Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk yaptığı son açıklamada, olağanlaşma sürecinin beklendiği formda devam etmesi halinde okulların 1 Haziran'da açılabileceğini söyledi. BBC Türkçe'den Fundanur Öztürk ve Aylin Yazan’a konuşan veliler, eğitimciler ve sendikalar ise okulların 1 Haziran'da açılması ihtimaline sıcak bakmıyor.
Bakan Selçuk açıklamayı Çarşamba akşamı katıldığı CNN Türk yayınında yaptı. Bakan tıpkı gün sabah saatlerinde uzaktan eğitim ile ilgili yaptığı basın açıklamasında ise uzaktan eğitimin 31 Mayıs'a kadar uzatıldığını belirtmiş fakat öğrencilerin okullara dönüş tarihi ile ilgili bir bilgi vermemişti.
MEB takvimine nazaran bu yıl eğitim-öğretim periyodunun 19 Haziran Cuma günü sona ermesi öngörülüyordu.
Bakan Selçuk Çarşamba akşamki açıklamasında, okulların 19 gün için açılmasında bir sorun görmediğini tabir etti: “Öğretmenlerimizden, velilerimizden, öğrencilerimizden on binlerce talep alıyoruz. Mümkün olduğu kadar kısa müddette açılmasıyla ilgili bir beklenti var. Bizim açımızdan değerli olan çocuklarımızın sıhhati, onların güvenliği. Bu mevzuda emin olduğumuz anda okullarımızı açarız.”
Peki okulların 1 Haziran'da açılabilmesi için fiziki koşullar uygun mu? Veliler, eğitimciler ve servis şirketleri çocukların okula dönmesine nasıl bakıyor?
“HERKES BU YILA 'BİTTİ GÖZÜYLE' BAKIYOR”
Öğrenci Veli Derneği Veli-Der Lideri İlknur Kaya, dernek üyesi olan velilerin çocuğunu Haziran ayında okula göndermeye sıcak bakmadığını söylüyor ve “Çoğu velinin bu yıla dair bir beklentisi yok” diyor.
Kaya, velilerin tasalarını 3 hususla özetliyor:
“Salgın riskinin Haziran ayında biteceğine inanan yok. Sayılar çok düşse bile tehlike geçmemiş olacak diye düşünülüyor. İkinci olarak veliler, Avrupa'da yayıldığı söylenen ve çocukları etkileyen yeni bağışıklık sistemi hastalığını duymuş ve bundan ötürü korkuları çok yüksek.”
En az 6 ülkede çocukları etkileyen yeni rahatsızlıkla ilgili neler biliniyor, koronavirüsle ilişkisi var mı?
“Son olarak 1 Haziran'la okulların kapanma tarihi ortasında çok kısa bir vakit var. Velilere nazaran bu kısa vakit için öğrencileri okula göndermenin hiçbir karşılığı yok, eğitim manasında bir şey alabilmeleri mümkün değil. 15 gün için bu riski almaya değmez diye düşünüyorlar.”
Kaya, “Okula dönüş Liseye Geçiş Sınavı'na (LGS) girecek olan 8. sınıflar ile Yükseköğretim Kurumları İmtihanı (YKS) 12. sınıflar için daha gündemde. Onun dışındaki herkes bu yıla bitti gözüyle bakıyor” diyor.
Kaya ek olarak, şehirlerarası seyahat yasaklarının kalkmasıyla birlikte birçok ailenin yazı kent dışında, geniş ailelerinin yanında ya da yazlıklarda geçirmek üzere kenti terk etme hazırlığı yaptığını söylüyor.
Kaya'ya nazaran velilerin okulların açılmasını istememesinin bir nedeni de salgın sürecinde çalışmak zorunda olan birden fazla velinin çocuklarını bakım için aile büyüklerinin yanına göndermiş olması ve 15 gün için eski sistemi kurmanın zorluğu.
“KİMSE ÇOCUĞUNU OKULA GÖNDERMEYİ GÖZE ALAMIYOR”
Öğretmen olan ve çocukları 5. ve 9. sınıfta okuyan Ömer Yılmaz da Haziran'da hiçbir velinin çocuğunu okula göndermekten yana olmadığını belirtiyor.
Bakan Selçuk'un 1 Haziran açıklamasının kendileri için çok da sürpriz olmadığını belirten Yılmaz, bu kararın yalnızca Bakanlık tarafından alınamayacağını, Bilim Heyeti yanında veli ve öğretmen derneklerine de danışılması gerektiğini belirtiyor.
Yılmaz velilerin salgında 2. dalga yaşanmasından kaygılı olduğunu ve bilhassa devlet okullarında kimi kalabalık sınıflarda tıpkı sırada 3 çocuğun oturduğu düşünülürse “kimsenin çocuğunu okula yollamayı göze alamayacağını” söylüyor.
Çocukların meskenden dışarı çıkma gereksinimi duyduğuna da vurgu yapan Yılmaz, bu nedenle çocukların okula gitmek isteyebileceğini fakat Haziran'daki muhtemel sürecin eğitim manasında çocuklara bir katkısı olmayacağı görüşünde.
