Oscar mükafatları olarak bilinen Akademi Ödülleri’nin 92’ncisi, Pazar gecesi ABD’nin Los Angeles kentindeki Dolby Tiyatrosu’nda düzenlendi.
Sinema dünyasının takip ettiği ödül merasiminde bir birinci yaşandı ve Bong Joon Ho’nun yönettiği, Güney Kore üretimi Parasite sineması en yeterli sinema, en yeterli direktör ve en yeterli memleketler arası sinema kategorilerinde Oscar mükafatını kazandı.
Habertürk müellifi Oray Eğin, 92’nci Akademi Ödülleri’ni değerlendirdiği yazısında dikkat çeken tabirler kullandı. Oray Eğin, En Düzgün Bayan Oyuncu Ödülü’nü alan Renee Zellweger için, “Estetik ameliyattan bütün tabirini kaybeden, gözünü açamayan ve dudaklarını oynatamayan bir oyuncu nasıl yılın en yeterlisi olabilir” yorumunda bulundu.
Oray Eğin, “Bir Vakitler Holivut Çok Koreliydi” başlıklı yazısında, Akademi Ödülleri’nin açılışından “nefret ettiğini” söyledi ve merasimde sunucu olmamasını ve açılışta seslendirilen müzikleri eleştirdi. Eğin, geceye damgasını vuran Parasite sineması içinse “Dahası, Hollywood çöksün, sistem sarsılsın, hepsi gitsin, bu mükafatlar yerle bir olsun istiyorum. İşte koskoca Hollywood koca sene ‘Parasite’ı geçecek daha yeterli bir sinema yapamadı demek ki” ifadelerini kullandı.
İşte Oray Eğin’in o yazısı:
“Akademi Ödülleri’yle ilgili tek beklentim New York saatiyle 23.00’den evvel bitmesi, böylelikle gittiğim Oscar partisinden meskene ekspres treni kaçırmadan dönebilmemdi. En güzel bayan oyuncu mükafatını alan ‘Ajda Pekkan’ Renee Zellweger lafı o kadar çok uzattı, o kadar çok isim saydı, o kadar boş konuştu ki bir orta meskene dönüşüm gece yarısına sarkacak (ve başıma kim bilir neler gelecek) diye korktum.
Estetik ameliyattan bütün tabirini kaybeden, gözünü açamayan ve dudaklarını oynatamayan bir oyuncu nasıl yılın en düzgünü olabilir diye daha ödül açıklanmadan merak ediyordum. Tahminen de bu türlü bir tabirsiz hız bir diğerini oynamaya elverişli olduğu için hem Altın Küre’de hem de Oscar’da ödüllendirdiler Pekkan’ı Zellweger’i. Kendi kararımı veremeyeceğim zira hiç kimse üzere ben de ‘Judy’ sinemasını göremedim. Uçakta falan karşıma çıksa da izleyeceğimi sanmıyorum.
Her sene giderek manasını kaybeden Oscar’larda tek itirazım en yeterli bayan oyuncu kategorisine değil olağan ki. J Lo’nun aday bile yapılmaması, çabucak hemen bütün sinemaların beyaz insanların (çoğu da erkek) trajedisini anlatması, yalnızca tek bir siyah oyuncunun aday gösterilmesi (Alfre Woodard’ın muazzam bir performans gösterdiği sene üstelik) zati evvelden bu merasimlere gölge düşürmüştü.
AÇILIŞTAN NEDEN NEFRET ETTİM
İzledikçe de her saniyesinden nefret ettim bu ödül merasiminin. Geçen sene üzere bu sene de merasimde sunucu yoktu. Ancak Janelle Monae’nin anlamsız müziği çok uzun yıllar evvel yeniden sunucusuz geçen bir merasimde Copacabana gece kulübüne dönüşen sahnede Rob Lowe’un Pamuk Prenses’le dans etmesiyle yarışacak bir faciaydı. O açılışı bilhassa izlemenizi tavsiye ederim: Eurovision’da ‘Opera’ yanında çağdaş sanat kalır. O yılın imalcisi Alan Parr’ın bütün mesleği bitmişti, halbuki bugün bakınca o kadar makus gözükmüyor güya. Monae’ninki bundan daha beter, umarım birilerinin mesleği bu açılışı yüzünden biter.
Akademi kendi günahlarını ve ayıplarını örtmek için her sene birebirini yapıyor, bu sene de Monae ve Billy Porter’lı açılışla aslında sanıldığı kadar ‘beyaz’ olmadıklarını, farklı renk ve seslere, kimliklere açık olduklarını gözümüzün içine sokmaya çalıştılar. Referansı anlamayan olursa diye Monae açık açık ‘Siyah ve queer bir bayan olduğunu’ mikrofonda vurguladı. Bilmiyorduk, öğrenmiş olduk—ayol bilmeyen mi vardı.
Açılışın en büyük terbiyesizliği ise görmezden gelinen iki kıymetli siyah sinemaya gönderme yapan dansçılardı. Evet, fonda dans edenler Eddie Murphy’nin katiyetle aday gösterilip alması gereken ‘Dolemite’ sinemasından fırlamış üzereydi. Eşformanlılarsa ‘Queen and Slim’e gönderme.
BÜTÜN SİYAHLAR SUNUCU
Bu üzere ‘beyaz’ yıllarda Akademi ödül verecek isimleri genelde siyahlardan seçiyor. Bu sene de bu türlü oldu. Hakikaten Akademi’yi daima ‘ırk’ krizinden kurtaran Chris Rock imdada yetişti yeniden ve mükafatları ödül sahnesinde eleştirdi. Hatta direktör adayları ortasında ‘vajina eksikliği’ olduğunu bile söyledi. Birinci mükafatı verense Regina King’di.
