Koronavirüs salgını olmasaydı bu hafta, Türkiye’de her yıl 18-24 Mayıs ortası kutlanan Müzeler Haftası kapsamında, birçok müze fiyatsız olacak ve müzeler ziyaretçilerle dolup taşacaktı.
Ancak salgına yönelik tedbirler kapsamında Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, belediyelere, vakıflara ilişkin müzeler Mart ayı ortasında kapatıldı. Birinci kararda 16 Mayıs’a kadar kapatıldığı belirtilen müzelerin, ikinci bir kararla 1 Haziran’a kadar kapalı kalacağı açıklandı.
Türkiye’de 1982 yılından bu yana yapılan Müzeler Haftası’nda müzeler bu yıl sanal etkinliklerle ve müsabakalarla ziyaretçilere ulaşmaya çalışıyor.
Peki, salgınla birlikte gelen yeni periyoda müzeler nasıl hazırlanıyor, bundan sonra ziyaret şartları ne olacak?
TÜRKİYE’DE KAÇ MÜZE VAR, KAÇ KİŞİ ZİYARET EDİYOR
BBC Türkçe’den Aylin Yazan’ın haberine nazaran; Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı 201 adet müze ile 142 adet düzenlenmiş ören yeri bulunuyor. Ayrıyeten 271 adet özel müze de tekrar Bakanlık kontrolünde faaliyetlerini sürdürüyor.
Kültür Bakanlığı’nın 2018 yılına dair ziyaretçi datalarına nazaran 2018’de en çok gezilen müze İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi. 3 milyondan fazla kişinin ziyaret ettiği Topkapı Sarayı’nı, İstanbul Ayasofya Müzesi takip ediyor.
2018’de müze ve ören yerlerini ziyaret eden kişi sayısı ise 28 milyon 145 bin 550.
MÜZELER NE VAKİT AÇILACAK
Müzeler Mart ayı ortasında kapatıldığında, açılış tarihi olarak 16 Mayıs öngörülmüştü. Lakin daha sonra alınan ve Bakanlığın internet sitesinde de yer alan karara nazaran açılma tarihi 1 Haziran’a ertelendi.
BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Kültür ve Turizm Bakanlığı, her müze ve ören yeri için başka ayrı ziyaretçi idare planı hazırlandığını belirtti. Bakanlığın verdiği bilgiye nazaran bu planda “ziyaretçi potansiyeli, fiziki durum, toplumsal uzaklık, giriş-çıkış güzergâhları, müze ve ören yerinde ziyaretçilerin geçireceği ortalama mühlet, müzenin koleksiyon türü” üzere faktörler dikkate alınıyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı özel müzeler de bakanlığı belirlediği tarihlerde kapılarını açacak.
MÜZELERDE SALGINA YÖNELİK NE ÜZERE TEDBİRLER ALINIYOR
Kültür ve Turizm Bakanlığı, müzelerin inançlı olarak yine açılabilmesi için müzelerin ziyaret alanlarının yine belirlenmesinden, acil durum planlarına kadar bir dizi düzenleme yapıldığını belirtti. Ayrıyeten müze ve ören yerlerine maskesiz ziyaretçi alınmayacak.
Bakanlığa bağlı müzelerde alınan tedbirler şöyle;
-Müze ve ören yeri işçisi salgının tesirleri, toplumsal alakalara yansımaları, kamu alanlarında uygulanabilecek tedbirler ve süreçler hakkında eğitime tabi tutuluyor. Ayrıyeten müzelere Covid-19 ve hijyen uygulamalarına yönelik Sıhhat Bakanlığı’nca hazırlanan ikaz ve bilgi panoları yerleştirildi
-Müzelerde toplumsal aralık standartlarına uygun olarak ziyaretçilerin mümkün ağırlaşma alanlarına ve gerekli görülen kısımlara işaretlemeler yapıldı
-Müze girişlerinde hijyen paspasları, maske ve eldiven atık kutuları, el dezenfektanları, ateş ölçer ve termal kameralar yerleştirildi
-Ziyaretçilerin müze ve ören yerlerine temassız girişi için gerekli önlemler alındı
-En çok temas edilen kısımlar başta olmak üzere tüm alanların paklığı yine yapıldı.
