Odatv Genel Yayın Direktörü Barış Pehlivan, Haber Müdürü Barış Terkoğlu ile muhabir Hülya Kılınç’ın tutuklanması ve akabinde sitesinin erişime engellenmesi, yargıya “İstanbul Grubu” denilen bireylerin tesirini tartışmaya açtı. DW Türkçe’den Hülya Schenk yargı içerisindeki bu yapılanmayı gazeteciler ve avukatlarla konuştu.
Schenk’in yazısı ve röportajları şöyle:
Tarih 25 Şubat 2020…
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan ziyareti sonrası uçaktaki gazetecilerin sorularını yanıtlıyor. Sonraki gün de uçakta gazetecilerle Cumhurbaşkanı ortasındaki diyalogun detayları Türk basınına yansıyor. Buna nazaran iktidara yakın kanallardan birinin temsilcisi, Erdoğan’a Osman Kavala’nın tahliyesinin skandal bir karar olduğunu söyleyerek şu soruyu yöneltiyor:
“…Odatv, Seyahat sürecinde kalkışmanın kıymetli medya ayaklarından biriydi. Darbe teşebbüsüne basın yoluyla takviye veren Odatv ‘katil devlet’ ve ‘katil polis’ üzere manşetler attı. Fakat iddianamede bunların hiçbiri yer almadı. Bu bahisle ilgili ne dersiniz?”
Erdoğan da bunun gündeme getirilmesinden ötürü teşekkür ediyor, bunların daha fazla gündem gelmesi gerektiğini söylüyor ve ekliyor:
“Ben burada ister istemez topu yargıya atacağım.”
Bu diyaloğun basına yansımasından bir hafta sonra Odatv çalışanları hakkında Libya’da ölen MİT mensubunun cenaze merasimi ile ilgili yaptıkları haber nedeniyle soruşturma başlatıldı.
Odatv Haber Müdürü Barış Terkoğlu, haber portalının genel yayın direktörü Barış Pehlivan ve muhabir Hülya Kılınç “istihbarat faaliyetleri ile ilgili bilgi ve dokümanları ifşa etmek” kabahatinden tutuklandı. Odatv’nin internet sitesine de erişim manisi getirildi.
Ayrıca Yeniçağ gazetesi müellifi Murat Ağırel ile Yeni Ömür gazetesi yazı işleri müdürü Aydın Keser ve Yeni Hayat gazetesi genel yayın direktörü Ferhat Çelik de ölen MİT mensubunun kimlik bilgilerini ifşa edilmesine yönelik soruşturma kapsamında tutuklandılar.
AYM KARARINA KARŞIN TUTUKLAMA
Oysa daha evvel UYGUN Parti Milletvekili Ümit Özdağ, Libya’da iki MİT mensubunun öldüğünü, TBMM’de düzenlediği basın toplantısında açıklamıştı.
Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) “önceden açıklanmış bir bilginin zımnilik niteliği taşımadığı” istikametindeki karara atıfta bulunan çok sayıda hukukçuya nazaran, bu tarafta bir AYM kararı varken kelam konusu gazetecilerin tutuklanması tüzel bir yere dayanmıyor.
Böyle düşünen hukukçulardan biri de İstanbul Barosu Lideri Mehmet Durakoğlu.
Odatv tutuklamalarından sonra siyasetin yargıya müdahalesine karşı 44 baro lideri ile birlikte ortak bir açıklama yapan Durakoğlu, hukukçular olarak son tutuklamaların manasının kendileri için çok özel olduğunu tabir ediyor. Bu tutuklamalarla basına gözdağı verilmeye çalışıldığını vurgulayan Durakoğlu, Cumhuriyet ve Sözcü davalarında da tıpkı baskının kelam konusu olduğunu belirtiyor ve asıl sebebin muhalif yayın yapan Odatv’nin susturulmak istenmesi olduğuna işaret ediyor:
“Odatv’de de birebir şey kelam konusu. Bir muhalif anlayışın sergilenmesi istenmedi, bir muhalif anlayış orada odaklanmasın isteniyor ve bu muhalif anlayışın da tekrar yargı araçsallaştırılarak üzerine gidiliyor. Rastgele bir sebep bunun yapılması için kâfi görünüyor.”
YARGIDA İSTANBUL KÜMESİ MU VAR
Peki, yargı nasıl oluyor da araçsallaştırılıyor ve iktidarın istediği tutuklamalar nasıl oluyor da süratle yerine getiriliyor?
