Karar gazetesi muharriri İbrahim Kahveci Konu epey güç ve anlatımı da epey karışık O nedenle Escort Bayan Ama benim enflasyonum TÜİK in açıkladığından daha yüksek diyen herkes tane tane okuyarak olayı anlamaya çalışmalı diyerek başladığı yazısına enflasyon hakikaten onca kamu artırımına karşın hala nasıl tek haneye düşebildi Bayan escort sorusuyla devam etti
Tek tek eserlere gelen artırımlar üzerinden TÜİK in açıkladığı enflasyon sayılarını eleştiren İbrahim Kahveci İlginç Hem de çok ilginç tabirlerini kullandı
İbrahim Kahveci nin yazısı şöyle
Eylül Escort 2019 itibariyle enflasyonumuz yüzde 9 262 oranı ile tek haneye düştü
Geçen yıl eylül ayında yaşanan yüzde 6 30 luk aylık artışın getirdiği baz tesiri bekleniyordu lakin açıkçası bu kadar düşmez diyenlerin sayısı da epey fazlaydı
Olayı şöyle izah edelim 2017 Eylül ayında 100 lira olan eserin fiyatı Eylül 2018 de 124 52 liraya yükseldi Ve son bir yılda bu fiyat yüzde 9 262 artışla 136 05 liraya çıktı
Aslında son iki yılda fiyatlar toplamda yüzde 36 05 arttı lakin bu yıla kalan kısım daha düşük oranda oldu
İyi fakat açıklandığı kadar az mı oldu Ya da enflasyon nitekim onca kamu artırımına karşın hala nasıl tek haneye düşebildi
İşte bu tek haneye düşüşün birtakım alt dokunuşları ile sağlandığını gösteren datalar
Mesela 2017 yılında besin kesimi her 100 liramızın 21 77 lirasını kapsıyordu Besin dalına yapılan harcama oranı 2018 yılında yüzde 23 03 e ve 2019 yılında da yüzde 23 29 a yükseldi
Son iki yılda besin bölümünün hissesi 21 77 den 23 29 a yükselirken hissedeki artış oranı yüzde 7 0 olmuştur Halbuki TÜİK hesaplarına nazaran ekmek tüketim harcama oranı 2 2212 den 2 1142 ye gerilemiştir Ekmeğin yük oranı besin kesimindeki birebir oranda artsaydı 2 1142 yerine 2 2368 olacaktı Böylelikle ekmek fiyatındaki son 1 yıllık yüzde 15 33 artış enflasyona 0 324 tesir yapmayacak yerine 0 343 tesir yapacaktı Yani yalnızca ekmek fiyatındaki tartı oyunu nedeniyle yıllık enflasyon 9 262 yerine 9 281 olacaktı
Bu yalnızca ve yalnızca ekmek üzerine etkiyi veriyor Enflasyon hesabının 400 den fazla eser üzerinden hesaplandığını düşündüğümüzde ortaya ne kadar farklı bir tablo çıktığını bir düşünün
Buraya ekmekten 0 0188 katkıyı not edelim
***
Şimdi bebek mamasına gelelim
2018 yılında yük 0 1030 iken 2019 da tartı 0 1303 e yükseliyor Zira bebek maması fiyatı son 1 yılda artmıyor bilakis fiyatı yüzde 14 40 azalıyor Fiyatı düşen eserin yükü artınca da fiyat düşüşü enflasyonu daha şok düşürüyor
Dikkat ederseniz zamlanan ekmeğin yükü düşerken fiyatı düşen bebek mamasının yükü artıyor
Sadece bebek mamasının tartı değişimi sayesinde enflasyonu 0 00394 puan daha çok düşürmüş oluyor
Veya şöyle izah edeyim Bebek mamasındaki fiyat düşüşü tartı artışı birebir kalsaydı ve ekmek fiyat artışı yük tıpkı oranda kullanılsaydı yıllık enflasyon 9 262 değil 9 285 olacaktı
Bakın yalnızca ve yalnızca iki eserdeki yük oynaması ile yıllık enflasyon 9 285 yerine 9 262 olarak açıklandı
***
Dana eti kuzu eti ve tavuk eti 2017 yılında 3 6278 olan harcama yükü 3 7084 e çıkıyor Zira 2018 yılında yüzde 10 82 fiyat artışı 2019 yılında yerini yüzde 3 68 fiyat artışına bırakıyor Yani fiyatı çok artan ekmeğin tartısı düşerken mesela fiyatı az artan et tüketiminin tartısı yükseliyor
