Anayasa Mahkemesi (AYM), basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanlara ‘yıpranma payı’ getiren düzenlemeyi Anayasa’nın 13 ve 60’ıncı unsurlarına alışılmamış olduğu gerekçesiyle iptal etti.
AYM Genel Konseyi, İstanbul İş Mahkemesi’nin Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’nda ‘fiili hizmet müddeti zammı’ ile ilgili düzenleme getiren 40’ıncı hususunda 2013 yılında yapılan değişiklikle eklenen 16 numaralı bendin iptali istemini görüşerek karara bağladı. Kelam konusu bend ile basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanlar için 2008 yılında kaldırılan ve kamuoyunda ‘yıpranma payı’ olarak bilinen fiili hizmet artırımı hakkı tekrar getirilmişti.
ANAYASA’NIN İKİ UNSURUYLA İLGİLİ İHLAL TESPİT EDİLDİ
İş mahkemesi, düzenlemenin iptali için yaptığı müracaatta, ‘basın kartı sahibi olan‘ ve ‘olmayan gazeteciler’ şeklinde ikili bir ayrımın ortaya çıktığını, bu durumun birebir işi yapanlar ortasında sigortalılık hakları bakımından farklı düzenlemelere tabi olma sonucu doğurduğunu, ayrıyeten basın kartı alabilmek için basın iş mukavelesi kapsamında çalışma koşulunun olması nedeniyle çalışanın basın kartı almasının patronun yetkisine bırakıldığını ve kanundaki eksiklikten kaynaklanan bu durumun çalışma hakkı ve eşitlik hakkını ihlal ettiğini ileri sürdü. AYM, 25 Aralık’ta iptal başvurusu ile ilgili yaptığı kıymetlendirme sonucunda ‘yıpranma payı’ ile ilgili düzenlemenin, Anayasa’nın ‘temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması’ ile ilgili 13 ve ‘sosyal güvenlik hakkı’ ile ilgili 60’ıncı hususlarına muhalif olduğunu belirledi. Oy çokluğuyla alınan iptal kararına 7 üye karşı çıktı. Bugün Resmi Gazete’de yayımlanan karar 9 ay sonra yürürlüğe girecek. AYM’nin gerekçeli kararında fiili hizmet artırımından yalnızca basın kartı sahibi şahısların yararlanabilmesi koşulunun toplumsal güvenlik hakkına bir sınırlama getirdiğine dikkat çekildi.
“BASIN KARTININ VERİLME KOŞULLARI KANUNLA BELİRLENMELİ”
Kuralla, fiili hizmet artırımından yararlanacak basın kartı sahibi olanların tespitinin Basın Kartı Yönetmeliği’ne bırakıldığının hatırlatıldığı AYM gerekçeli kararında şu tespitlerde bulunuldu: “Böylece basın kartı sahibi olmak için gerekli kaideler ve münasebetiyle fiili hizmet artırımının uygulanacağı basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanların belirlenmesinde temel temeller ve prensipler kanunla düzenlenmeyerek bu bahisteki düzenleme yetkisi, yönetmelik aracılığıyla bütünüyle yürütme organına verilmiştir. Basın ve gazetecilik mesleğinde fiilen çalışanların fiili hizmet artırımından yararlanmaları için kuralda olduğu üzere Basın Kartı Yönetmeliği’ne nazaran basın kartı sahibi olmaları koşulunun öngörülmesi kâfi değildir. Yasallık ölçütünün gerçekleşmesi için toplumsal güvenlik hakkının sınırlanmasına yol açan kelam konusu düzenleme nedeniyle basın kartının niteliği ile ne formda verileceği konusunda ve bu kartın verileceği bireylerde aranacak kuralları içeren temel unsurların anılan hakka keyfi bir halde müdahale edilmesini önleyecek formda kanunla açık bir halde ortaya konulması gerekir. Kanunda kelam konusu temel unsurlar ve yasal çerçeve belirlenmeksizin itiraz konusu kuralla toplumsal güvenlik hakkına sınırlama getirilmesine imkan tanınması temel hakların fakat kanunla sınırlanabileceğini öngören Anayasa kararını ihlal etmektedir.”