Dünyayı tesiri altına alan koronavirüs salgını ekonomik manada da görülmemiş bir krize neden oldu. Türkiye’de de salgın münasebetiyle birçok kesim ekonomik daralmadan etkilendi. Bu süreçte ekonomik krizden en çok etkilenen dallardan birisi de yayıncılık oldu.
Basında yaşanan krizi pahalandıran ulusal basın yöneticileri, yetkililerin elini taşın altına koyması için davet yaptı.
Gazetelerin en kıymetli gelir kaynağı olan resmi ilanlar durma noktasına geldi.
BASIN YAYIN DÜNYASI KOMADA
Geçen sene, ekonomik krizden etkilenen kimi gazeteler yayın hayatına son vermişti, kimisi de periyodik olarak kesintiye gitmek zorunda kalmıştı. Birçok gazete sayfa sayısını azalttı. Kimi gazeteler “ek” ve “ilave”lerini iptal etti. Birçok gazete de satış fiyatına büyük oranlarda artırım yapmaya mecbur kalmıştı. Resmen komaya giren basın yayın dünyası bu sefer de koronavirüs sebebiyle güç günler yaşıyor. Üstelik kimse bu sürecin nereye evrileceğini, nerede son bulacağını da bilmiyor.
VİRÜSTEN ETKİLENEN BİRİNCİ GAZETELER OLDU
Basın İlan Kurumu vasıtasıyla gazetelere gönderilen icra, iflas, ihale üzere resmi ilanların son günlerde bitmesi ise gazetelerin bir kriz periyodu daha yaşamasına sebep oldu. Mahkemelerin, resmi dairelerin daha az çalışmasından kaynaklı gelen resmi ilanlar için gazeteler tahlil bulunmasını bekliyor. Daha evvel de büyük krizler yaşayan basın kuruluşları, devletten acil dayanak bekliyor.
“BİK BASINI AYAKTA TUTAN BİR YAPIDIR”
Milli Gazete’den Furkan Erten, krizi gazete yöneticilerine sordu.
Yeniçağ Gazetesi İcra Şurası Lideri Ahmet Yabuloğlu, “Koronavirüs salgını sürecinde çalışan gazeteciler için hiçbir ayrıcalık olmadı. Birçok kurumda emekli gazeteciler çalışıyordur. Bunların işe geliş gidişlerinde sorunlar yaşandı. Çalışan gazeteciler için önlem alımı da olmadı. Öte yandan mahkemeler, icra daireleri çalışmadığı için resmi ilanlar gelmiyor. Basın İlan Kurumu (BİK) kurulduğu günden beri Türk basınını ayakta tutan bir yapı olmuştur. Gazeteler BİK’in gazeteleri koruyan o eski halini bildikleri için bugün bir yardım bekliyor” dedi.
“BİK’TEN GELECEK PARAYA GAZETELERİN GEREKSİNİMİ VAR”
Yabuloğlu, “Elektrik, su faturalarında nasıl 3 ayın ortalamasında fatura kesilecekse misal bir formül burada da yapılabilir. Eski sayılara bakarak bir ortalama alınır ve en azından o ölçüde para gazetelere gönderilebilir. BİK, geçen ay verdiği ilanlara nazaran bu ay maddi yardımda bulunabilir. Bu tabi acil bir biçimde olmalı… BİK her vakit gazetelere kaynak olmuştur. Artık BİK’ten gelecek can suyuna gazetelerin gereksinimi var” sözlerini kullandı.
“BASIN İLAN KURUMU GAZETELERE FAİZSİZ KREDİ AÇMALI”
Aydınlık Gazetesi Genel Müdürü Tunç Akkoç da, “Şuanda dünya ve ülkemiz yalnızca bir sıhhat krizi ile değil 1929 dünya ekonomik kriziyle mukayese edilen ekonomik krizin içerisinde… Zati ziyan eden, yıllardır ekonomik krizlerle boğuşan yazılı basının bu krizden kendi başına sağ çıkması mümkün değil. Birinci olarak isimli sistem durduğu için gazeteler resmi ilan alamıyor. Münasebetiyle basın ilan gelirleri durmuş durumda. Bu salgın boyunca Basın İlan Kurumu gazetelere faizsiz kredi açmalı… İlan geldiğinde gazete ne kadar para alıyorsa o ölçüde gazeteler kredi almalı. Bu süreçte ilan verilemediği için salgın geçtikten sonra ilanlar artış gösterecektir. Gazeteler aldıkları ilanlarla krediyi geri ödemiş olur. Bu teklifle alakalı yönetmelikte değişiklik yapılması gerekiyorsa ivedilikle yapılmalı. İkincisi, kısa çalışma ödeneğinden basın kuruluşları katiyetle faydalanmalı. Üçüncüsü, mahallî basın çok acil takviyeye gereksinim duyuyor. Vilayet ve ilçe belediyeleri lokal basına ilan vermeli” formunda konuştu.
“GAZETELERİN İŞİ ZORLAŞIYOR”
Milliyet Genel Yayın Direktörü Mete Belovacıklı ise, “Basın İlan Kurumu genel heyetinde bir dizi karar alındı. BİK’ten kredi kullanmış gazetecilerin ödemelerini ertelemesi, birebir yerde çıkan iki farklı lokal gazetelerin ilanlarında değişiklik üzere kararlar alındı. Bu kararlar temel sorunları çözebilecek kararlar değil. Davalar ertelenmiş, icralar durmuş durumda olunca gazetelerinde işi zorlaşıyor. Ümidimiz koronavirüs belasının Türkiye’den def edilmesidir. Koronavirüs bitince hayat olağana dönmeye çalışacak. Yani mahkemeler yine açılacak. BİK tekrar gazetelere duyuru ilanları verecek” diye konuştu.
“YAYINLANMA MECBURİYETİ OLMAYAN İLANLAR YAYINLANABİLİR”
Yeni Akit Gazetesi Yazıişleri Müdürü Ali Karahasanoğlu ise, “Basın İlan Kurumu’nun zati mevcut mevzuatında, gazeteci derneklerine yüklü ölçüde yardım yapması kelam konusu. Bu periyotta gazeteci derneklerini yapılacak yardımlar yerine, direkt gazetelere ve gazetecilere o yardımların aktarılması gerekir. Gazetelere bu türlü bir yardım transferi kelam konusu olduğunda, Basın İlan Kurumu’nun zati kasasından çıkan ek bir para olmayacaktır. Kontenjanları ile orantılı olarak, gazetecilere iş imkânını sürdüren gazetelere yardım aktarılmış olacak. Böylelikle Basın İlan Kurumu’na da fazladan bir yük yüklenmemiş olur. İlaveten, kamuoyunda zati tartışılan şeffaf devlet olma yolunda kamu kurumlarının aldıkları kararlar, meclis kararları, yayınlanma mecburiyeti olmayan ilanlarının da bu süreksiz devirde ilan edilmesi noktasında belediyelerle Basın İlan Kurum ortasında bir protokol yapılabilir. Tahminen bunların fiyatları da, değişik halde belirlenerek, belediyelere de haddinden fazla bir yük tahmil edilmemiş olur” sözlerini kullandı.