Amerika’da ekrandan Oscar’ları izleyenler Regina King’e ziyadesiyle doydu zira sponsor Cadillac reklamlarında da o vardı. Oscar’ların yayıncısı ABC de gece boyunca ‘siyah’ dizi ‘For Life’ı (yapımcısı 50 Cent) tanıttı durdu.
Questlove’ın DJ’lik yaptığı gecede ‘Hair Love’ kısa animasyon sineması ödül aldı, Mahershala Ali’den Maya Rudolph’a en ünlü siyahlar sahnedeydi. Hint asıllı Mindy Kalling, o ortada çıkan müthiş parodi rap’çi falan çeşitliliği artırdı.
HATİCE DEĞİL NETİCE
Tek eksik ‘American Factory’ belgeselinin finansörlerinden Obama çiftinin salonda olmamasıydı; sineması yapanlar onlardan bahsetmedi bile, güya taammüden bahsetmedi, güya Obama’lar taammüden seçim yılı Oscar’ında politik materyal olmak istemedi. Halbuki Michelle Obama daha evvel ‘En âlâ film’ mükafatını vermişti Beyaz Saray’dan.
Yeri gelmişken, şu söz oyununu da yapacağım: Belgesel kategorisinde Hatice’yi beklerken sonuç Türkiye’yi, Balkanları ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni üzdü.
Bu ‘çeşitlilik’ siyaseti o kadar gözümüze sokuldu ki ‘Eyvah,’ dedim kendi kendime. ‘Şimdi Oscar’ı ‘Ford vs. Ferrari’ye verecekler.’ Dikkat ederseniz her sene Oscar’ların bir matematiği oluyor. Bir şişirilen ve kesin alacak denilen sinemalar var, bir de ortadan sıyrılıp mükafatı alanlar: ‘Crash’ isimli facia, ‘Green Book’ isimli zavallılık fakat bir de ‘Moonlight’ üzere bir mücevher. Bu sene de ‘Parasite’ ve ‘1917’ kapışmasından kimi ülkelerde ‘Le Mans 66’ olarak oynayan iki beyaz erkeğin otomobil sevdası sineması çıkamaz mıydı?
En yeterli sinema adayları ortasında ‘Ford vs. Ferrari’ görmediğim tek sinemaydı. Lakin görmeme de gerek var mıydı? Fragmanından, posterinden ne anlattığı belirli değil mi zati. İzlediğimiz birlerce öteki sinemaya benziyordu. Tıpkı bu yılın öteki favorisi ‘Saving Private Ryan’ ‘1917’ üzere. Sahiden sinema boyunca kardeşini kurtarmak için koşturup duran bir erkeğin öyküsünü daha evvel hiç izlememiştik sinemada.
ŞARKILARDAN BAYGINLIK GELDİ
Bu yılki ödül merasiminin yalnızca adayları ya da açılışı değil, akışı da ayrıyeten nefreti hak ediyordu. Bir orta Grammy mi izliyorum diye düşündüm, zira o kadar çok berbat müzik art geriye çalındı ki… Lakin hiçbirimiz, ne Idina Menzel, ne Billie Eilish, ne Martin Scorsese, ne de ben Eminem’in yıllar evvelki sineması ‘8 Mile’dan ‘Lose Yourself’ müziğini neden sahnede canlı söylediğini anlayabildik. Sinemanın yıldönümü mü? Eminem’in doğum günü mü? Başına bir şey mi geldi? Neden bu şarkıyı hatırlamak zorunda kaldık —ki pek de hoş müziktir. Fakat tarihe Menzel’in o anki hız sözü kaldı— Google’lamaya kıymet.
Akademi bir küfrü de ‘Anısına’ kısmında hak ediyordu. Geçmişte tecavüzle suçlanan Kobe Bryant’ın anılan birinci isim olmasına haklı yansılarını anlıyorum, katiyetle Akademi’nin bir tercihiydi bu ve yakışıksızdı. Pekala oynadığı sinema aday olan Luke Perry’nin ismi nasıl unutulur? Bunu daima yapıyorlar: geçen sene unuttukları Stanley Donnen’ı (‘Charade’ sinemasını hatırlar mısınız) bu sene andılar.
BEKLEMEYE DEĞDİ
Ödül merasiminden o kadar nefret ettim ki bir orta partiden erken ayrılmayı bile düşündüm. Oscar Partileri’ne Amerika’da ‘gay superbowl’ diyorlar, Türkçesi gaylerin Galatasaray-Fenerbahçe derbisi olabilir herhalde. Erken ayrılmak hem ayıp olacaktı, hem tren saati Ajda Renee yüzünden esasen kaçmıştı, hem yüzüp yüzüp kuyruğuna gelmiştik…
Ancak uygun ki beklemişim.
Çabucak söyleyeyim, ‘Parasite’a çok bayılmadım (ayrıca tartışırız; sinemadaki cezayla kabahat orantısızdı bence) ancak sahiden mükafatları silip süpürmesine samimiyetle sevindim. 92 yıldır birinci defa, gerçekten ‘Bir Vakitler Holivud’da’ oldu bu ödül merasimi ve tarihe tanıklık ettik. Dahası, Hollywood çöksün, sistem sarsılsın, hepsi gitsin, bu mükafatlar yerle bir olsun istiyorum. İşte koskoca Hollywood koca sene ‘Parasite’ı geçecek daha âlâ bir sinema yapamadı demek ki.
Tekrar de Akademi üyeleri ne kadar nefreti hak ederse etsinler ‘Green Book’tan Güney Kore’ye oldukça yol almışlar. Bunu gördüm ya, ekspres trenin kaçırıp her durakta duran yavaş trene kalmamam karşın sevinçle döndüm meskene.”