Eski Devlet Bakanı ve Aydınlık gazetesi muharriri Ufuk Söylemez, bugünkü köşesinde, “FED’den bize hayır gelmez!” başlıklı dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.
Söylemez, FED'in, Türkiye'nin birçok ülkeye gönderdiği sıhhat ekipmanlarının karşılığında jest yapacağını düşünenlerin nasıl hayal kırıklığına uğradıklarını anlattı.
Dikkat çeken bir tablo da paylaşan Söylemez, “ABD, elinde kendi dolar bazlı, Hazine tahvillerini tutan, yani paralarını dolara yatıran ve doların rezerv para olmasına böylelikle büyük katkı sağlayan, ayrıyeten siyaseten de dost ve müttefik olarak gördüğü ülkelere, salgının yarattığı döviz likiditesi gereksinimlerini karşılamak üzere, cömert SWAP sınırları açtı” derken, “Aralarında, Türkiye, Mısır, Nijerya, G. Afrika, Şili, Kolombiya, Arjantin, Tayland üzere yüklü ölçüde dolar bazında kredi yahut tahvil borcu olan ülkeleri ise, görmezden geldi her vakit yaptığı üzere” dedi.
“Dış borçlarının yüzde 60’ından fazlası dolar bazında olan, dış borçlanmasının yüzde 70’ine yakınını ise, AB ve ABD banka ve fonları üzerinden yapan Türkiye’nin, Arjantin, Lübnan ve Ekvator’da yaşanan son ekonomik iflas tablosuna sürüklenmesini bekleyenlerin hüsrana uğratılması gerekiyor” diye belirten Söylemez, “Gerçekçi bir biçimde, büsbütün ve/veya kısmen ödenmesi, ertelenmesi ve/veya yeni memleketler arası sendikasyon ve tahvil ihraçları için akılcı müzakerelerin- özel kesimi de kapsayacak- bir biçimde yürütülmesi acil bir gereksinim olarak önümüzde duruyor. Zira görülüyor ki FED’den bize hayır gelmez!” dedi.
Ufuk Söylemez'in yazısı şu biçimde:
“Türkiye salgın nedeniyle maskeden-koruyucu giysiye kadar tedarik ve üretim sorunu yaşayan birçok ülkeye dostluk ve dayanışma göstergesi olarak uçaklarla sıhhat gereci gönderdi.
Bu ülkeler ortasında dünyanın en güçlü ülkelerinden olan ABD, İngiltere üzere ülkeler de vardı, Filistin, Azerbaycan, KKTC de vardı.
Ancak, bu acil insani sıhhat materyali yardımlarına çok fazla beklenti yükleyen kimi çevrelerin, bu jestin karşılığında başta FED olmak üzere G-20 ülkelerinden döviz likitidesi sağlamak üzere karşı mali bir jest gelebileceğini umarak, abartılmış beklentilere girdikleri görüldü.
Nitekim ABD, hem doların dünya çapındaki durumunu ve pahasını korumak, hem de “gerçek” müttefiklerine döviz likiditesi sağlamak yolunda, FED aracılığı ile geniş çaplı SWAP uygulamalarını devreye sokmaya başladı.
Gelin görün ki, FED’in uçak dolusu insani sıhhat materyali gönderen Türkiye’ye de bu türlü bir jest yapabileceği halinde gerçekçi olmayan bir hesap ve beklentiye girenlerin hevesleri kursaklarında kaldı.
***
ABD, elinde kendi dolar bazlı, Hazine tahvillerini tutan, yani paralarını dolara yatıran ve doların rezerv para olmasına böylelikle büyük katkı sağlayan, ayrıyeten siyaseten de dost ve müttefik olarak gördüğü ülkelere, salgının yarattığı döviz likiditesi muhtaçlıklarını karşılamak üzere, cömert SWAP çizgileri açtı.
