Milli Görüş’e yakınlığı ile bilinen Hürses gazetesinin müellifi Fehmi Çalmuk, AKP’nin birinci yıllarında başlattığı “Alevi Açılımını” bitirmesine, tarikat ve cemaat önderleri ile yapılan toplantının neden olduğunu yazdı.
“Alevi Açılımı”nın başladığı periyotta, tarikat ve cemaatlerin baskısıyla yapılan toplantıya devrin Başbakan’ı, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın da katıldığını yazan Fehmi Çalmuk, “Erdoğan’a getirilen tenkitler okullara Alevilik inancının ‘din dersi’ üzere okutulması, din dersinin zarurî olmaktan çıkarılması ve cemevlerinin ibadethane haline dönüştürülmek istenmesiydi” sözlerini kullandı.
Tarikatların toplantıda, “Alevi Açılımı” ile ilgili Erdoğan’a yönelik, “Ahiretini Yakma Tayyip Bey… Artık bir alevi evladımız mahşerde çıkıp derse halimiz kaç olur ? ‘Yarabbi ben din dersi öğrenmek isterdim. Lakin bana okutturmadılar. Bana İslam’ı öğretmediler. Ben buna sebep olanlardan davacıyım. Ahiretimi yaktılar.’ deyip yakana yapışır. Buna pürüz ol. Bu AB’nin Batı aleminin İslam’ı boğma projesi, evlatlarımızı dinden uzaklaştırma, İslam’dan uzaklaştırma projesidir. Bu vebalin altında kalamazsın” halinde tenkitler yöneltildiğini belirten Çalmuk, “Erdoğan ortalarında eğitim aldığı hocalarının da bulunduğu heyeti dinledi. Bu işe karşı derinlemesine bir direnç olduğu açıktı” diye yazdı.
Toplantıya periyodun Diyanet İşleri Lideri Ali Bardakoğlu ve eski lider Mehmet Görmez’in de katıldığını tabir eden Fehmi Çalmuk, danışmanlarının Bardakoğlu ve Görmez ikilisini şu sözlerle uyardığını söz etti:
“Cumhuriyet tarihinde birinci defa tarikat ve İslami cemaatler hükümetin atacağı bir adımla ilgili geri adım attırdı. Buna müsaade vermemeliydiniz. Yarın bu güçle sizi makamlarınızdan alaşağı ederler…”
Fehmi Çalmuk’un yazısının ilgili kısmı şöyle:
“ALEVİLİK AÇILIMI NEDİR
Erdoğan’ın Kürt sorunu ile tıpkı periyotta gündeme getirdiği Alevi açılımı daha sonra yılan öyküsüne dönen bir bahistir. Mevzunun bugünlerde tekrar gündeme gelmesini tetikleyen İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nin aldığı karar ile cem konutlarının ibadethane statüsüne alınması olayıydı. Esasen 2009 yılından bu yana Alevi çalıştaylarının Ak Partili eski bakanın değimiyle “top sektirmeye” döndürülmesi Erdoğan’ın tarikat ve tasavvuf topluluğu ile ilahiyatçı akademisyenler tarafından korkutulmasıyla sağlandı. Korkutma derken “Ahiretini yakma Erdoğan” sözleri…
Olayın daha sonra FETÖ’nün kurdurduğu sivil toplum örgütleri ve Diyanet İşleri Başkanlığı’ndaki nüfusu devletin tahlil noktasında işe bigane kalmasını sağladı. İşin değişik yanı devletin istihbarat yapısının Kürt meselesinin çözülmesinden sonra Alevi sorunun çözülmesini istemesinin altında “Yakın ve açık tehlike” görülmesi olayı vardı. Kürtlerin bölücü ayrılıkçı yapılarını silahlı örgütle sağlamaları karşısında Aleviler’in devletin bütünlüğüne karşı silahlı hareket içinde olmaları mevzubahis bile değildi. Anadolu Alevileri silahlı çabayı şiddetle ret etti. Devlete, ülke bütünlüğüne sahip çıktı.