-Müze ve ören yerlerindeki dinlenme alanlarında koltuk, sandalye, bank üzere oturma kümeleri da toplumsal uzaklık gözetilerek yine düzenlendi.
-Her müze ve ören yerinde riskli alanlar (dijital uygulamalar gibi) belirlenmiş, mümkün dar ya da sıkışık alanlarda ziyaretçilerin toplanmasını önlemek hedefiyle birtakım yerlerde kısıtlamaya gidildi.
Bakanlık’tan yapılan açıklamaya nazaran bakanlığa bağlı müze ve ören yerleri Cumhurbaşkanlığının açıklayacağı takvim doğrultusunda, tüm önlemler alınmış olarak, yine ziyaretçileriyle buluşmaya hazır.
Bakanlığa bağlı özel müzeler de emsal tedbirleri alıyor. BBC Türkçe’ye açıklama yapan İstanbul Çağdaş Müzesi, denetimli olağanlaşma sürecine yönelik olarak Covid-19 salgınıyla çaba kapsamında müzenin tertipli olarak dezenfekte edileceğini ve tüm çalışanların daima sıhhat denetimlerinin yapılacağını belirtti.
Müzeye gelecek ziyaretçi sayısını sınırlamak için de çevrimiçi (online) rezervasyon sistemi kurulacak. Ziyaretçiler müzenin web sitesi üzerinden belirlenen saat aralığı için rezervasyon yaptırabilecek.
Ziyaretçiler müzeye maskeli olarak kabul edilecek, tüm ziyaretçilerin ateş ölçümü yapılacak, rehberli tıp, sinema ve etkinlikler çevrimiçi olarak sürdürülecek.
Müzelere kapalı kaldıkları süreçte nasıl ulaşılabilir? Sanal Müze uygulamaları ne kadar tesirli?
Kültür ve Turizm Bakanlığı, salgın nedeniyle müzelerin kapanmasının akabinde bakanlığa bağlı 16 müzenin fiyatsız olarak online gezilebildiği https://sanalmuze.gov.tr/ web sayfasını hizmete soktu.
19 Mart 2020 tarihinden itibaren alt yapısı hazırlanan ve 25 Mart 2020’de de hizmete sunulan internet sayfası 20 Mayıs prestijiyle 6 milyon defa tıklandı.
Bakanlığın datalarına nazaran Sanal Müze sayfasında yer alan Göbeklitepe 1 milyon 673 bin, Kurtuluş Savaşı Müzesi (I. TBMM) 941 bin 516, Efes Müzesi 665 bin 345 ve 2020 yılında Avrupa Yılın Müzesi Ödülü’nde finale kalan Troya Müzesi ise 536 bin 130 defa ziyaret edildi.
Bakanlık, internet sitesinin içerik geliştirme çalışmalarının sürdüğünü ve sanal müzelerin konoravirüs süreci sonrasında da gezilebileceğini açıkladı.
Bazı özel müzeler de daha evvelden sanal stantlar ve 3D müze gezisi uygulamalarını hizmete sunmuştu.
İstanbul Çağdaş de onlardan biri. Müze https://www.istanbulmodern.org/sanaltur/ adresinden sanal olarak gezilebiliyor. Ayrıyeten İstanbul Çağdaş koleksiyonunda yer alan 24 sanatkarın 30 çalışmasının bulunduğu bir seçkiye Google Arka Project’ten ulaşılabiliyor.
“Salgın sürecinin ister istemez bu alandaki üretimin yoğunluğunu artırdığını” belirten İstanbul Çağdaş, müzeyi dijital platformlarda takip eden, ziyaret edenlerin sayısının geçen yıla nazaran yüzde 40 arttığını belirtiyor.
