da sağlıyor.
ÇİN VE RUSYA TEHDİDİ
Yasada Çin’in yurt dışındaki yatırımları ve Rusya ile askeri münasebetleri konusunda rapor hazırlanması dahil olmak üzere Çin’den gelebilecek muhtemel tehditlere tahlil geliştirilmesine yönelik bir dizi unsur yer alıyor.
Yasada ABD Kongresi’nin, “meşru haklarını savunan” Hong Kong halkını desteklediği de vurgulanıyor.
KUZEY KORE İLE İŞ YAPAN BANKALARA DESTEK YAPTIRIM
Bütçe yasasında Kuzey Kore’nin nükleer silah geliştirmesine kapsamlı bir yaklaşım daveti yapılıyor, ABD’nin Kore Yarımadası’nda bulunan askerlerine yönelik olarak oluşturduğu tehdidin altı çiziliyor. Bütçe yasası kapsamında Kuzey Kore’den kömür, maden ve dokuma eserlerinin ithalatı ve ihratacatının yanı sıra kimi petrol eserlerinin ve ham petrolün ithalat ve ihracatı yasaklanıyor. Kuzey Kore ile iş yapan bankalara da destek birtakım yaptırımlar getiriliyor. Tasarı kapsamında, Savunma Bakanı, ABD’nin ulusal güvenlik çıkarına olduğunu doğrulamadıkça, Güney Kore’deki ABD askerlerinin sayısının 28,500’ün altına çekilmesi de yasaklanıyor.
TÜM FEDERAL ÇALIŞANLARA 12 HAFTA DOĞUM MÜSAADESİ HAKKI
Bütçe yasası kapsamında ayrıyeten ABD askerlerinin maaşlarına yüzde 3,1 oranında artırım yapılacak. Bu oran son 10 yıl içinde ABD askeri işçisine verilen en yüksek maaş artırımı.
Demokratlar’ın uzun müddettir lisana getirdiği bir talep de bu bütçe yasası kapsamında uygulamaya geçiyor. Yeni yasa ABD’de birinci sefer tüm federal çalışanlara 12 hafta doğum müsaadesi hakkı verilmesini de kapsıyor.