Devletin zihin kodlarında Dersim olayları canlı dursa da TİKKO dışında silahlı örgütün Alevi haklarının savunuyor gözükmesine bir de PKK terör örgütünün propagandaları eklendi. FETÖ terör örgütünün devletin Alevi açılımını baltalaması, amacından saptırması artık devleti yönetenlerin gözünde Alevi açılımını gerekli olduğu kadar sıkıntı ve tahlilsiz bir mevzu klasörünün açılmasına neden oldu. Seyahat olaylarında öldürülen isimlerin bir birçoklarının Alevi ortak paydasında buluşması ve olayların gerçekleşmesinde istihbarat dayanaklı örgütlerin Alevilerin taleplerini lisanına dolamaları çözülmesi bekleyen evraklar ortasında bu başlığın yer almasını sağladı. Artık Alevi açılımı klasörden çok rafları dolduran belgeler olarak karşımızda duruyor.
CAMİ-CEMEVİ KARŞILIĞI MI
Erdoğan Başbakanlığı periyodunda Alevi Çalıştayı’nı devlet millet kaynaşmasının bir gerekliliği olarak gündeme getirmiş, Muharrem İftarlarına katılmış, cem konutlarını ziyaret etmişti.
2007 yılında partisinin İstanbul mitinginden sonra Zeytinburnu Eriklibaba Kültür Derneği’ni ziyaret etti. Dernek Lideri Metin Tarhan sohbet sırasında Başbakan Erdoğan’a “Özellikle cemevlerinin ibadethane olarak yasal statüye kavuşturulması için sizden dayanak bekliyoruz” talebine Erdoğan şu yanıtı vermişti:
“İbadethane denilince cami algılanıyor. Cemevlerinin ibadethane olarak yasal statüye kavuşturulmasını bilim adamlarının değerlendirmesi gerekir, toplumun buna hazırlanması gerekir, çabucak olmuyor. Meseleleri iktidarda çözmenin uğraşı içinde olacağız. Tahlil için farklı kesitlerin birbirleriyle yakınlaşması gerekir”
Alevi derneklerinin bir bütün halinde hareket etmedikleri biliniyordu. Erdoğan hangi kümesi muhatap alsa öteki kümede itiraz yükseliyor, farklı talepler geliyordu. Talepler yalnızca “Cemevleri ibadethane kabul edilsin” teklifinde kalmıyor, Alevilik kültürünün din ve ahlak bilgi dersinde genişçe yer bulmasından tutunda zarurî din dersinin kaldırılmasına kadar gidiyordu. Alevi dedelerinin yasal statüye kavuşturulması, maaşlarının devlet tarafından ödenmesi üzere talepler liste uzayıp gitti.
Din dersinin zarurî olması 12 Eylül askeri idaresinin buyruğuydu. O periyotta MSP’lilerin MC hükümetlerinde yapamadıklarını 12 Eylül’ün generalleri gerçekleştirmesinden öteki bir şey değildi.
Erdoğan 2012 yılında ise kaçak bir cemevi inşaatıyla ilgili şunları söyledi:
“Aleviler Müslüman’dır diyenler var, değildir diyenler var. Birebir vakitlerde bir de bunların içinde Ateist olanlar var. Şayet biz müslümansak bir alevi olarak, o vakit Müslüman’ın ibadethanesi tek olması lazım. Cemevine karşı olduğumu söylemiyorum. Mesela Türkmen Alevi’leri mescide gelirler. Ama bağıran çağıran tipler var ya. Mescitle cemevi ile alakaları yok. Lakin cemevi konusunda bir çok arkadaşımın olumlu yaklaşımı vardır.”