Böylece et eserlerinin yük oynaması farkı ile enflasyona 0 0030 puanlık bir katkı daha yapılmış oluyor
Ya da süt 2018 yılında yüzde 26 83 artan fiyatlar 2019 yılında yalnızca yüzde 5 65 artıyor Fakat buna karşılık süt tüketim tartısı 2018 yılında 0 6156 dan 2019 yılında 0 6683 e çıkıyor Yani birden vatandaşlar 2019 yılında süt tüketimine harcamalarını yüzde 23 4 artırmış oldular Fiyatı düşen veya daha az artan eserin enflasyonu etkileme oranı ne hikmetse TÜİK hesabında artış gösteriyor Lakin fiyatı çok yükselen eserin yükü da ne hikmetse düşüveriyor
İşte size yalnızca besin kesiminde 2018 2019 da fiyat değişimleri ve yük oranları oynayan esas birtakım eserler yandaki tabloda
Tabloya dikkat ederseniz fiyatı az artan yahut düşen eserlerin tartısında yükseliş yaşanıyor Buna karşılık yalnızca kuru fasulye örneğinde olduğu üzere fiyatı çok artan eserin ise tartısı çabucak sert formda geriye düşüyor Böylelikle fiyatı artan eserin enflasyonu artırma oranı aşağı çekilirken fiyatı düşen eserlerin enflasyonu aşağı çekme oranları da artırılmış oluyor
***
Evet besin bölümünde oran değişimleri enflasyonu çift haneye çıkarmadı diyebilirsiniz Aslında 2019 yılında besin dalında fiyat artışları da enflasyon ile paralel seyretti O nedenle 9 30 ila 9 26 ortasında çok az fark görüldü diye umursamaz olabilirsiniz
Ama unutmayın ki burada bütün eserleri alamıyorum Tesiri yüksek eserlerden hesaplamayı yapmaya çalıştık
Gelin asıl büyük olaya bakalım TÜİK söylemi ile sigara olayına
2017 yılında her 100 liranın 5 4827 liralık kısmı sigaraya harcanıyormuş 2019 yılında bu oran 3 8712 liraya düştü
2017 yılında 11 25 lira olan sigara fiyatı 2018 yılında 11 20 liraya iniyor Ve 2019 yılı eylül ayı prestiji ile sigara fiyatları yüzde 44 13 zamlanıyor ve 16 208 liraya yükseliyor
Şimdi sıkı durun yüzde 44 13 artırım 0 5487 yükte kalsaydı yıllık enflasyonu 2 42 puan artıracaktı Halbuki sigaranın tartısı 3 8712 ye düşürülünce yüzde 44 13 artırım enflasyonu yalnızca 1 708 puan artırmış oldu
Sadece sigaranın tartısındaki oynama sayesinde 2019 yılında enflasyon 9 262 yerine 9 973 olacaktı
Şimdi bu sigara hesabına üstteki besin kesiminden ekmek bebek maması ve etlerin yük değişimlerini eklediğimizde ediyor mu size yıllık enflasyon yüzde 10 02 Yani çift hane
Neymiş
Enflasyon alt eser yük değişimleri ile tek haneye düşmüş
Sigaranın yükü neden düştü yahut neden her 5 içiciden 2 si sigarayı bıraktı Zira yükün 5 48 den 3 87 ye düşmesi önemli bir kişinin sigarayı bıraktığına yahut çok çok azalttığına işaret ediyor
Oysa bütçe bilgilerine bakıyoruz Tütün eserlerinden alınan vergi ve ortalama sigara fiyatı karşılaştırması bize yaklaşık olarak şunu gösteriyor
2017 yılında 37 4 milyar ÖTV vergisi alırken 2018 yılında bu vergi sigara fiyatı tıpkı kalırken 42 7 milyar liraya yükseliyor Bunun manası ise şu 2017 yılında yaklaşık olarak aylık 277 milyon paketten vergi alınırken 2018 yılında bu sayı 317 milyon pakete yükseliyor
Ama durun Asıl artış 2018 Ağustos krizden sonra Ekonomik kriz sonrası insanların daha fazla tütün tüketimine gittiği görülüyor
2019 yılı Ocak Ağustos devrinde ilk 8 ay fiyat artışı daha sınırlı tütün eserlerinden alınan ÖTV 33 milyar 041 milyon liraya yükseliyor Evvelki yıl 2018 birinci 8 ay tıpkı devrinde tütün eserlerinden alınan ÖTV 27 milyar 252 milyon lira
