Türk Lirası kıymet kaybetmeye devam ederken, dolar, bugün 7,20’yi gördü.
Ekonomist Uğur Gürses ise, kendi web sitesinde, “Dövize müdahale rehberi” başlıklı dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.
Ekonomiyi yönetenlere seslenen Gürses, kritik 18 husus sıraladı.
Gürses, ikazda da bulunurken, “TL’yi kendi piyasa şartlarınızda sıkın. Sermaye kısıtlaması alanına sürükleyerek swapla, repoyla, depoyla, krediyle TL verme yasakları getirmeyin. Bu, sıranın dövize geleceği korkusunu yaratır. Yan yollara saptıkça berbat edersiniz” diye belirtti.
Uğur Gürses’in yazısı şu halde:
“Döviz kuruna müdahale etme isteği olan lakin gereğince tecrübesi olmayan, lakin bunu hakkını vererek yapmak isteyenler için bir kılavuz yazsaydık içinde ne olurdu?
Bugünkü Türkiye şartlarına bakarak şunları listelerdim:
1- Birinci kural, müdafaaya çalıştığınız para ünitesine, Türk Lirası’na bakın; korunma kalkanı olan TL faizleri gereğince müdafaa sağlıyor mu? TL faizi gerektiği kadar yüksek mi? Muhafaza sağlamıyorsa TL faizlerini yükseltin.
2- Şeffaf olun; hiçbir vakit merkez bankanızın bilançosunu saklamayın. Tertipli olarak açıkladığınız bilgiyi bir noktada kamuoyundan saklamaya başlamayın. Bilanço dışı varlık ya da yükümlülük tutmayın, o yola da sapmayın. Unutmayın herkes her şeyi görebiliyor. Dövizle ilgili alım-satım datalarını gecikmeli de olsa yayımlayın.
3- Fazlası, bilanço makyajına girişmeyin. Yapay biçimde rezervi şişkin göstermeye çalışmayın.
Konvertibilitesi olmayan ya da zayıf döviz cinsleri ile dış ticarette yükü olmayan ülke paralarıyla swap üzere ölçüsüz şişirmelere gitmeyin.
4- Şeffaf ve hesap verebilir hayli, “rezervlerin hepsi kullanılabilir” vurgusunu daha güçlü yapabilirsiniz. Unutmayın; merkez bankasının müdahale gücü rezervi ile değil piyasadaki prestiji ile başlar. Prestiji kalmayan merkez bankasının rezervleri tartışılır.
5- Kur artışının döviz likiditesi kaynaklı olup olmadığını her evrede denetim edin. Likidite kaynaklı ise piyasaya döviz likiditesi verin. Şayet piyasadan döviz likiditesi çekiyorsanız (swap vb. araçlarla) bunu durdurun. Bilakis bankalararası mevduatla (depo) döviz borç verin, swapla bankalara döviz verip TL çekin.
6- Döviz talebinin muhtaçlık ya da spekülatif saiklerle arttığı bir periyotta piyasadan swapla döviz toplayarak piyasada döviz gereksinimine “yeni müşteri” olarak katılmayın, bankaların limitlerini arttırarak “daha fazla döviz istiyorum” iletisi vermeyin.
7- Likidite kaynaklı tüm tedbirlere rağmen muhtaçlık kaynaklı döviz likidite talebi varsa ve bankacılık sistemi üzerinde baskı yaratıyorsa ek olarak döviz satım ihalesi açın. Piyasa kurlarına müdahale etmeden, piyasa kurları üzerinden likidite vermiş, döviz arzını arttırmış olursunuz. Bu da spekülatif dalgalanmaları azaltır.
8- Bu baskı ekonomik temellerden kaynaklanıyorsa kuru tutmak yerine bırakın, dengelenmesini bekleyin.
9- TL’yi kendi piyasa şartlarınızda sıkın. Sermaye kısıtlaması alanına sürükleyerek swapla, repoyla, depoyla, krediyle TL verme yasakları getirmeyin. Bu, sıranın dövize geleceği tasasını yaratır. Yan yollara saptıkça berbat edersiniz.
