Aralık başından bu yana iktisat gündeminin liste başında 2020 yılında geçerli olan minimum fiyatın ne olacağı tartışmaları var.
Peki, Türkiye’de minimum fiyat neden bu kadar değerli? Bu yalnızca Türkiye’ye has bir durum mu?
Bu soruların karşılıklarını Dünya gazetesinden Bader Arslan araştırdı.
İşte o haber…
Her şeyden evvel şunu söylemekte yarar var. Taban fiyat yalnızca bu sene değil, her yıl kıymetli bir bahis. Lakin bu yılı evvelkilerden değerli kılan özel bir durum var. O da 2018 sonunda başlayan ve 2019’un 3.çeyreğinde biten resesyon devrinde artan ömür masraflarının taban fiyatın satınalma gücünü düşürmüş olması.
Ekonominin küçüldüğü tüm periyotlarda olduğu üzere bu sene de minimum ücretliler başta olmak üzere tüm ücretliler, yapılacak artırımın artan hayat masraflarını karşılayacak seviyede olmasını bekliyor. TÜİK Eylül bilgilerine nazaran Türkiye’de çalışan sayısı 28 milyon 440 bin. Bunların ne kadarının taban fiyatlı olduğuna dair resmi bir data yok. Lakin genel kanı yarıya yakın bir kısmın taban fiyatlı olduğu tarafında.
Örneğin DİSK 2018 sonunda açıkladığı bir raporunda minimum fiyat ve taban fiyata yakın çıkar sahibi çalışanların 10 milyon civarında olduğuna dair bir tahlilini paylaşıyor.
Bir de kanunen yasak olmakla birlikte minimum fiyat altında fiyatla çalıştırılanlar var. Dolayısı ile taban fiyatın Türkiye için kıymetli olmasının ikinci nedeni, minimum fiyat ve buna yakın fiyat alanların sayısının yüksek olması. Bu da bizi diğer bir hususa yönlendiriyor: Minimum fiyatın öteki fiyatlar ile münasebeti.
ASGARİ FİYATIN ORTANCA FİYATA ORANI SON DERECE YÜKSEK
24 Aralık günü TÜİK 4 yılda bir yayımladığı Kar Yapısı Araştırmasını açıkladı. Buna nazaran fiyatlı çalışanların 2018’de yıllık ortalama brüt kar 49 bin 1 TL oldu. 2018’de minimum fiyatlı bir çalışanın yıllık brüt geliri ise24 bin 354 TL idi. Yani taban ücretliler, ülke genelinde fiyatlı çalışanların yaklaşık yarısı kadar gelir elde ediyor. Ortalama fiyattan daha manalı bir gösterge var; o da ortanca fiyat. Ortanca fiyat, ülkedeki tüm fiyatlar düşükten yükseğe hakikat sıralandığında tam ortada kalan fiyat düzeyini gösterir ve ülkedeki taban fiyatın öteki fiyatlardan ne kadar farklılaştığını anlamamıza fayda.
Oranın yüksek olması minimum fiyatın, öteki fiyatlara yakın bir seviyede olduğu, düşüklüğü ise uzak olduğu üzere yorumlanır. Türkiye’de taban fiyatın ortanca fiyata oranı son derece yüksek. OECD’nin 2018 bilgilerine nazaran yüzde 71 ile Kolombiya’dan sonra ikinci sırada geliyoruz. Son yıllarda oran daima bu civarda dalgalanıyor. Yani Türkiye’de taban fiyat, genel olarak öteki fiyatlara çok yakın. Bunu pek çok farklı açıdan yorumlamak mümkün ancak bu yorumların birçok bizi şu sonuca götürüyor: “Türkiye’de taban fiyat yüksek değil, genel olarak fiyat düzeyi düşük”.
Türkiye’de taban fiyatın ortanca fiyata oranı yüzde 71’le çok yüksek seviyede.