AHİRETİNİ YAKMA TAYYİP
Erdoğan Alevi açılımıyla ilgili çalışmaları başlattığı periyotta Emin Saraç’ın organizesiyle (tarikat ve cemaatlerden gelen baskılar ve talepler nedeniyle) bir çok tarikat, tasavvuf ve İlahiyat Fakültesinden önde gelen isimler toplandı. Emin Saraç Hocaeefendi, hiçbir tarikat ve cemaatin üyesi olmaması nedeniyle öne çıkan saygın bir İslam alimi…Kimilerine nazaran Erdoğan’ın Emin Saraç Hocaefendi’ye karşı hürmetinin nedenleri ortasında etnik boyutu gündeme getirse de, ben bu mevzunun Erdoğan’ın dine, dindara ve alime bakış açısı bakımından etken olmadığı görüşündeyim. Dönelim yine mevzumuza.
Diyanetten Lider Prof. Dr. Ali Bardakoğlu ve Prof. Dr. Mehmet Görmez de toplantıya davet edildiler. Konukları Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’dı. Erdoğan’a getirilen tenkitler okullara Alevilik inancının “din dersi” üzere okutulması, din dersinin zarurî olmaktan çıkarılması ve cemevlerinin ibadethane haline dönüştürülmek istenmesiydi. Aldığım bilgilerle işin özetini yazayım:
-Ahiretini yakma Tayyip Bey…Şimdi bir alevi evladımız mahşerde çıkıp derse halimiz birçok olur ? ‘Yarabbi ben din dersi öğrenmek isterdim. Lakin bana okutturmadılar. Bana İslam’ı öğretmediler. Ben buna sebep olanlardan davacıyım. Ahiretimi yaktılar.’ deyip yakana yapışır. Buna pürüz ol. Bu AB’nin Batı aleminin İslam’ı boğma projesi, evlatlarımızı dinden uzaklaştırma, İslam’dan uzaklaştırma projesidir. Bu vebalin altında kalamazsın.”
Erdoğan ortalarında eğitim aldığı hocalarının da bulunduğu heyeti dinledi. Bu işe karşı derinlemesine bir direnç olduğu açıktı.
Diyanet İşleri Lideri Prof. Dr. Ali Bardakoğlu, toplantı sonrası tarikat ve cemaatlerden aldığı dayanakla 2007 yılının hac mevsiminde tutumunu açık ve net bir biçimde koydu:
“Siyasetçiler herhalde duracakları yeri bileceklerdir kanaatindeyim. Evvel siyasetçiler kendi kararlarını versinler. Fakat unutulmamalıdır ki suyun akacağı mecra belirlidir. Siyasetçiler bir gün cemevlerinin ibadet yeri olduğu konusunda bir kanun çıkartmak isterlerse, herhalde laiklik konusunda çok farklı bir uygulamaya imza atmış olurlar. Bir yerin, ibadet yeri olup olmayacağı kararı kanun mevzusuysa, biz de siyasetçilere, ’Haccı Türkiye’de yapmayı mümkün kılan bir kanun çıkart. Aleviler bizim öz inancımızdır ve kültürümüzdür. Fakat, hiçbir vakit cemevini, caminin alternatifi olarak görmedik. Kerbela’yı Kabe’nin alternatifi olarak görmediğimiz üzere. Diyanet İşleri Başkanlığı dışında, ikinci bir Alevi Diyaneti’nin kurulmasını Türkiye’nin yerleşik diyanet ve cumhuriyet anlayışına karşıt görürüm. Bunun yapılması, Diyanet’i de bir mezhebe ve meşrebe bağımlı kılmak demektir”
Erdoğan için iki yol vardı. Ya vazgeçilecek ya da süreç öteki bir metodla yürütülecekti. Lakin danışmanları hem Bardakoğlu’nu hem de Mehmet Görmez’i şu sözlerle uyardı:
-Cumhuriyet tarihinde birinci kere tarikat ve İslami cemaatler hükümetin atacağı bir adımla ilgili geri adım attırdı. Buna müsaade vermemeliydiniz. Yarın bu güçle sizi makamlarınızdan alaşağı ederler…
Danışmanın o uyarısı yıllar sonra Mehmet Görmez’in Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan ayrılmasına kadar giden sürecin habercisiydi.