10- Dalgalı kur rejiminde iseniz dövize direkt müdahale etmeyin. Dalgalı kur rejiminde dövize çeşitli yollarla müdahale ediyorsanız; “dalgalanma korkusu” olduğunu dünyaya ilan edersiniz. Bu işleri düzeltmez, bilakis kötüleştirir. Dolarizasyon eğilimi varsa bizatihi yerleşiklerin “döviz uyuzunu” kaşırsınız.
11- Direkt müdahalenin bir merkez bankası için açmazı, sattıkça kurun düşmemesi, yükselmeye devam etmesidir. Bu size, para siyasetinin bir yerinde yanılgı yaptığınızı söyler. Bu mevzudaki örnek için: Ocak 2014’teki Merkez Bankası müdahalesine bakın. 3 milyar dolar satıp kuru 1 kuruş düşürememiştir.
12- Yanlış döviz müdahalesi ile piyasada alıcı olmayanlara bile alıcı talebini göstermiş olursunuz. Kuvvetli talebi tüm oyunculara göstermek, “köpekbalıklarını” plaja çağırmak demektir.
13- Merkez Bankası ne vakit piyasaya girip dövize müdahale etmelidir? Şayet alıcı ile satıcının kur marjı açılırsa ya da taraflardan biri piyasada yoksa piyasayı işler hale getirmek için girmelidir. Bu da çok oynaklığın olduğu piyasa şartları demektir.
14- Dalgalı kur rejiminde iseniz ve vilayetle de müdahale edeceğim diyorsanız; bunu “yeniyetme trader” üzere “direnç noktası” savunarak değil, bir merkez bankacı üzere yapın. Dalgalı kur rejiminde Merkez bankalarının başında kur gayesi yoktur. Ayrıyeten “Teknik analistler” üzere direnç-destek noktaları, “psikolojik seviyeler” yoktur. Düzey savunmazlar.
15- Asla döviz kuru siyasetinizi “ikinci ele” düşürmeyin. Öteki organlar eliyle yürütmeyin. Kredibilite kaybı yaratır. Unutmayın; dövizi merkez bankasının satması diğerdir, sistem içindeki oyuncunun kamu bankası dahi olsa broker eliyle satması oburdur. Sinyal tesirinizi “kim vurduya getirmeyin”. Unutmayın “ikinci elde” satmak size daha değerliye, çok rezerv kaybına mal olur.
16- Bir merkez bankacı asla elini belirli etmez. Kurun çok dalgalanarak yükseldiği yerde (Overshooting) “nokta atışla” yani üç beş milyon dolarlık satışla sinyal verir. Yerinde ve vaktinde ortaya çıkıp “buradayım” demek her daim çok tesirlidir. Bunu yapmadan evvel de “acaba ben TL’yi korumak için gereğince düzgün para siyaseti izliyor muyum?” sorusunu sormuş, kendi içinde “evet” karşılığını vermiştir.
17- Merkez bankacılar ister sabit kur rejiminde ister yönetilen dalgalı ister dalgalı kur rejiminde olsun; döviz kuru düzeyi savunarak kur müdahalesi yapılmayacağını bilirler. Hele ki “emme basma tulumba” üzere bir taraftan piyasaya kendi bastığı parayı pompalarken, bankaların kredi vermesi teşvik edilirken, öbür taraftan diğer merkez bankalarının bastığı parayı satarak savunma yapılmayacağı “merkez bankacılığı 101” dersinin temel kuralıdır unutmayın.
18- En tesirli merkez bankası müdahalesi, çok oynaklıkta telefon açarak bankaların ilan ettiği ve ekranlardaki kurun gerçek olup olmadığının “check edilmesidir”. Unutmayın; prestijli bir merkez bankasının yaptığı müdahale, rezerv eritmeden yapılan sonucu çok tesirli olan müdahaledir.”