Odatv tutuklamalarından sonra bu bahiste giderek yüksek sesle lisana getirilen sav, Pelikancılar isimli bir kümenin yargıdaki uzantısı olduğu ve Gülencilerden boşalan yeri doldurduğu ileri sürülen İstanbul Kümesi.
İddialara nazaran Pelikancılar AKP içinde, Maliye Bakanı Berat Albayrak’a yakın olan kesitin, Erdoğan’ı takviyeler üzere görünüp sonrasında Albayrak’ı AKP’nin başına getirmeyi amaçlıyor. İstanbul Kümesi’nin Pelikancılar denilen yapılanmanın yargıdaki yapılanmış hali olduğunu yazan birinci gazeteci ise Cumhuriyet gazetesi muhabiri Alican Uludağ.
Uludağ, Odatv’nin var olduğu sav edilen bu küme tarafından maksat alınıp alınmadığı sorusunu şöyle yanıtlıyor:
“Odatv uzun bir müddettir, yargıdaki Pelikan yapılanmasını yazıyordu. Bugün gelinen noktada, Odatv sansürlendi. Bu tutuklamaları en çok Pelikan yapılanması içinde yer aldığı bilinen ‘gazeteciler’ alkışladı, destekledi. Bu memnuniyet dahi fotoğrafı net olarak önümüze koyuyor. Odatv operasyonu Pelikancılar tarafından yapıldı.”
İstanbul Kümesi içinde birtakım hakim ve savcılar ile Erdoğan’ın avukatları olduğunu söyleyen Uludağ, “Bir periyot konuştuğum Erdoğan’ın avukatları da şahsen bu türlü bir yapı olduğunu doğruluyor. Fakat kendileri Pelikancıları sevmediklerini ısrarla vurguluyor” diye konuşuyor.
Sınır Tanımayan Gazeteciler Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu da bu son tutuklamaların yargı içindeki çelişki ve çatışmaları gizlenemez hale getirdiği kanısında. Önderoğlu, Türkiye’de bağımsız bir yargının artık hayal olarak kaldığını söylüyor ve şöyle devam ediyor:
“Yargı kararlarına karşı iktidar müdahalelerinin, bugün ‘Pelikan’ yahut ‘falancı grup’ denilen tardza ortaya çıkan müdahalelerin birinci işaretleri, örneğin Murat Aksoy, Atilla Taş, Cumhuriyet yahut Ahmet Altan belgelerinde lokal yargı kararının gaye alınmasıyla ortaya çıkmıştı.”
OSMAN KAVALA’NIN TEKRAR TUTUKLANMASI
Yargıya siyasetin müdahalesi, iş insanı ve aktivist Osman Kavala‘nın geçen Şubat ayında Seyahat davasında beraat ve tahliye kararı verildiği gün, daha cezaevinden çıkmadan öbür bir belgeden tekrar tutuklanmasıyla da gündeme gelmişti. Halbuki Kavala, ikinci defa tutuklandığı 15 Temmuz darbe teşebbüsü soruşturmasında daha evvel tahliye edilmişti. Kavala’nın yine tutuklanmasının gerisinde da “Pelikan” kümesinin tesirli olduğu sav ediliyor.
Bu çeşit örnekleri çoğaltmanın mümkün olduğunu söyleyen gazeteci Alican Uludağ, “İstanbul Grubu‘nun siyasi davalar dışında maddi tarafı büyük hangi davalara tesir ettiği çokça bilinmiyor. Asıl bu taraf ortaya çıkarıldığında ortaya büyük bir kabahat örgütü çıkma mümkünlüğü yüksek” dedi.
Peki, bu türlü bir küme var mı hakikaten yargı içinde?
Görünmeyen bir el mi dava belgelerine değiyor?
Yoksa tüm bunlar hayal mi?
Somut şahıslar üzerinden kıymetlendirme yapabilecek, “böyle bir küme vardır ya da yoktur” diyebilecek bir noktada olmadığını vurgulayan Baro Lideri Durakoğlu, “Bir erkin ele geçirilmesi manasında bir çabanın yapıldığı gözüküyor, bunun izlerini görmemek kuşkusuz kör olmak manasına geliyor” diye kelamlarını sürdürüyor.
Durakoğlu, yargıdaki emsal meseleleri Gülencilerin yargıda tesirli olduğu periyotta de yaşadıklarına işaret ederek “Bizler o devirde de işaret etmiştik, haykırmıştık. Hasebiyle geldiğimiz noktada tıpkı tehlikeye işaret etmek gerektiğini düşünüyoruz” diyor ve kendileri için kümeleşmelerin kimliğinin değil yargının bağımsızlığının kıymetli olduğunu vurguluyor.
