Yeditepe Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Eczacılık Fakültesi Farmasötik Toksikoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Ahmet Aydın, sıtmanın ve birtakım önemli hastalıkların tedavisinde kullanılan Klorokin ve Hidroksiklorokin içeren ilaçların Covid-19’dan korunmak için önerilmesi konusunda uyardı:
“Bu ilaçların Covid-19 hastalığına yakalanmamak için evvelce alınması hakkında hiçbir bilimsel bilgi şu an yoktur. Bu durumu lisana getirenler içinde bulunduğumuz sıkıntı devirde halkımızın sıhhati için çok büyük bir tehlike oluşturmaktadır.”
VATANDAŞI UYARDI
Sıtmanın ve kimi önemli hastalıkların tedavisinde kullanılan Klorokin ve Hidroksiklorokin içeren ilaçların, Covid-19’dan korunmada ve hastalığın tedavisinde tesirli olduğu tarafında medyada yer alan haberler vatandaşların ilaca hamle etmesine yol açtı. Yeditepe Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Eczacılık Fakültesi Farmasötik Toksikoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Ahmet Aydın, ilaçlar hakkında tabip ve eczacı dışında yetkisiz ve bilinçsiz şahıslarca bilgilendirme yapılmasının son derece yanlış olduğuna ve bu bilgilerin vatandaşların başını bulandırdığına dikkat çekti.
Prof. Dr. Ahmet Aydın, Klorokin ve Hidroksiklorokin içeren ilaçlar hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı:
“1. Bu ilaçlar resmi olarak hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?
Bu ilaçlar resmi olarak aşağıdaki hastalıkların tedavisi için kullanılır:
Yetişkinlerde:
– Romatoid artrit
– Diskoid ve sistemik lupus eritematozus
– Güneş̧ ışığına bağlı oluşan yahut güneşle şiddetlenen dermatolojik rahatsızlıklar
Çocuklarda
– Juvenil idiyopatik artrit (diğer tedavilerle kombine halinde)
– Diskoid ve sistemik lupus eritematozus
2. Bu ilaçların Covid-19 hastalığının tedavisinde kullanım durumu nedir?
Klorokin ve hidroksiklorokin, Çin’de başlayan Covid-19 hastalığının tedavisinde, Çin’li bilim insanlarınca öteki antiviral ilaçlarla birlikte hastaların tedavisine yardımcı olabileceği hakkındaki tecrübelerinin olay raporlarıyla bilim dünyasına duyurulmasıyla ortaya çıkmış bir durumdur. Bunun dışında öteki bir klinik araştırma yahut denetimli çalışmalar şimdi yoktur, bu mevzuda daha çok çalışma ve değerlendirmeler gerekmektedir.
Şu an gündemde olduğu üzere bu ilaçların Covid-19 hastalığına yakalanmamak için evvelce alınması hakkında hiçbir bilimsel data şu an yoktur. Bu durumu lisana getirenler içinde bulunduğumuz güç periyotta halkımızın sıhhati için çok büyük bir tehlike oluşturmaktadır. Bu tehlike gerekmediği halde ilaç kullanmasının sıhhat riskleri yanında bireylerin kendilerini rahat hissetmesine yol açması da başka büyük bir riski teşkil etmektedir.
3. Bu ilaçlar nasıl tesir eder?
Klorokin ve hidroksiklorokin üzere sıtma ilaçları (antimalaryal) aşağıdaki değişik farmakolojik tesirlere sahiptirler. Bu tesirlerinin kimileri romatizmal hastalıkların tedavisinde yararlıdır lakin hangi farmakolojik tesirle tedavi ettiği tam olarak bilinmemektedir. Bu küme ilaçlara atfedilen değişik aktiviteler sülfidril kümeleri ile etkileşim, enzim aktivitesiyle etkileşim (fosfolipaz, NADH-sitokrom C redüktaz, kolinesteraz, proteazlar ve hidrolazlar dahil), DNA bağlanması, lizozomal zarların korunması, prostaglandin oluşumunun baskılanması, polimorfonükleer hücre kemotaksisinin ve fagositozun baskılanması, monositlerden interlökin 1 üretimine müdahale etmesi ve nötrofil süperoksit salınımının baskılanması.
4. Bu küme ilaçların bilinçsizce kullanılmasına bağlı riskler nelerdir?
Göz harabiyeti: Anormal renkleri görme, görme alanı bozukluğu yahut gözün odaklanma zorluğu yahut gözün kornea katmanında opaklık üzere çok önemli göz bozuklukları görülebilir.
Hareket bozuklukları: Ekstrapiramidal belirtiler olan hareket ve kas bozuklukları görülebilir.
Hipoglisemi: Antidiyabetik ilaçlarla tedavi edilen yahut tedavi edilmeyen hastalarda hayatı tehdit edebilecek şuur kaybı da dâhil olmak üzere önemli hipoglisemiye neden olabildiği gösterilmiştir.
Kronik kalp toksisitesi: Bazı ölümcül sonuçları da olan ve önemli kalp yetmezliğine neden olan kardiyomiyopati hadiseleri görülebilmektedir. Kalp çarpıntısı yahut kalbin olağandışı atmasına yol açan kalpte iletim bozukluklarına yol açabilmektedir.
Kemik iliği depresyonu: Kemik iliğini baskılayarak kan imali ve kanın biçimli elemanlarının üretimindeki bozukluğa bağlı olarak gelişen kansızlık, agranülositoz, beyaz kan hücrelerinde azalma ve trombositlerde azalma görülebilmektedir.
Gen hasarı ve kanser oluşturma riski: Deneysel datalar, bir tıp genotoksisite manasına gelen gen mutasyonlarına, DNA kırıklarına ve kromozom kırılmalarına yol açma potansiyeli olduğunu göstermiştir.
Hidroksiklorokinin de içinde bulunduğu kinin türevi ilaçların kanser oluşturma potansiyeli hakkında sonlu sayıda çalışma yapılmıştır. Bu nedenle bu ilaç kullanılacaksa sahiden muhtaçlık olduğu için kullanılmalıdır. İnsanlarda, uzun vadeli tedavi gören hastalarda artan kanser riskini dışlamak için kâfi bilgi yoktur.
Bireysel farklılıklara bağlı toksisite ihtimali: Ülkemiz insanlarının da dahil olduğu biçimiyle dünyada birtakım bireyler bedenlerinde çok kıymetli bir enzim olan glukoz-6-fosfat dehidrojenaz enzimi çalışmaz. Bu enzim çalışmadığında beden, kimi kimyasal hususlara karşı dayanıksızdır ve bu bireylerin kırmızı kan hücreleri damar içinde parçalanır. İşte klorokin, hidroksiklorokin ve öbür kinin türevi ilaçlar bu kümedeki hastalar için riskli ilaç grubundandır.
İlaçlar belli hastalıkların önlenmesi, teşhisi ve tedavi edilmesi için geliştirilen ve resmi olarak belirtilen hastalıklarda kullanıldığında inançlı olarak kullanılan hayati kıymete sahip sıhhat eseridir.
İçinde yaşadığımız pandemi durumunda da çok tesirli bir biçimde anladığımız üzere ilaçlar ömrün devam ettirilmesi için en kritik sıhhat eserlerinin başında gelmektedir.
İlaçlar ancak ihtiyaç olduğunda ve hekim ve eczacı üzere bahsin profesyonellerince, yarar-risk oranı hesabı yapılarak kullandırılmalıdır. Bu prensiplere uyulduğunda insan sıhhatinin korunmasını sağlar, bu prensiplere uyulmadığında da istenmeyen tesirlere yol açarlar.”