İslamcı topluluk, son periyotta, “faiz” konusunu tartışıyor.
Karar gazetesi İktisat müellifi İbrahim Kahveci ise, bugünkü köşesinde, “Asıl düşük faiz haramdır” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
İbrahim Kahveci, bir ekonomist olarak, “Faizin oranı fikir günah oranı da düşüyor mu” diye sorup, cevap aradı.
İbrahim Kahveci, yazısına şöyle başladı:
“Öncelikle şunu belirteyim: Bir iktisatçı olarak dini bir fetva verme yetkisinde değilim. Lakin kimi yanlışlara dikkat çekme açısından bu başlığı kullanıyorum.
Açıklanmayan ancak örtülü olarak kabul gören bir inanış var: Enflasyon kadar faiz caizdir. Ya da düşük faizin sorunu da düşüktür.
Bu görüşe bilhassa dini inanca dayalı iktisadi görüş belirtilerinde rastlayabilirsiniz.
Gerçekten de “Faizin oranı fikir günah oranı da düşüyor mu?”
Bu cümleyi yıllardır kullanıyorum.
Bir öteki soru: Yüksek faiz yatırımların önünde en büyük mahzur midir?
İlk bakışta çok hakikat gelen bir denklem var karşımızda. Gelin sorunu biraz daha irdeleyelim.
***
Faizin nominal oranı üzerinde birinci tesir enflasyondur. Yüzde 80 enflasyon varken ortaya çıkacak faiz ile yüzde 8 enflasyon oranında ortaya çıkacak faiz nominal olarak birebir değildir.
Örneğin yüzde 80 enflasyon oranında yüzde 110 nominal faiz yüksek gelebilir. Fakat yüzde 8 enflasyon oranında yüzde 13 faiz daha yüksek bir faizdir.
O nedenle bizim gerçek faize bakmamız gerekiyor. Yani enflasyondan arındırılmış faize.
Burada elbette gerçekleşen enflasyon ile beklenen enflasyon da tesirlidir. Mesela enflasyon yüzde 15 düzeyindedir ancak faiz yüzde 16 seviyesinde seyrederken, beklenen enflasyon yüzde 9 ise orada faiz yüksektir.
Ama yüzde 15 enflasyonda yüzde 18 faiz vardır ancak beklenen enflasyon ise yüzde 22’lerde ise işte orada da birebir faiz daha düşüktür.”
“TEK SÖZ İLE HAYIR”
İbrahim Kahveci, “para bolluğu” ile birlikte düşük faizin ekonomik kalkınmayı sağlamadığını söylerken, şöyle devam etti:
“Biz kısaca gerçekleşen ve beklenen enflasyon oranlarının stabil bedelinden gerçek faiz üzerinde bir kabul ile açıklamamıza gidelim.
Mesela beklenen ve gerçekleşen enflasyon yüzde 10-11 aralığında iken faiz oranları nasıl olmalıdır?
Örneğin ülkemizde 2011-2015 ortasında gerçek faiz nerede ise yüzde 1’in etrafında seyretmiştir. Dış kaynak girişinin yıllık 70 milyar doları bile aştığı bu yıllarda ülkemiz adeta para bolluğu içinde yüzmüştür.
Bu kadar para bolluğu ve bu derece düşük faiz ülkemizde istihdam-büyüme ve ekonomik kalkınmayı sağlamış mıdır?
Tek söz ile söyleyeyim: HAYIR
Türkiye anılan periyotta resmen ekonomik balon oluşturmuş ve betona gömülen yatırımlar ile adeta bugünün risklerinin de temelini atmıştır.
Faiz oranı ile verimlilik oranı ortasında bir bağ oluşmaktadır. Düşük faiz sayesinde verimsiz ve gereksiz yatırımlarla sermayenin israf edilmesi kelam bahsidir.
2017 yılındaki Kredi Garanti Fonu-KGF’de son şişirme atağı olarak ülkemizdeki büyük buhranı besleyen atılım olmuştur.
Bugün şirketlerimizin borçluluk oranı ile büyüklük oranı ortasındaki bağ, 2001 yılına nazaran adeta uçurumu tabir etmektedir.
Benzer süreç aslında dünya ekonomileri için de kelam mevzusudur. 250 trilyon dolar borca karşılık 80 trilyon dolar GSYH ortasında büyük uçurum vardır.
Bu kadar borç ve kredi nasıl sağlanmıştır? Bu kadar borca karşılık borç artışının çok altında kalan büyüme neden sağlanamamıştır?
Bu sorulara karşılık aramadan önümüzdeki yeni ekonomik istikrarın ve sistemin işaretlerini bulamayız.”
“BU SORUNU AŞMAK İÇİN…”
İbrahim Kahveci, “Bugün düşük faiz ile çok iç ve dış borçlanmanın zorlukları ile karşı karşıyayız” derken, yazısını şöyle noktaladı:
“Ara orta yeni ekonomik sistem hakkında görüşlerimi aktarıyorum. Burada da bir yeni nizam hakkında borç-faiz münasebetinin düzenlenmesi noktasında sorun ve tahlile dikkat çekeceğim.
Türkiye üzere dış kaynak kullanımı yüksek ülkede tasarruf açığının da yüksek olduğu ileri sürülmektedir. Meğer bu dengesizliğin ana nedenlerinden birinin düşük faiz olduğunu da göz gerisi etmemeliyiz.
2001 yılında bankalarda para yatırma kuyruğunda olan alt gelir kümelerinin, 2010 sonrası birebir bankalarda kredi kuyruğunda olmaları nasıl izah edilebilir? Elbette düşük faiz ile…
Nasıl ki bir malın fiyatı niyet talebi de artar ise, faizin düşmesi ile para-kredi talebi de artmıştır. Tıpkı biçimde verimsiz bir çok yatırımında kapısı aralanmıştır.
2002 yılında kredi/GSYH oranı yüzde 11’lerde olan ekonomimizde bu oran yüzde 70’lere nasıl yükselmiştir? Elbette düşük faiz sayesinde..
Bugün düşük faiz ile çok iç ve dış borçlanmanın zorlukları ile karşı karşıyayız. Gereksiz bir çok yatırım düşük faiz ile finanse edilerek şu anda sırtımızda çok yük olarak durmaktadır.
Bu sorunu aşmak için bulduğumuz tek çıkar yol daha düşük faiz daha çok kredi olmamalıdır.
Eleştirdiğimiz İMF’nin bile artık “üretim” dediği yerde biz hala düşük faiz ve yüksek kredi söylemi ile ekonomiyi çözmeye çalışıyoruz.
Acaba aklımıza faizden-krediden öbür bir tahlil gelmiyor mu? Bu kadar mı ufkumuz bağlandı?
Unutmayalım ki, düşük faiz yaygınlaştırıcı tesiri ile yüksek faizden daha büyük beladır. Yüksek faiz en azından borçlanma disiplini getirir ve caydırıcı tesiri olur. İnanç dünyası açısından bir de bu istikametten düşünün…”