Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, koronavirüse karşı “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” isimli ulusal dayanışma kampanyasını başlatmıştı.
Bağış kampanyasını destekleyen de, kampanyayı eleştiren yurttaşlar da mevcut.
Sözcü gazetesi muharriri Deniz Zeyrek ise, bahisle ilgili olarak bugünkü köşesinde, “Mikrop ve tarih” başlıklı dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.
Deniz Zeyrek, başlatılan kampanyada toplanan paranın, devletin Osmangazi Köprüsü'nden “geçmeyen araçlar” için şirkete ödeyeceği paranın yarısından daha az olduğuna işaret etti.
Kampanyaya ise şimdiye dek, 1.070.831.198 TL bağış yapıldı.
Deniz Zeyrek'in yazısı şu biçimde:
“Aslında teoride işin izahatı kolay:
Korona illetinin aşısı ve ilacı bulununcaya dek yayılmasını engellemek (en azından yavaşlatmak) zorundayız. Öteki taraftan da virüsten kaçamayıp hasta olanların hak ettikleri tedaviyi alması için sıhhat sistemimizi ayakta tutmalıyız.
Hekiminden hemşiresine, laboratuvar teknisyeninden hasta bakıcısına sıhhat çalışanı sayımız, hastanelerimizin donanımı ne kadar yeterli olursa olsun; Birinci boyutta, yani yayılmasını engelleme/hızını düşürme konusunda ipin ucunu kaçırırsak, hastaları tedavi etme sürecinde de tökezleyebiliriz.
***
Peki pratikte yayılmayı engelleyecek/yavaşlatacak, hastaneleri rahatlatacak tedbirleri neden vaktinde ve tesirli bir biçimde alamıyoruz? Neden yalnızca çalışmayan nüfusu (65 yaş üstü ve 20 yaş altı) meskende izole etme yolunu seçiyor, nüfusun beşte üçünü dışarıya çıkmak ve virüs tehlikesiyle her gün tekraren yüzleşmek zorunda bırakıyoruz?
Çünkü bu noktada olayın üçüncü ayağı devreye giriyor:
“Küresel boyuttaki ekonomik ve toplumsal tahribat”.
AK Partili Ali İhsan Arslan, YouTube kanalında paylaştığı konuşmasında İtalya'da, İspanya'da, İngiltere'de, Avrupa'nın insani bedelleriyle bağdaşmayan görünümler ortaya çıktığına dikkat çekiyor ve şu tespitleri yapıyor:
“Korona ırk, lisan, din, renk ayrımı gözetmeden her devlete, her millete saldırıyor, insanlığı maksat alıyor. Nitekim ibretlik bir devirden geçiyoruz.
Tüm dünya savunmada.
Kendisini harika güç olarak tanımlayanlar, global aktörler, silahlanmaya milyarlarca dolar harcayanlar da bu sorunun içinden nasıl çıkılacağını bilemiyor. (…) Karşımızdaki tehdit çılgınca bir silahlanma yarışına giren ülkelerin yaptığı hazırlıklarla mağlup edilecek cinsten değil. Bu taarruz, orduları gaye almıyor. Ekonomiyi, tarımı, turizmi yani bir ülkenin tüm ekonomik, yaşamsal kaynaklarını gaye alacak biçimde saldırıyor.
(…) Salgının ilerleyen safhalarında Avrupa'da dünyadaki demokratik rejimlerin tehdit altına girmesi olasılığından bahsedilmekte. Ümran bebekler, Aylan bebekler ülkelerine girmesin diye çektikleri dikenli teller onları koronavirüsten kurtaramadı. Yeryüzündeki herkesin bu büyük illetin açtığı sonuçlar üzerinde önemli bir sorgulama ve özeleştiri sürecine gireceğini düşünüyorum.”
***
Sizce bu türlü bir özeleştiri ve sorgulama süreci başlar mı?
Hiç sanmıyorum. Misal Türkiye!
Savunma sanayimizle, akıllı füzelerimizle biz de gurur duyuyoruz lakin bütün dünyanın “Türkler bulur” diye umut bağlayacağı, gurur duyulacak bir aşı, ilaç üretim altyapımız, bilimsel kurumlarımız yok.
Silahlanmaya harcadığımız bütçeyle, geçmediğimiz halde parasını ödediğimiz köprülerle gurur duyuyoruz lakin bir salgın devrinde işsiz kalacak insanlarımıza birkaç ay maaş ödeyecek, esnafı ayakta tutacak bir “ihtiyat” bütçemiz de yok!
Devlet salgın mağdurları için yaptığı kampanyada toplanan paranın büyüklüğü ile övünüyor lakin hiçbirimiz toplanan paranın sadece Osmangazi Köprüsü'nden “geçmeyen araçlar” için devletin ilgili şirkete bir yılda ödediği paranın yarısından daha az olduğunu anımsayamıyoruz.
***
Dilerim Arslan'ın düşündüğü üzere olur. Başta Türkiye olmak üzere uygar dünya korona musibetinden dersler çıkarır, kapitalizm, neoliberalizm özeleştiri yapar. Aksi halde mikroplar tarihi biçimlendirmeye devam edecek.
Meramımı daha düzgün anlatmak için Jared Diamond'ın “Tüfek, Mikrop ve Çelik” kitabından bir alıntı yapayım:
“Hastalıklar insanların vefat nedenlerinin başında geldiği için tarihi biçimlendirmede de kıymetli rol oynamışlardır. İkinci Dünya Savaşı'na kadar savaşlarda ölenlerin birden fazla savaş yaralarından değil savaşla taşınan hastalıklardan ölüyordu. Büyük kumandanları göklere çıkaran bütün o askeri tarihler insan egosunun balonunu söndüren bir doğruyu hafife alıyorlar:
Eski savaşların galipleri her vakit en yeterli kumandanlara ve silahlara sahip olan ordular değil birden fazla defa sırf düşmanlarına bulaştıracak en berbat mikropları taşıyanlardı.
Tarihte mikropların oynadığı rolü gösteren en fecî örnekler Kolomb'un 1492 seyahatiyle başlayan Amerika kıtasının Avrupalılarca keşfiyle ilgilidir. İspanyol kaşiflerinin kurbanı olan Amerikan yerlilerinin sayısı kabarıktı ancak İspanyolların öldürücü mikroplarından ölenlerin sayısı daha kalabalıktı.”
Bugün İspanya, İtalya, İngiltere ve ABD başta olmak üzere uygar dünyanın Çin'den yayılan bir virüse teslim olması, ağır kayıplar vermesi, 500 yılı aşkın bir müddettir hiçbir ders almadığımızı göstermiyor mu?”