OKULLAR FİZİKİ OLARAK GERİ DÖNÜŞE HAZIR MI?
Sınıflardaki doluluk oranı, öğrencilerin birer sıra aralıkla oturarak tahsile devam edebileceği öngörüsüne ait soru işaretlerine sebep oluyor.
Türkiye'de okullardaki fiziki koşulların birbirinden hayli farklılık gösterdiğini söyleyen Eğitim Islahatı Girişimi'nden Yeliz Düşkün, okullardaki toplumsal aranın sağlanabilmesi için yapılacak planlamanın her okula özel olması gerekeceğini söz ediyor:
“Türkiye'de genel olarak derslik başına düşen öğrenci sayısı çok yüksek değil fakat vilayetlere nazaran büyük farklılıklar görülüyor. Münasebetiyle bu bahisteki tedbirler ve fizikî muhtaçlıklar vilayetten ile, hatta okuldan okula değişiklik gösterecektir.”
Eğitim Bir Sen Genel Sekreteri Latif Selvi ise “pandemide bir noktaya gelinmeden okulların açılması o kadar da kolay görünmüyor” diyor:
“Genelde her sırada iki öğrenci olarak yerleştirme yapılır lakin şu anda sınıflardaki sıralarda bir öğrencinin bile bulunması riskli olabilir. Yani öğrenciler ortasına birer sıra boşluk bırakılması gerekir. Hasebiyle sınıflardaki öğrenci mevcutlarının 10-12 üzere sayılara düşmesi gerekebilir, bu da okulların fiziki altyapısı açısından sorun yaratabilir.”
Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk imtihanlardaki oturma sistemi ile ilgili olarak da Bilim Kurulu'yla bağlantı halinde olduklarını, “her türlü önlemi en güçlü şekilde” alacaklarını belirtmişti.
OKULLARDAKİ HİJYEN SORUNU
Ancak okulların fiziki kaideleri düşünüldüğünde tek sorun sınıfların doluluk kapasitesi değil.
Eğitim Islahatı Girişimi'nden Yeliz Düşkün okullardaki hijyen probleminin ise okuldan okula değişen fiziki kaidelerden bağımsız olarak 'genel bir sorun' olduğunu ve koronavirüs salgını sürecinde daha da kıymet kazandığını söylüyor:
“Okullarda tuvalet temizliğinin yetersiz olması ve sabun kahrının yaşanması üzere sıkıntılar öteden beri çok yaygın. 'Okulda Yaşam' araştırmamızda gördük ki çocukların gözünde okulda yaşanan en büyük olumsuzluk hijyen konusuydu, bilhassa de tuvalet hijyeni. Bu bahis pek çok vilayette çabucak hemen bütün öğrencilerin ortaklaştığı sorun olarak karşımıza çıkmıştı.”
Düşkün yalnızca 1 Haziran ihtimali açısından değil, 'okullar ne vakit açılırsa açılsın' halledilmesi gereken birinci sorunun okullarda hijyen olduğunu söylüyor.
Okulların paklık masrafları bir ölçüde devletin okullara sağladığı bütçeden karşılanmakla birlikte temel olarak okul aile birliği bütçelerinden temin ediliyor.
Düşkün, koronavirüs salgınından sonra bu sistemin değişmesi gerektiğini vurguluyor: “Bundan sonra okulların hijyen masraflarında okul aile birliği bütçesine bağlılık azaltılarak daha fazla kamu kaynağını bu kaleme ayırmak gerekiyor. Zira okul aile birliğinin çok para toplayamadığı ve görece fakir çocukların gittiği okullarda hijyen sorunu çok daha fazla yaşanıyor.”
Öte yandan birçok okulda, salgın nedeniyle okulların tatil edildiği 2 haftalık süreçte (16-30 Mart) paklık ve dezenfekte çalışmaları yapılmıştı.
OKUL SERVİSLERİNİN GÜVENLİĞİ NASIL SAĞLANACAK
Okulların Haziran'da açılması durumunda servislerin nasıl organize olacağı ve öğrencilerin koltuklara birer aralıklarla oturacağı formda araçların düzenlenmesi hususları da belirsizliğini koruyor.
BBC Türkçe'ye konuşan bir servis işletmecisi, araçların öğrenci kapasitesini yarı yarıya düşürmenin velilere ek fiyat olarak geri döneceğini ve hiçbir velinin 15 eğitim günü için bu türlü bir maddi yük altına girmek istemeyeceğini düşünüyor:
“Bizim servis işletmeciliğini yaptığımız okulda olağan kurallarda 300'e yakın servis aracı bulunuyor. Bu servislerin kapasitesi 22-29 ortasında değişiyor, yani hepsi doluluk kapasitesi 20'nin üzerinde çalışıyor. Münasebetiyle hükümetin öngördüğü üzere bir araçta öğrencilerin aralıklarla oturma sistemini hiçbir servis şirketi karşılayamaz.
