Türkiye’de koronavirüs salgını nedeniyle yürürlüğe konan kısıtlamaların kıymetli kısmı bugün kaldırıldı ve olağanlaşma sürecinde yeni bir etaba geçildi. Türk Tabipleri Birliği’nin de (TTB) ortalarında olduğu birtakım meslek örgütleri ve akademik çevreler olağanlaşma için şimdi erken olduğunu söylüyor. Birtakım Bilim Konseyi üyeleri ise bu görüşe katılmıyor.
Birçok toplumsal ve kamusal alanda uygulanan önlemler, toplumsal arayı korumak ve maske takmak üzere koşullarla kaldırıldı.
Fakat birtakım uzmanlar, Türkiye için olağanlaşmanın şimdi çok erken olduğunu ve gevşetilen önlemler sonucunda salgının seyrinde artış yaşanabileceğini söylüyor.
Salgının en ağır yaşandığı kent olan İstanbul’da olağanlaşma süreci sonrası olay sayılarında artış yaşanmasından tasa duyuluyor.
Normalleşme süreciyle ilgili dertlerini ortaya koyan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Bilimsel Müşavere Şurası, İstanbul’da vatandaşların toplumsal aralık kuralına uymadıklarının gözlemlendiğini söz ediyor. Şura, bilhassa son devirde artan toplumsallaşma ve kural ihlalleri sebebiyle şu ana kadar düzgün giden durumun aksine dönebileceğini kaydediyor.
Normalleşme sürecine süratli girildiği görüşünde olan konsey, “Fiziksel uzaklığa uyulmuyor. İkinci dalga Ekim ayı üzere gelebilir. Şu an en güçlü süreç başladı” diyor.
Kurul meskenden çalışma sisteminin bir müddet daha devam etmesi gerektiğini savunurken, İstanbul’da toplu ulaşımdaki yüzde 50 doluluk uygulamasının süreceğini ve bununla ilgili tüm önlemlerin alınacağını kaydediyor.
BBC Türkçe’den Fundanur Öztürk’ün görüştüğü Bilim Şurası üyeleri ise Türkiye’nin artık olağanlaşma sürecine girmesi gerektiğini düşünüyor.
ADI KONULMAMIŞ BİR TOPLUMSAL BAĞIŞIKLIK YOLUNA GİDİLİYOR
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), Avrupa’da son 14 günde kümülatif olay sayısında en fazla artış yaşanan beş ülke ortasında Türkiye’nin de bulunduğunu açıkladı. WHO Avrupa Bölge Müdürlüğü Yöneticisi Dr. Hans Kluge bu ülkeleri Rusya, İngiltere, Türkiye, Belarus ve İtalya olarak sıraladı.
WHO’dan yapılan açıklamada, toplumsal kısıtlamaların gevşetilmesi ve iktisatların tekrar canlandırılması ile ilgili olarak tez edilmemesi gerektiği belirtildi.
BBC Türkçe’ye konuşan Türk Tabipleri Birliği Merkez Kurulu Lideri Sinan Adıyaman, Kluge’nin açıklamasını hatırlatarak, “Şu an hadise sayısındaki artışta Avrupa’da üçüncü sıradayız. Bu, alışveriş merkezlerinin erken açılmasıyla başlayan olağanlaşma sürecinin bir sonucudur” diyor.
Adıyaman’a nazaran bugün başlayan olağanlaşma adımları pek çok açıdan riskli.
65 yaş ve üzeri şahısların meskende tutulmaya devam edilerek ölümlerin azaltılmasının hedeflendiğini belirten Adıyaman, geri kalanların “sürü bağışıklığına itildiği” görüşünde:
“Strateji, ölümlerin az olmasına yönlendirilmiş durumda. Hastaların yüzde 80’i semptom göstermiyor. Bu bireyleri bütün Türkiye’ye dolanıma sokuyorlar ve virüsün denetimsiz bir formda yayılmasını kabul etmiş oluyorlar. Güya ismi konulmamış bir toplumsal bağışıklık yoluna gidiliyor. Bu kabul edilebilir değil.”
Sinan Adıyaman WHO’ya nazaran geçiş süreci için “salgının denetim altına alındığının kanıtlanması” gerektiğini hatırlatıyor ve Türkiye’de hala ortaya çıkan günlük olay sayılarının bile salgının denetim altına alınmamış olduğunu gösterdiğini savunuyor.
Adıyaman ayrıyeten olağanlaşma kararlarının halk sıhhati ve epidemiyolojik datalar gözetilerek değil, ekonomik sebeplerle alındığını düşünüyor:
“65 yaşın üzerine sokağa çıkma yasağı var lakin şayet iş yeri sahibiyseniz, çıkabiliyorsunuz. Bu bile tek başına neyin sağlanmaya çalışıldığını ve önceliğin ne olduğunu ortaya koyuyor.”
BİLİM HEYETİ ÜYELERİ: OLAĞANLAŞMA İÇİN ERKEN DEĞİL
Hükümet yetkileri salgın mühletince koronavirüs salgınıyla uğraş konusunda birçok idari ve toplumsal önlemin Bilim Heyeti’nin tavsiyesiyle alındığını sıkça lisana getirdi.
Ancak bu önlem ve kararlarda Bilim Konseyi üyelerinin tam olarak ne kadar tesirli olabildiği, bilhassa halk sıhhatini ilgilendiren kararlarda Bilim Şurası’nın onaylamadığı konular olup olmadığı konusu belirsizliğini korudu.