Sanal hizmet sunan müzelerden biri de Yapı Kredi Müzesi. Kalıcı koleksiyonların yüksek çözünürlüklü manzaralarının bulunduğu internet sitesinde müzenin “Bir Vakitler Toroslar’da: Sagalassos” ve “Atatürk’ün İstanbul Günleri (1927-1938): Hoşgeldin Gazi” ve “Altından Süzülen Zarafet: Tombal” stantları ise 3 boyutlu Sanal Stant Tipi ile gezilebiliyor.
MÜZELER BU SÜREÇTE NE ÜZERE ETKİNLİKLER DÜZENLEDİ
Müze ve stant yerleri, kapalı kaldıkları müddet boyunca tertipli ziyaretçileri ve üyeleriyle bağlarını koparmamak ismine online aktiviteler düzenliyor.
Örneğin İstanbul Çağdaş, yetişkin izleyicileri için dijital stantlar, sanat yapıtı çözümlemeleri, sanal stant cinsleri, sinema gösterimleri, sanatkarlarla söyleşiler üzere pek çok içeriği erişime sundu. Atölyelerini dijital ortama taşıdı. Akademisyenlerle birlikte çevrimiçine yönelik olarak bir içerik ve ders programı hazırladı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı da Müzeler Haftası’na özel olarak bakanlığın toplumsal medya hesapları üzerinden “Arşivindeki Müze” isimli bir fotoğraf müsabakası düzenliyor.
Bu kapsamda, ziyaretçilerin arşivlerindeki müze ve ören yerlerimizde çekilen fotoğrafların @TCKulturTurizm ve @muzeler_dairesi hesapları etiketlenerek Twitter üzerinden paylaşılması istenilmektedir.
#ArsivindekiMuze etiketinin de kullanılması kaidesi olan ve 18-24 Mayıs tarihleri ortasındaki paylaşımların kabul edileceği müsabakanın sonucunda 100 bireye Müzekart verilecek.
ÖZEL MÜZELER SALGINDAN EKONOMİK OLARAK NASIL ETKİLENDİ
Türkiye’de bakanlığa bağlı olan lakin vakıf, üniversite, belediye ya da şirketlerin açmış olduğu 271 özel müze bulunuyor.
Özel müzelere Kültür Yatırımları ve Teşebbüslerini Teşvik Kanunu kapsamında vergi indirimi, yer tahsisi, su ve güç masraflarından indirim üzere teşvikler uygulanıyor.
Salgın süreci ise pek çok dalda olduğu üzere, ekonomik manada kültür sanat dünyasını da hazırlıksız yakaladı.
Devlet özel müzelere yönelik rastgele bir takviye paketi şimdi açıklamadı. İstanbul Çağdaş “Bu nedenle olağanlaşma sürecinde özel dalın sanata olan dayanağı her zamankinden daha da ehemmiyet kazanacağına” dikkat çekiyor.
MÜZEKART MÜDDETLERİNİN GEÇERLİLİĞİ, BU YIL MÜZELERİN KAPALI OLDUĞU TARİHLER GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULARAK UZATILACAK MI
Türkiye’deki müzelerin birçoklarına fiyatsız gezme imkanı veren ve yıllık olarak alınan Müzekart’ın geçerlilik mühleti de salgınla birlikte gündeme gelmişti.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Nisan ayında yaptığı açıklamayla salgın nedeniyle müze ve ören yerlerinin kapalı olmasından ötürü kullanılamayan MüzeKart müddetlerinin uzatılacağını açıkladı.
Bakan Ersoy, “Ziyaretçiler müzelerimize kâfi ki gelsinler. Biz onları üzmeyiz. Müzelerimizin kapalı kaldığı süreyi kartların bitiş müddetlerine ek edeceğiz” dedi.
Bakanlık’ın bilgilerine nazaran 2011 yılından bugüne kadar satın alınan Müzekart sayısı 9 milyona yaklaştı.
2019 yılında 70 TL olan Müzekart fiyatı bu yıl 60 TL’ye indirildi.