Kaliforniya Üniversitesi Davis Kampüsü ve Oregon Üniversitesi’ndeki bilim insanları, Kovid-19 hastalığına neden olan SARS-CoV-2 virüsü ile ilgili araştırmaları inceleyerek yayınladıkları klimanın koronavirüsü yayabileceğini, pencere açmanın ise bu yayılımı durduracağını tabir etti.
Akademisyenler, gün ışığının da kapalı alanlardaki mikropları öldürmekte yararlı olabileceğini de lisana getirdi.
“VİRÜSLE GAYRETTE PAK HAVA ŞART”
Yayımlanan makaleye ait kıymetlendirme yapan Altınbaş Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Servet Kayhan, konut ve çalışma ortamlarının havalandırılmasının ehemmiyetine vurgu yaparak klima kullanmayı tavsiye etmediğini söyledi.
Bunun yerine sık sık pencere açılmasını öneren Prof. Dr. Kayhan, “Yaz yaklaştı, virüs, bakteri üzere mikroorganizmalarla gayret için pak hava solumak çok kıymetli. Bunun için çalışma ve mesken ortamlarının pak hava almasına dikkat etmeliyiz. Sıcak havalarla birlikte klima kullanımı artacaktır. Klima kullanılan ortamlarda dışarıdan gelen havayla teması kesmek için pencere ve kapılar kapatılıyor. Koronavirüs salgını varken ortamdaki havayı tekrar dışarıya veren klima sistemini mutlaka önermiyorum” dedi.
“KORONAVİRÜSÜ YAYABİLİR”
Klimalardaki filtrelerin küçük partikülleri tutacak özelliğe sahip olmadığını aktaran Prof. Dr. Kayhan, “Buna yönelik daha evvel yapılan çalışmalar ve bildirilmiş olaylar var. Örneğin, tıpkı restoranda yemek yemiş şahıslarda hasta bir kişinin bu virüsü başkalarına yaydığı tespit edilmiş. Havalandırma sistemi ortamdaki havayı alıp tekrar ortama verdiği için virüslerin yayılmasına yol açmış” diye konuştu.
KORUYUCU MASKELERİ ÇIKARMAYIN
Ev yahut çalışma ortamında hasta birisi varsa klimanın birebir havayı o ortama vermesinin virüsü yayma riski olduğunu belirten Prof. Dr. Servet Kayhan, “Dışarıdan alınan havayı filtre edip ortama üfleyen sistemlerde bulaştırma riski daha azdır. Lakin havada sirkülasyon kelam konusu olacağı için hasta şahısların bu ortamlarda esirgeyici maske kullanması ve hiçbir formda çıkartılmaması gerekiyor” ifadelerini kullandı.
EVİ SIK SIK HAVALANDIRIN
Prof. Dr. Kayhan, pencere açıp dışarıdaki pak havayı içeriye almanın kıymetli olduğunu söyleyerek, “Özellikle konut ortamlarının sık sık havalandırılmasını öneriyorum. Çalışma ortamlarında da klima kullanılıyorsa virüs bir müddet havada kalabiliyor, hasta kişi o ortamda bulunmuşsa maskesiz durulmaması gerekiyor” dedi.
GÜNEŞ IŞIĞI VİRÜSÜ NASIL ETKİLİYOR
Koronavirüsle ilgili yapılan çalışmalarda güneş ışığı ve nem oranının virüsün sağ kalımını etkilediğinin görüldüğünü aktaran Prof. Dr. Kayhan, “Ortam ne kadar fazla güneş alırsa ve nem oranı da yüzde 40’ın üzerinde yüzde 80’in de altında tutulursa virüsün sağ kalım mühletinin daha az olduğu tespit edilmiş. Odaların kesinlikle güneş görmesi gerekiyor. Pencerelerin açılıp dış ortamdan hava alabilmesi ve nem oranının ülkü bir seviyede tutulması lazım” şeklinde konuştu.
KLİMA NASIL YAYDI
Öte yandan, ABD'de koronavirüs tedbirlerinin uygulandığı kimi eyaletlerde gelecek haftadan itibaren restoranlar, spor, masaj ve bowling salonlarının yine açılması kararlaştırırken Amerikan Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi CDC, klimaların hastalığın yayılmasında rolü olabileceğine işaret eden Çin'de yapılmış bir araştırma yayımladı.
CDC'nin internet sitesinde yer alan araştırma, Guangzhou Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi tarafından yapıldı.
Araştırmaya nazaran, 23 Ocak'ta salgının çıkış yeri olan Vuhan'dan Guangzhou'ya giden bir hasta, 24 Ocak'ta pencereleri olmayan ve klimayla havalandırılan 5 katlı bir restoranın üçüncü katında ailesinden üç şahısla birlikte yemek yedi.
145 metrekarelik bu katta ailenin oturduğu masanın iki yanında birer metre ortayla konulmuş masalarda da iki aile yemek yiyordu.
Hastalığı yaydığı düşünülen kişi o akşam yüksek ateş ve öksürük şikayetiyle hastaneye gitti. 5 Şubat'a kadar üç masadan dokuz kişi daha hastalığa yakalandı.
53 DAKİKA YAN YANA OTURDULAR
Bu üç aileden birinin üyeleri hasta kişinin oturduğu masanın yakınında 53, başkası de 73 dakika geçirdi.
Daha sonra klimadan alınan altı örnekte virüse rastlanmadı. O gün lokantanın bu katında toplam 73 kişi daha yemek yedi. İki hafta müddetle karantinaya alınan bu bireylerde hastalık görülmedi.
“ZERRECİĞİ KLİMA DOLAŞTIRMIŞ OLABİLİR”
BBC Türkçe'nin aktardığına nazaran, Guangzhou Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi Etik Kurulu tarafından onaylanan araştırmanın müellifleri şöyle dedi:
“Hastalığın potansiyel bulaşma yollarını inceledik ve sonunda en mümkün yolun zerrecik deveranı olabileceği sonucuna vardık. Öğlen yemeği sırasında hastalığı bulaştırdığı düşünülen kişinin belirtileri yoktu. Kuluçka müddeti dikkate alındığında en mümkün senaryo üç ailenin de hastalığı orta masadaki birebir şahıstan kapmış olması.
Beş mikrometreden büyük zerrecikler, havada kısa bir müddet havada asılı kalabiliyor ve fazla uzaklık kat edemiyor (1 metreden daha az). Hastalığı bulaştırdığı düşünülen şahısla başka masalardaki bireyler ortasında bir metreden daha fazla bir ara vardı. Lakin, klimadan gelen güçlü hava akımı, zerreciği bu üç masa ortasında dolaştırmış olabilir.”