Kadıköy’de Nâzım Hikmet’in babası Hikmet Bey’e ilişkin olan konutun yıkılacağı öğrenildi.
Konuyla ilgili netlik kazanan bilgilere nazaran, Nâzım Hikmet, Sovyetler Birliği’nden ikinci dönüşünden sonra (1928) babasının öldüğü 1932 Martı’na dek burada yaşadı. Nazım Hikmet, babası Hikmet Beyefendi öldükten birkaç ay sonra Piraye’nin ailesi ve kendi kardeşleriyle birlikte Erenköy’deki köşke taşındı.
GEREKENLER YAPILACAK…
soL Haber Portalı’nın aktardığına nazaran, Kadıköy’de Nâzım Hikmet’in Kadıköy’deki yaşantısına dair araştırma yapan Gamze Erbil, Nâzım Hikmet’in babasıyla birlikte kaldığı Nevzemin Sokak’taki meskenin tam yerini yeni mutlaklaştırdıklarını fakat birebir günlerde sarsıntı tehlikesi nedeniyle konutun yıkılıp yine yapılması için müteahhitlerle görüşmelerin yapıldığını öğrendiklerini söyledi.
Evin mimari olarak müdafaa altına alınacak bir eser olmadığını fakat kültür mirasının kıymetli bir modülü olduğunu belirten Erbil, ilgili kurumları bilgilendirmek ve mevzunun değerine dikkat çekmek için gerekenlerin yapılacağını vurguladı.
Ev sahiplerinin sarsıntı telaşı nedeniyle konutu yenilemek istedikleri ve diğer bir sistem bulamadıklarından bu yola başvurdukları sanılıyor. Geçen hafta değer tespiti hedefiyle konutta ölçümler yapan belediye ve müteahhit firma yetkililerinin mevzuyla ilgili “genel” bilgi sahibi oldukları lakin sıkıntıyı önemsemedikleri öğrenildi. Dört dairelik bina için teklif vermeye hazırlanan müteahhitlik şirketinin Kadıköy’de bir dizi kentsel dönüşüm projesine imza atmış olan Gököz İnşaat olduğu belirtiliyor.
“BİR PERİYODUN EFSANE ŞİİRLERİNİN YAZILDIĞI EV”
Bugüne dek, Nâzım Hikmet’in en azından 1928-32 tarihleri ortasında bu konutta yaşadığını kesinleştirebildiklerini belirten Erbil, araştırmalar ilerledikçe bu müddetin daha fazla olduğunun ortaya çıkabileceğini kaydetti.
Nâzım Hikmet’in İstanbul’daki yaşantısının kısa kesintiler hariç büyük kısmının Kadıköy’de geçtiğine dikkat çeken ve bu yaşantının detaylarını netleştirmeye çalıştıklarını söyleyen Gamze Erbil, katılaşan periyoda dair şu bilgileri verdi:
“Nâzım Hikmet, ikinci sefer Sovyetler Birliği’nden Türkiye’ye dönüşünde bir soruşturma geçiriyor; davalar sonuçlanıp Aralık 1928’de İstanbul’a dönünce, Süreyya Sineması’nda müdürlük yapan babası Hikmet Bey’in yanına yerleşiyor. Zekeriya Sertel’in Fotoğraflı Ay mecmuasında çalışmaya başladıktan bir müddet sonra, 1929’da Putları Yıkıyoruz dizisiyle, edebiyatın yerleşik bedellerine karşı sert çıkışlar gerçekleştiriyor. Edebiyat topluluğundaki tesirli yeri tescillenen Nâzım Hikmet, komünist kişiliği de maksat alınarak bir dizi atağın maksadı oluyor. Asıl ağır saldırılarsa iktidar cephesinden gelen soruşturma ve tutuklamalar oluyor.
Temmuz 1930’da şiir plakları SALKIMSÖĞÜT ve BAHRİ HAZER yayımlandı ve büyük yankı yapınca yasaklandı.
Bu devirde hayatına Piraye girdi.
1932’de babasının vefatına kadar onunla kalan Nâzım, evlenmeye karar verdikleri Piraye’nin ailesi ve kendi ailesiyle birlikte Mart-Mayıs 1932 ortasındaki bir devir Erenköy’deki Mithat Paşa köşküne geçiyor. Bu tarihe kadar Kadıköy’de Nevzemin Sokak’taki meskende yaşadığını saptayabiliyoruz.
Dönemin hafızalarda yer eden şiirleri ortasında NİKBİNLİK, 19 YAŞIM, ÇOÇUKLARIMIZA NASİHAT, KEREM ÜZERE, ALTIN GÖZLÜ ÇOCUK üzere şiirleri sayabiliyoruz.”
SÜREYYA SİNEMASI’NIN BİRİNCİ MÜDÜRÜ
Süreyya İlmen tarafından yaptırılan ve 1927’de hizmete giren Süreyya Sineması’nın birinci müdürü Nâzım Hikmet’in babası Hikmet Bey’di. Hikmet Beyefendi, 1932 yılında şanssız bir biçimde vefatına dek burada çalıştı ve bu mühlet boyunca da yan sokaktaki bir apartmanda oturdu. 1928’de Sovyetler Birliği’nden dönüşünde babasının yanına yerleşen Nâzım Hikmet de yeniden babasının vefatına dek bu çatı altında ikamet etti.
Babasının vefatının akabinde yazdığı GECE GELEN TELGRAF şiirinde, babasını
“O harika bir kafa
mükemmel bir yürek,
yumruklarıyla erkek,
gözleriyle çocuktu.
Hudutsuz ve Allahsız bir baştı o.
Yoldaştı o..”
diye tanım eden Nâzım Hikmet, bir yıl kadar sonra yazdığı HİCİV VADİSİNDE BİR TECRÜBEİ KALEMİYE şiirindeyse, babasına mevt döşeğinde bile sinemanın hesaplarını soran işverenine öfkesini söz ederek sınıfsal halini şekillendirmişti.
GECE GELEN TELGRAF
Gece gelen telgraf
dört heceden ibaretti:
“VEFAT ETTİ.”
İmza yok.
Bu dört hece bile çok.
Bakıyorum duvara:
duvarda bir yara-
duvarda bir resim-
vefat edenin,
elimle çizmişim.
Saat bir.
Saat üç.
Saat beş.
Polis düdükleri, saatlar…
Yatağım bozulmamış.
Çekmecemde kaatlar:
bazıları
onun el yazıları.
Gece gelen telgraf
dört heceden ibaret…
Şafak söküyor-
odam
geceden ibaret.
Avuçlarımda
ellerinin gölgesi dolaşan adam
demir parmaklıklardan gördü son gündüzünü.
Mahpushane doktoru
örterek paltosuyla upuzun yatanın yüzünü:
– Tamam!
dedi.
Bunu tahminen önceki akşam
dedi.
Evvelki akşam
ben……
Satıcılar geçiyor mahalleden.
Bakıyorum
gece gelen
telgrafa.
O eksiksiz bir kafa
mükemmel bir yürek,
yumruklarıyla erkek
gözleriyle çocuktu.
Hudutsuz ve Allahsız bir baştı o.
Yoldaştı o..
* * *
Düşmanlar kına yaksın
dostlar girsin saflara.
Sen gözyaşı göstermeden ağlıyacaksın
gece gelen telgraflara…
Nâzım Hikmet