“İDDİALAR SORUŞTURULMALI”
Gülen yapılanmasının devlet takımlarında palazlanmasını ve devlet içinde görünmez bir güç üzere davranmaya başlamasını yargıya birinci taşıyan eski Erzincan Başsavcısı İlhan Cihaner olmuştu. 1990’ların sonlarında Gülencilerle ilgili birinci soruşturmayı açan Cihaner, 2010 yılında makam odası basılmış ve Ergenekon belgesi kapsamında tutuklanmıştı.
Gülen Cemaati periyodu ile bugünü birbirinden ayırarak kıymetlendirmek ve her periyoda kendi şartlarıyla bakmak gerektiğini anlatan Cihaner’e nazaran bugün basın Türkiye tarihinin en karanlık devirlerinden birini yaşıyor ve son tutuklamalarla birlikte basın üzerindeki baskılar faz atlamış durumda. Tutuklanan gazetecilerin daha evvel Gülencilerle AKP ortasındaki işbirliği konusunda da eleştirel haberler yaptığına işaret eden Cihaner, “Nasıl faz atlandı” sorusuna ise şu karşılığı veriyor:
“Birincisi, direkt doğruya yargı içindeki var olduğu tez edilen farklı kümelerin da burada adreslenmiş olması. İkincisi de iktidarın çaba ettiğini tez ettiği Fethullahçı yapılanma ile ilgili bu gazetecilerin eleştirel tavırlarının da çok açık olması. Yani iktidar geçmiş sıkıntılı pratiklerinin de hatırlatılmasını istemiyor, büsbütün bir karartmayı göze alıyor.”
Pelikan isimli kümenin yargıya müdahale ettiği iddilarını soruşturulmasını isteyen Cihaner, argümanlar hakkında Adalet Bakanlığı ve Hakim Savcılar Şurası (HSK) tarafından soruşturma başlatılması, ayrıyeten bu soruşturmanın sonuçlarıyla ilgili de kamuoyunu bilgilendirmesi gerektiğini söylüyor.
Mehmet Durakoğlu ise bu türlü bir soruşturma açılacağına pek ihtimal vermiyor. Durakoğlu “Bunlar gerçekse yargı içinde çalışmaya başlayan bir düzenekten kelam ediyoruz. Kimi kime şikayet edeceksiniz” diyor.
HSK’NIN DEĞİŞTİRİLEN YAPISI
Yargının siyasete tesiri ile ilgili tartışma yalnızca Pelikancılar ya da İstanbul Grubu’yla ilgili ortaya atılan argümanlar değil. Türkiye’nin yeni idare biçimi Cumhurbaşkanlığı sisteminde Hakim ve Savcılar Konseyi’nin (HSK) yapısının değiştirilmesi de teknik manada yargıyı siyasete bağımlı hale getirdi. Yeni sistemde HSK’nın 13 üyesinden 6’sı direkt Cumhurbaşkanı tarafından seçiliyor, geri kalan 7 üye ise AKP’nin çoğunlukta olduğu TBMM tarafından belirleniyor. HSK’nın lideri da Cumhurbaşkanı tarafından atanan Adalet Bakanı.
Sınır Tanımayan Gazeteciler olarak Hakim ve Savcılar Şurası dahil tüm sistem bağımsız bir yapıya kavuşturulmadıkça gündeme getirilen yargı paketlerinin bir göz boyama olarak kalacağını düşündüklerini söyleyen Önderoğlu, iktidarın şu anda elindeki güçle eleştirel haberler yapmaya yeltenen gazetecilerin yargı tacizi ve hapishane ile “terbiye edilmeye” çalışıldığını söylüyor.
HEDEF GÖSTERİLİYOR
Ancak gazeteciler yalnızca soruşturma ve tutuklama tehditleriyle yalnızca yargı kıskacına alınmıyor. Eleştirel haber yapan gazeteciler, çeşitli yayın organlarında amaç gösteriliyorlar. Onlardan biri de İstanbul Kümesi savıyla ilgili birinci haberi yapan Alican Uludağ. Yaptığı haberlerle ilgili başına birşey gelmesinden korkup korkmadığı sorusuna Uludağ, ‘Açıkça söylemek gerekiyorsa bu küme kaynaklı başıma bir şey gelmesinden korkmuyorum. Öbür yandan bu haberlerden sonra İstanbul Grubu’na yakın birtakım haber siteleri aleyhime sistematik haberler yapmaya başladı. Yazdığım kimi haberlerle ilgili bu sitede amaç gösterildim’ yanıtını veriyor.”