Çünkü bu demek olur ki bizim okulda 300 değil, 600'e yakın aracın çalışması gerekir ve bu durum servis şirketlerinin masraflarını artar. Bu da velilere servis fiyatları açısından ek ödeme manasına gelir ki hiçbir veli 3 hafta için servislere ek ödeme yapmak istemez.”
EĞİTİM BİR SEN: OKULLAR EYLÜL'DE AÇILMALI
1 Haziran'da okulların açılması kelam konusu olursa, öğrenciler açısından 15 okul günü kelam konusu olsa da öğretmenler seminer periyoduyla birlikte Haziran sonuna dek okula gitmek zorunda kalacak.
Türkiye'de öğretmenlerin yaklaşık yüzde 70'inin 40 yaş ve altında olduğunu hatırlatan Düşkün, öğretmen nüfusunun genç olmasının salgın açısından bir avantaj olarak görülebileceğini düşünüyor.
Ancak tekrar de MEB'in '15 gün için bedel mi' sorusunun dikkate alması gerektiğini savunuyor: “Okul açıldığında öğretmenler birinci olarak öğrencilerin hangi düzeyde kaldığını ölçecek ve uzaktan eğitimde bahisleri ne kadar takip edebildiklerine bakacak. Münasebetiyle bir süre aslında bu öğrencilerin birbirini yakalaması ve adaptasyonla geçecek. Bu yüzden 15 gün için kıymet mi, değmez mi sorusu ehemmiyet kazanıyor.”
Eğitim Bir Sen Genel Sekreteri Latif Selvi de benzeri sebeple okulların Eylül'de açılmasından yana olduğunu tabir ediyor.
“Eğitim öğretim yine başlarken evvel bir ahenk süreci vardır ki bir hafta on günlük bir mühlet alır. Okulların Eylül'de açılmasıyla süratli bir telafi ve adaptasyon eğitimi yapılıp, çabucak ardından hiç orta vermeden yeni programına başlanabilir. Böylelikle öğrencilerimizin rastgele bir kaybı kelam konusu olmaz.”
DİĞER ÜLKELERDE ÖĞRENCİLER OKULLARA HANGİ TEDBİRLERLE DÖNÜYOR
Asya ve Avrupa'da kimi ülkelerde koronavirüs önlemlerinin gevşetilmeye başlanmasıyla, öğrenciler okullara geri dönmeye başladı.
Salgının başlangıç yeri olan Çin'in Vuhan kentinde yalnızca lise öğrencileri 6 Mayıs'ta okula geri dönecek.
Salgından daha az etkilenen birtakım eyaletlerde okullar daha evvel açılmış olsa da Pekin ve Şangay üzere büyük kentlerde okullar bu hafta başında (27 Nisan) yalnızca imtihana hazırlanan ortaokul son ve lise son sınıf öğrencileri için açıldı.
Çin Ulusal Eğitim Bakanlığı okul girişlerinde öğrencilerin ateşlerinin ölçüldüğünü ve koronavirüs taşıma riskini gösteren cep telefonu uygulamasında risksiz manasına gelen “yeşil” kodu olmayan öğrencilerin okula alınmayacağını açıkladı. Ayrıyeten kimi bölgelerdeki okullar her gece tekrar dezenfekte ediliyor.
Çin'de küçük yaşta öğrencilerin fizikî arayı koruyabilmeleri için kimi okullar bunun üzere yaratıcı tedbirlere başvurdu.
Çarşamba günü birinci kere ülke içi kaynaklı yeni olay görülmediğini açıklayan Güney Kore'de ise uzaktan eğitim sürüyor ve öğrencilerin fizikî olarak okula ne vakit geri döneceğine dair son karar şimdi verilmedi.
Fransa'da da 11 Mayıs'tan itibaren birtakım okullar açılacak. Birinci etapta kreşler, anaokulları ve ilkokullar kapılarını öğrencilere açacaklar. Kreşlerde birebir anda en fazla 10 çocuk bir ortada olabilecek.
Hollanda hükümeti de ilkokul gündüz bakım kreşleri ve özel eğitime muhtaç çocuklara yönelik kurumların 11 Mayıs'ta tekrar açılmasına karar verdi. İlkokullarda, toplumsal uzaklık kurallarına uyulması maksadıyla dönüşümlü eğitim öngörülüyor. Sınıfların yarısı sabah, yarısı öğle ders başı yapacak.
Emekliliği yaklaşan, obezite, diyabet, kalp ve damar rahatsızlıkları üzere kronik hastalığı bulunan öğretmenler, isterlerse misyona başlamayacak. Hollanda'da ortaöğretim okullarıysa Haziran'dan evvel açılmayacak.
Belçika'da ise, birinci ve ortaöğretim okulları, 18 Mayıs'tan itibaren kademeli olarak açılacak. Sınıflarda öğrenci sayısı en fazla 10 ile sonlandırılacak. 12 yaşından büyük öğrencilerin maske takması mecburî olacak.
Dünyada en fazla can kaybının yaşandığı 3. ülke olan İngiltere'de de şimdi okullara geri dönüş tarihi belirlenmedi.