Yurtdışına maske ihracatı yasağının kaideli olarak kalkmasının akabinde toplumsal medyada, ihracatçı firmaların ülke dışına kaliteli ve telli maske gönderdikleri, lakin ihracat ölçüsü kadar yurtiçine hibe edilen maskelerin telsiz, tülbent kadar ince yapıda olduğu tez edilmeye başlandı. Tüm Eczacı Patronları Sendikası (TEİS) Lideri Nurten Saydan maskelerin fiyatsız dağıtıldığı günden bu yana vatandaşa 250 milyon maske verildiğini belirterek, “Maalesef bu maskelerin büyük bir kısmı telsiz. Vatandaş da durumdan rahatsız lakin bu hususta yapılacak bir şey yok. Dokuma bölümünün şimdi tam bir hazırlığı olmadığını iddia ediyoruz” dedi.
BULAŞMAYI TELLİ MASKE ÖNLER
Hürriyet’ten Meltem Özgenç’in haberine nazaran; Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sıhhati Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sarp Üner de maskenin en kıymetli ögesinin yüze oturması olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Maske burnun üstünde, çenenin altında olmalı. İnsan yüzü farklı olduğu için her maske herkesin yüzüne tam olarak oturmaz. Maske telli olursa yüze oturur ve burun ile elmacık kemikleri ortasındaki boşluklar ortadan kalkar. Yani maskenin telli olması en uygunu. Yüze tam oturmayan bir maske kişinin kendisini ya da etrafını koruduğu hissi vereceği için olumsuz tarafta tesirler. Üretici firma doğal ki yurtiçine de dışarıya sattığı standartta maske vermeli. Yetkililer bunu kesinlikle göz önüne almalı. Temel olan hasta kişinin maske kullanmasıdır. Bu bireyler maske kullanırsa virüsün bulaşması engellenir. Lakin artık kim hasta, kim sağlıklı bilinmediği için herkesin maske kullanması kaide. Açık fakat kalabalık alanlarda, işyerlerinde, toplu taşımada kesinlikle maske takılmalı ve bu maske telli olmalı. Esasen telsiz maske olmamalı. Zira tel müdafaa istikametinden kıymetli bir avantaj.”
BAKANLIK DA TELLİ ÖNERİYOR
Tedarik konusunun dışında olan Sağlık Bakanlığı ise “Tıbbi Maske İç İmkanlarla Üretim Kılavuzu” yayınladı. Kılavuzda, hastaneler, aile sıhhati merkezleri, ağız ve diş sıhhati merkezleri, fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezleri üzere sıhhat tesislerinde de maske üretilebileceği açıklandı. Kimi hastanelerin salgın öncesinde de üretim yaptığı öğrenilirken, bakanlığın ortak bir standart belirlemek için yayınladığı kılavuzda da maske imalinde tel kullanımı önerildi.
İDEALİ NASIL OLMALI
Sağlık Bakanlığı kılavuzunda maskedeki ‘tel’ ve başka özellikler şöyle geçiyor: “Maske üretiminde kullanılacak ekipman ve gereç: Tek kullanımlık maske teli (Paket bağlamak için kullanılan materyal kullanılabilir), tek kullanımlık maske lastiği (Bebe lastiği kullanılabilir), iğne-iplik, makas. Tıbbi maske dikdörtgen biçiminde olacak. Maske en az iki katlı olacak. Maske kulağa kadar gelmeyecek, burnu rahatsız etmeyecek halde olacak. Hazırlama sürecinde çalışacak olan işçinin uygun ferdî hami ekipman (önlük, maske, eldiven) kullanması gerekecek. İşçinin takı vb. takmaması, makyajlı olmaması, sakallı olmaması üzere temel konulara dikkat edilecek. Grip, soğuk algınlığı semptomları gösteren işçi alandan uzaklaştırılacak, maske imalinde misyon almayacak.”
İHRACAT İÇİN BAĞIŞ ŞARTI
Salgın öncesi özgür olan sıhhat gereçleri ihracatı, koronavirüs önlemleri çerçevesinde Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu’nun müsaadesine bağlandı. COVID-19 gözetici materyallerinin tedarik ve arz süreçleri Memleketler arası Sıhhat Hizmetleri A.Ş.’den (USHAŞ) Devlet Gereç Ofisi’ne (DMO) devredildi. 18 Nisan’da Sıhhat Bakan Yardımcısı Halil Eldemir başkanlığında yapılan toplantıda sıhhat gereci üreticisi firmaların ihracat yapabilmeleri devlete bağış şartına bağlandı. Böylelikle bir cerrahi maske ihracı için bir cerrahi maske, bir N95 maske ihraç edebilmek için bir N95 maske bağışlamak gerekiyor. İki kollayıcı tulum ihracı karşılığında tekrar devlete bir tulum bağışı koşul. İhracat müsaadesinde çaprazlama bağış da mümkün oldu. Buna nazaran iki N95 maske bir gözetici tulum, 20 cerrahi maske bir kollayıcı tulum, 10 cerrahi maske bir N95 maskeye eş sayıldı.