Peki bugün başlayan olağanlaşma adımları Bilim Konseyi’nin tavsiyeleri miydi?
BBC Türkçe’nin görüştüğü birtakım Bilim Şurası üyeleri, olağanlaşma için şimdi erken olduğu değerlendirmelerine katılmadıklarını ve muhakkak kurallara uymak kuralıyla olağanlaşma sürecinin başlaması gerektiğini düşünüyor.
Bir Bilim Heyeti üyesi, “İdareciler ülkenin genel gidişatını da düşünmek zorunda. Biz Bilim Şurası olarak bilimsel açıdan ne kadar takviye verebiliriz, o kısma bakıyoruz. Olağanlaşmanın de bir halde olması gerektiğini biz de kabul ediyoruz açıkçası” diyor.
Bilim Şurası bünyesinde yer alan halk sıhhati kümesi, olağanlaşma kapsamında kamusal ve toplumsal omurdaki her ünitenin nasıl açılacağı ve hangi kurallara uyulacağı konusunda tavsiye niteliğinde kararlar alıyor.
Kurul üyesi ayrıyeten koronavirüs salgınının çabucak bitmeyeceğini ve Bilim Şurası üyelerinin belirlediği olağanlaşma kurallarına herkesin yaz boyunca uyması gerektiğini söz ediyor.
BBC Türkçe’nin görüştüğü bir öbür Bilim Heyeti üyesi doktor ise şuranın hazırladığı olağanlaşma takvimi ile hükümetin açıkladığı takvim ortasında çok büyük bir sapma olmadığını tabir ediyor:
“Normalleşme süreciyle ilgili çalışıp bir takvim önermiştik. Aslında bizim önerdiğimiz takvimle şimdikinin ortasında çok büyük bir sapma yok. Biz toplu etkinlikler, toplantılar üzere aktivitelerin açılmasını şimdi önermemiştik. Bunların ileriki bir tarihte olmasını önermiştik. Lakin toplumsal araya uyarak kafe, kahvehane ve restoranların açılmasını, gündüz bakım konutu ve kreşlerin bu hafta açılabileceğini önermiştik.”
Bilim Konseyi’nin bir müracaat konseyi olduğunu hatırlatan tabip, olağanlaşma sürecine dair bilim konseyi ortasında çok büyük bir tasa olmadığını söz ediyor.
Hekim, olağanlaşma sürecindeki COVID-19 datalarının çok dikkatli takip edilmesi gerektiğini ve her an önlemlere geri dönüşlerin olabileceğini söz ediyor:
“Biz olağanlaşma sürecine dair tüm tekliflerimizi sunarken, ‘Rakamları takip ederek, denetimli ve tedbirlere uyarak açılabilir ancak çabucak her dakika kararlardan geri dönüş olabilir’ diyoruz. Önlemlere geri dönüş yapan ülkeler de var. O yüzden Türkiye’deki bilgileri güzel takip etmemiz gerekiyor.
“Normalleşme için erken değil, değerli olan toplumun kurallara uyması. Hastaneler ve sıhhat çalışanı elinden geleni yaptı. Salgının en etkin devrinde bile sıhhat çalışanları ve hastaneler bunun altından kalktı. Bundan sonra kurallara dikkat ederek normalleşeceğiz, bunun diğer dermanı yok. Sonsuza kadar konutta gizli kalamayız. Artık iş toplumun elinde.”
Hekime nazaran bilhassa kreşlerin açılması sebebiyle hadise sayılarında belirli düzeylerde dalgalanma yaşanabilir.
NELER YAPILACAK, NELER YAPILAMAYACAK
Türkiye’de bugün prestijiyle kentler ortası seyahat kısıtlaması kalktı, Türk Hava Yolları (THY) da iç sınır seferlerine başladı.
Ancak 18 yaş ve altına sokağa çıkma yasağı sürdüğü için, bu kapsamdaki çocuklu ailelerin nasıl seyahat edeceği belirsizliğini koruyor.
Restoran, lokanta, kafe, kıraathane, pastane, çay bahçeleri bugün açıldı. Cümbüş ve nargile yerleri kapsam dışında tutuldu.
Spor salonları, spor tesisleriyle içlerindeki tesisler saat 24.00’e kadar hizmet verebiliyor. Spor salonlarındaki buhar banyosu ve sauna kısımları kapalı tutulması gerekiyor.
Plajlar, müzeler, ulusal park ve bahçeler kurallar çerçevesinde faaliyete geçti.
Açık havada konserleri de saat 24.00 ile hudutlu olmak kuralıyla başlıyor.
Kreşler ve gündüz bakım konutları bugün açıldı. Turistik emelli dahil tüm gemilerde yolcu nakliyatı başladı.
Bugün prestijiyle İstanbul Marmaray çizgisinde günde 285, Ankara’da Başkentray’da çizgisinde günde 113 sefer yapılacak. Sıhhat çalışanları seferlerden 3 ay daha fiyatsız yararlanmaya devam edecek.
Sağlık çalışanları ayrıyeten 31 Ağustos’a kadar misafirhane ve konaklama maksatlı kamu toplumsal tesislerinden fiyatsız yararlanacak.
Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı okullar bu yaz açılmayacak fakat Diyanet İşleri Başkanlığı kararıyla, kuruma bağlı Kuran kursları 15 Haziran’dan itibaren kademeli olarak açılacak ve 27 Eylül 2020 tarihine kadar Kuran kurslarında eğitim sürecek.