Yazar Süleyman Âşık’ın kaleme aldığı “Devrim Arabaları” Kopernik Kitap tarafından yayımlandı.
Süleyman Âşık, yeni çalışmasında, bir ülke endüstrisinin gelişmişlik seviyesini gösteren kıymetli ölçütlerden biri olan yerli araba üretimine ait Türkiye’de yaşananları kaleme aldı.
Türkiye’de yerli araba serüveninin birinci adımı olan İhtilal Arabaları’nı anlatan Âşık, projenin nasıl başladığına maddi ve manevi takviyesinin kâfi olup olmadığına dair araştırmasını okuyucuya sundu.
Kitabın, “Devrim’lere Ne Oldu” başlıklı kısmında, projenin tamamlanmasının akabinde dört Devrim’in TCDD’nin Adapazarı, Ankara, Eskişehir ve Sivas fabrikalarına dağıtıldığı ancak daha sonra kayıplara karıştığı anlatıldı. “Kemalettin Vardar’a nazaran ise, masraf gitmez iki araba yok edilip hurdalığa atıldı; bu da tahsisatın durdurulmasından kaynaklanmış olabilirdi” diyen müellif Devrim’lerin akıbeti hakkındaki argümanları inceledi.
İşte “Devrim’lere Ne Oldu” başlıklı o kısım:
“Proje tamamlandığında dört İhtilal TCDD’nin Adapazarı, Ankara, Eskişehir ve Sivas fabrikalarına dağıtıldı. Fabrikalarda bir müddet kullanılıp sonra kayıplara karıştı. Bu hususta farklı fikirler vardır. Örneğin Şecaattin Sevgen’e nazaran, fabrikalardaki öbür araçlarda oluşan eksiklikleri gidermek için Devrim’lerin modülleri kullanılmış olabilirdi. Kemalettin Vardar’a nazaran ise, sarfiyat gitmez iki araba yok edilip hurdalığa atıldı; bu da tahsisatın durdurulmasından kaynaklanmış olabilirdi. Ayrıca, Ankara fabrikasında bulunan İhtilal, oto-direzine (Devlet Demiryolları’nın denetimlerini yapan raylı küçük araçlar) çevrilmişti. Lakin, her ne sebeple olursa olsun, Türkiye’nin birinci yerli arabalarından ‘üçünün’ bugün ortada olmaması ve bununla ilgili rastgele bir bilgi ve evrakın olmaması projenin başından itibaren ‘öksüz bırakıldığını’ göstermektedir (!)
Öte yandan, ‘kaybolan’ bu üç Devrim’den geriye kalan yalnızca bej oldu. Yani merasimlerde Şecaattin Sevgen’in kullandığı araba. Şu an Eskişehir’de bulunan TÜLOMSAŞ tesislerindeki müzede geniş çaplı bir bakımın akabinde meraklılarının ziyaretine açılmıştır.”
“OTOMOBİLLER PROTOTİP OLDUĞU İÇİN RUHSAT ALINMAMIŞTIR”
“Bununla birlikte, Devrim’in trafiğe çıkış müsaadesi yoktur. Bu hususta TÜLOMSAŞ yetkililerinin belirttiğine nazaran, arabalar prototip olduğu için ruhsat alınamamıştır. Bu mevzuda görüşlerini açıklayan Devrim’in mühendislerinden Kemalettin Vardar ise, Cer Atölyesi’nde çalıştığı periyotta şifahen, bu araçların trafiğe çıkış müsaadesi için yapılan müracaatın reddedildiğini duyduğunu lakin, bununla ilgili rastgele bir evrak görmediğini söz etmektedir. Ayrıca, bu kurumda müdürlük yaptığı on yıllık periyotta kendisinin de bir müracaatının olmadığını belirtir. Trafiğe çıkış müsaadesinin verilmesinde kimi teknik problemlerin olduğunu da lisana getirmiştir. Örneğin, devlet TCDD’yi üretici bir firma olarak tanımamaktadır. Ancak resmi olarak trafiğe çıkış müsaadesi verilemeyen Türkiye’nin birinci yerli arabası Devrim’e, yetkili kurumlarca sembolik de olsa müsaade verilmesi, yıllar sonra gelen bir ‘iade-i itibar’ olur!”