Yazar Orhan Tüleylioğlu’nun yeni kitabı “50 Unsurda Mutluluk” Karakarga Yayınları’ndan çıktı.
Orhan Tüleylioğlu, yeni kitabında, dönemine damgasını vurmuş felsefecilerin, sanatkarların ve müelliflerin yaşantılarından yola çıkarak memnunluk kavramını ele aldı. Tarih boyunca mutluluğun nasıl tanımlandığını araştıran Tüleylioğlu, mutluluğun edebi yapıtlarda nasıl ele alındığını inceledi.
Kitabın “Mutlu Vefat Var mıdır” başlıklı kısmında, genç yaşta Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi olan Albert Camus’nün “Nasıl keyifli ölünür” sorusuna yapıtlarında verdiği cevaplar yer aldı. Camus’nün, “Parayla memnunluk olmaz”, “mutluluk parayla satın alınamaz” üzere sorulara verdiği cevaplar ise dikkat çekti.
İşte “Mutlu Mevt Var mıdır” başlıklı o kısım:
“Albert Camus, Yabancı isimli yapıtıyla genç yaşta Nobel Edebiyat Ödülü’ne paha görüşmüş, 47 yıllık ömrüne sığdırdığı tiyatro yapıtları, denemeleri ve hikayeleriyle 20. Yüzyılın en kıymetli birkaç müellifinden biri olmuştu. 4 Ocak 1960 günü taşrada geçirdiği bir trafik kazasında hayatını yitirdiğinde cebinden birebir gün için satın aldığı, lakin sonra kullanmaktan vazgeçtiği bir tren seferi bileti çıkmıştı.
Kızı Catherine Camus akabinde şunları söylemişti: Babam, ünlüymüş o halbuki, ölene kadar bilmiyordum. Öldüğü vakit anladım. Benim için babaydı o. Tuhaf, fakat tuhaf şey. Gülüşüne bayılırdım. Diğerleri için, Albert Camus bir efsaneydi, baba değil. Şuurunda olmadığım ve babamın bizden uzak tuttuğu şöhret, erkek kardeşimle benim üstümüze düştü ve ezdi bizi. 14 yaşındaydım. Hiç kimse, hiç fakat hiç kimse benim acı çekebileceğimi düşünmedi. Annem bile. Darmadağın olmuştu (…)
Okulda babamın mesleği sorulduğu vakit, ben de ‘yazar’ diye cevap verdiğimde kaygı oluyordu bu bana. Marangoz bir meslek erbabıdır. Ya muharrir? Konutta kalıp çalışma masasının başında bir şeyler karalayan adam miskinin teki sayılır… Babamı rahatsız etmemiz beklenirdi. Ancak rahatsız ettiğimizde de hiçbir şey demezdi. Oturup kalkmak, yemek yemek ve diğerlerine hürmet göstermek konusunda hem dikkatliydi hem de önemli. Annemin ya da anneannemin tokatlarını yeğlerdim ziyadesiyle. Onlarlayken bir aptallık ettiğimde kesilecek faturayı bilirdim. Öderdim, gönül rahatlığıyla sıfırdan başlardım tekrar. Babamlayken ela gözlerinin bir bakışı ve birkaç kelamı yeterdi insanın kendini yerin tabanına geçmiş hissetmesi için (…)”
“SANAT BANA NAZARAN HER ŞEY DEMEK DEĞİLDİR”
“Odasında yazı kadrosu vardı. Babam ayakta yazardı, siyah ya da lacivert mürekkeple. Ancak burada, bu taraçada, yere oturarak yazdı Birinci Adam’ı. Serviye karşı. Servi hâlâ yerli yerinde.’
Albert Camus, 1935’ten vefatına kadar Defterler olarak isimlendirdiği notlar tuttu. Notların birinci sayfasında şunlar yazılıydı: ‘Alçakgönüllü ya da gururlu beşerler ortasında geçen bu fakir ömürde, bana hayatın gerçek manası üzere gelen şeyi yakaladığıma eminim. Sanat yapıtları bunu tabir etmeye asla yetmeyecek. Sanat bana nazaran her şey demek değildir. Lakin, en azından bir araçtır.’
Defterler’de birinci romanı Memnun Ölüm’ün taslakları da yer alıyordu: ‘Mutlu olmak benim için bir şey yapmak ve yaptığından keyifli olmak. Beni cezbeden bu, dünyadan bana ulaşan bağ budur. Bu ikili yansıma, yüreğimin işe karışmasına yol açar ve dünyanın mutluluğuma son verir, mutluluğuma hâkim olur.’”
“YAŞAMAK İÇİN VARLIKLI OLMAK GEREKTİĞİNİ ANLAYAN ADAM, KENDİNİ BÜSBÜTÜN PARA KAZANMAYA VERİR”
“Defterler’de yer alan 1937’nin Ağustos ayına ilişkin bir diğer not ise yazacağı romanın bir manada özeti üzereydi: ‘Roman: Yaşamak için varlıklı olmak gerektiğini anlayan adam, kendini büsbütün para kazanmaya verir, bunu başarır, yaşar ve memnun ölür.’
Camus’nün 1938’de tamamladığı ancak hayattayken yayımlayamadığı fakat 1970’te basılan Keyifli Ölüm’de, Belcourt’ta çocukluğunun geçtiği fakir mahalleden, deniz nakliyeciliği şirketindeki memurluk yıllarından, Orta Avrupa’ya yaptığı seyahatlerden, senatoryumda kaldığı günlerden, Cezayir’deki anılarından yararlanır. Aşk hayatından kimi kesitler verir. ‘Nasıl memnun ölünür? Yani şahsen vefatının bile memnun olacağı ölçüde keyifli nasıl yaşanır’ sorularının peşine düşer. Romanın kahramanı Patrice Meursault tüberküloz hastasıdır. Bir gün Zagreus isimli kötürüm öğretmenini vurur ve cinayete intihar süsü vererek kendine keyifli bir ömür sağlama umuduyla parasını çalar. Meursault, Orta Avrupa’da dolanır, lakin bu ülkelerin griliği onu mutsuz eder. Güneşi özler ve keyifli bir formda üç genç bayanla tıpkı meskeni paylaştığı Cezayir’e geri döner. Bir müddet sonra evlenir. Meursault memnunluğu yakalamıştır ve memnunluğunu vefatına kadar korur.
Camus bu romanıyla ‘Parayla memnunluk olmaz’, ‘mutluluk parayla satın alınamaz’ üzere kelamlara karşı çıkarak onları tersyüz etmiştir.