Bir paket sigara fiyatının ortalaması 2018 birinci sekiz ayında 11 21 liradan 2019 yılı birinci sekiz ayında 12 66 liraya yükseliyor Paket hesabına bakınca ise tüketim aylık bazda 304 milyondan 326 milyona yükselmiş oluyor
Kısaca bütçede tütün eserlerinden alınan ÖTV ülkemizde sigara tüketiminin 2017 2019 devrinde bırakın azalmasını bilakis yüzde 17 68 arttığını gösteriyor Fakat TÜİK in enflasyon hesabına nazaran ise sigaraya harcanan paranın oranı yüzde 29 4 azalmış görülüyor
Sigarada tüketim ölçüsü artıyor fiyatı artıyor fakat harcama yükü azalıyor
İlginç Hem de çok enteresan
Bir noktayı daha belirtelim Sanayi üretim endeksi yayınlanıyor İmalat sanayi yılın birinci sekiz ayında yüzde 3 7 daralma yaşıyor Lakin bir dal var ki kriz dinlemiyor İşte o bölüm Tütün eserleri imalatı İmalat endüstrinin yüzde 3 7 daraldığı 2019 yılı birinci sekiz ayında tütün eserleri imalatı tam yüzde 5 1 büyüme gösteriyor
Durun daha bitmedi 2017 yılı birinci sekiz ayına nazaran imalat sanayi yalnızca yüzde 2 2 büyüme gösteriyor Meğer tıpkı devirde tütün eserleri imalatı yüzde 22 5 büyüyor
Ama tütün eserleri tüketimi enflasyon hesabında düşüyor
Galiba TÜİK yetkilileri ekonomistlerin çapraz sorgulama yapabileceğini hesaplamamış olacak ya da TÜİK in anketine katılanlar bir halde sigara içmediklerini beyan etmişler
Ya da sigara anketi YEŞİLAY kapısında yapılmış
***
Gelelim konut hesabına
Harcama tartısı 2017 14 85 2018 14 85 lakin 2019 yılında 15 16
Burada dikkat edeceğiniz nokta 2017 2018 yılında genel kümede birebir yük varken 2019 yılında yükün artışıdır Halbuki eserlerin yıllar içinde tartısı değişiyor Yüksek artırımın yaşandığı 2018 yılında yük çok az artarken daha az artırım olan eserlerin yükü ise 2019 yılında daha şok artıyor
Badana ve boya fayans PVC ve musluk eserleri 2018 yılında yüzde 31 6 zamlanırken tartı 1 6396 dan 1 7747 ye çıkıyor Fakat 2019 yılında artırım oranı yüzde 13 35 e niyet tartı ise 2 049 a çıkıyor
Konut kümesinin yükü genel oranda yüzde 2 09 artarken bu eserlerin tartı oranı yüzde 24 95 artıyor Ancak asıl artış artırım oranının düştüğü 2019 yılında oluyor yüzde 15 44
***
Ev eşyası ise adeta güç artırımlarının gazını alan dal oluyor
Nasıl mı
Yatak odası grubunun fiyatı yüzde 25 25 düşüyor Genç odasının fiyatı da yüzde 28 51 geriliyor Yemek odasının fiyatı ise yüzde 29 47 azalıyor Bir de oturma odası kadrosundaki yüzde 9 88 lik fiyat düşüşü var
Bu 4 oda grubunun fiyat düşüşleri enflasyonda 0 254 puanlık düşüşe yol açıyor 2019 yılında geçen yılın eylül ayına nazaran yüzde 12 81 zamlanmış olan elektrik fiyatları 2 9957 tartı oranı ile enflasyonu 0 384 puan üst taşıdı Halbuki bu 4 oturma kümesi 0 254 puanlık düşüş ile elektrik artırımlarının tesirinin büyük kısmını alıp götürmüş oldu
Bu kara mı
Mesela arabalar
Geçen yıl çok artırım yapmışlar ancak bu yıl nerede ise fiyatlar birebir kalıyor Ancak araba satışlarının nerede ise yerlerde süründüğü 2019 yılında harcamamızın tartısı artış göstermiş
Evet TÜİK 2017 yılında paramızın yüzde 5 2852 lik kısmını araba satın almaya ayırdığımızı hesaplarken bu oran 2019 yılında yüzde 6 9752 ye çıkmış gösteriyor
Böylece fiyat artışının nerede ise sıfır seviyede kaldığı arabalara daha fazla tartı vererek enflasyonu da tek haneye düşürmeyi başarmış oluyoruz