Erdoğan bu kelamlara kadar oy hesabı yaparak süreci başlatmamıştı. Bir küme danışman Alevi oylarının Ak Parti’ye gelmediğini belirterek Erdoğan’ı “Zaten bize oy vermiyorlar” yorumuna yapmasını bile sağladılar. Fakat 2009 lokal seçimlerde mahallî adaylara oy verebilirdiler. Erdoğan bu sefer gözü korkmuştu. Süreç bu defa “İnanç ve Kültür Merkezleri” ismi altında ikna çeşitlerine sahne olacaktı.
-Zaten mevcut Cemevleri kültür merkezleri formunda devam ediyor. Hükümet Cemevlerini İnanç Merkezleri haline dönüştürecek.
-İslam’da ibadethane yok. Mescitlerin ibadethane haline dönüştürülmesi Cumhuriyet devrinin, laiklik uygulamasının modeli. Tekke ve zaviyelerin kapatılmasıyla mescitler ibadethane haline geldi.
-Cemevleri’ndeki yapılan inanç faaliyetlerinin belli zamanı yok. Dedelerin cemevlerine gelişleri, ziyaretleri nedeniyle faaliyetler yapılıyor. İnanç merkezleri her yıl yapacağı faaliyeti, kapsamanı, bütçesini bildirecek. Bu masraflar fondan karşılanacak.
-Hiçbir alevi dedesinin devletten maaş alma üzere talebi olmadı. Selçuklu ve Osmanlı devrinde dedelerden vergi alınmadı, arazi tahsis edildi. Dede geleneğinin bir okulu yok. babadan oğula geçen bir gelenek. Onları imamlar üzere devlet memuru üzere statüye alabilmek mümkün değil. İnanç merkezlerinin yıl içinde yapacağı faaliyetlerde işçi sarfiyatı olarak fiyat durumu karşılanabilir.
-Avrupa Birliği Türkiye’deki mezhep farklılığı din üzere algılıyor. Katolikler, Protestan Hristiyanlık içinde mezhep farklı bakış açısı olması gerekirken din üzere algılıyor ve o denli kabul ediyor. Türkiye’de Alevilik, Sünnilik bir mezhepsel farklar. AB sürecine bunun anlatılması gerekiyor.
Cemevlerine statü verilmesine karşı çıkanların başında Prof. Dr. Hayrettin Karaman geliyordu. Karaman danışmanların ikna metodunun muvaffakiyete ulaştığının birinci canlı örneğidir. “İnanç merkezleri” fikrini benimsemişti. Laiklik sistemini benimseyen Türkiye’de bu çeşit uygulamaların başlayacağını “Türkiye İslami bir devlet değil. Laik bir devlet” diyerek savundu. Lakin Hayrettin Karaman’ın ikna edilmesi öteki heyet üyelerinin ikna edilmesi manasına gelmiyordu.
Ne cemevlerinin ibadethane olarak kabul edilmesi ne de din dersinin zarurî olmaktan çıkarılması konusu bir daha gündeme gelmedi. Ali Babacan, Ahmet Davutoğlu’nun yanısıra CHP’de Alevilik konusunu yine gündeme getirilmeye hazırlanıyor. Bu mevzunun Ortadoğu’da vekalet savaşlarının sürdüğü Sünni-Şii ayrımının çatışmaya yöneldiği bir periyotta tekrar ısıtılması hayra alamet değildir. Erdoğan’ın Alevi çalıştayı yapmasından en çok rahatsız olan ülkelerin başında İran’ın gelmesini unutmamamız gerekir.”