Aşağıda ABD’nin hangi ülke merkez bankasına ne kadar SWAP imkanı tanıdığı ve bu ülkelerin Mart 2020 prestijiyle ellerinde tuttuğu ABD Hazine tahvillerinin ölçüsü görülmektedir;
Yukarıdaki tablodan da açıkça anlaşılacağı üzere, ABD-FED, yalnızca elinde yüz milyarlarca dolar fiyatında kendi hazine kağıdını bulunduran ülkelere, salgının neden olduğu ekonomik krizi ve döviz likiditesi problemini aşılabilmeleri için, epey cömert yüksek montanlı swap mutabakatları yaparak, ekonomik krizden milletlerarası bir dayanışma, mali yardımlaşma ve işbirliği ile çıkmak üzere ayrıca bir niyetinin ve adımının olmadığını ve olmayacağını böylelikle dünya aleme göstermiş oldu.
***
ABD doların rezerv para olarak hakimiyetini korumak, ekonomik krizde doları desteklemek emeliyle, yalnızca ve yalnızca müttefik olarak gördüğü ülkelerin merkez bankalarıyla SWAP mutabakatları yaptı.
Aralarında, Türkiye, Mısır, Nijerya, G. Afrika, Şili, Kolombiya, Arjantin, Tayland üzere yüklü ölçüde dolar bazında kredi yahut tahvil borcu olan ülkeleri ise, görmezden geldi her vakit yaptığı üzere. Bunun bilinen istisnası ise, elinde 23.5 milyar dolar meblağında ABD Hazine tahvili olan Endonezya ile bu tahvillerin teminat gösterilmesi karşılığında yapılan bir SWAP mutabakatıdır.
Tabii, elinde 1 trilyon dolarlık ABD tahvili tutan Çin ve 3.8 milyar dolarlık ABD tahvili bulunan Rusya’ya bakışı da ortada zati.
ABD dünya genelinde yaşanan ve yaşanacak olan ekonomik krizi, siyasi emel ve gayeleri için kullanmaya kalkışır mı bilinmez. Lakin bugüne kadar yaptıklarının, gelecekte yapacaklarının garantisi olduğunu da rahatlıkla söyleyebiliriz.
***
Türkiye’nin Çin ve Katar’la yaptığı söylenen swap mutabakatlarının olumlu olmakla birlikte, kâfi olduğu söylenemez kuşkusuz ki.
Dış borçlarının yüzde 60’ından fazlası dolar bazında olan, dış borçlanmasının yüzde 70’ine yakınını ise, AB ve ABD banka ve fonları üzerinden yapan Türkiye’nin, Arjantin, Lübnan ve Ekvator’da yaşanan son ekonomik iflas tablosuna sürüklenmesini bekleyenlerin hüsrana uğratılması gerekiyor.
AB’nin başta Almanya olmak üzere, ABD’nin Çin’e yaptığının bir diğer versiyonu olarak açık ve örtülü olarak başlattığı ticaret savaşından büyük rahatsızlık duyduğu aşikar.
Bir yandan G-20 ülkelerinden kimileri ile SWAP arayışları sürdürülürken, öbür yandan, döviz likiditesi için gerekli olan müzakereler, Hazine'nin uyumunda bir Ekonomik Bilim Heyetinin tavsiyelerine dayanarak organize bir biçimde yürütülmelidir.
Dış borçların ödenmesi, yenilenmesi yahut ötelemesi için salgının dünya çapında geçerli bir “mücbir sebep” olduğu gerçeği ile, duygusal olmadan, ideolojik saplantılardan, hamasi ve anlık yansılardan uzak durarak, gerçekçi bir biçimde, büsbütün ve/veya kısmen ödenmesi, ertelenmesi ve/veya yeni milletlerarası sendikasyon ve tahvil ihraçları için akılcı müzakerelerin- özel kesimi de kapsayacak- bir biçimde yürütülmesi acil bir gereksinim olarak önümüzde duruyor. Zira görülüyor ki FED’den bize hayır gelmez!”