Deniz kültürünü ele almaya devam eden ve “Rüzgâr Esmeden Deniz Kıpırdamaz” sloganıyla yola çıkan Yeni Deniz Mecmuası, 16’ncı sayısında Gülten Akın’ın “Çağrı” ve William Butler Yeats’ın “Bizans’a Yolculuk” isimli şiiriyle okurla buluştu.
Yavuz gemisinin Midilli ile birlikte yaptığı İmroz Harekatı’nda Yavuz’un muhabere astsubayı olan G. Eisele’nin kendi gözünden yaşananları anlattığı daktilo edilmiş metni Almancasından çeviri ederek dünyada birinci sefer Yeni Deniz Mecmuası dergisi yayınladı.
Yeni Deniz Mecmuası mecmuasının 16. Sayısında yer alan metinde, Midilli gemisinin batışını da çok ayrıntılı bir halde anlatan Eisele’nin müşahedelerinde, yer yer ağır bir Alman vatanseverliğinin tesirini de görebilmek mümkün.
İşte Alman Astsubay Eisele’nin 7 sayfalık metni:
Karadeniz’den gelerek güneydoğu istikametinden İstanbul Boğazı’na hakikat yol aldığımızda tarih 20 Ocak 1918 idi. Güneş sıcak ışınlarını adeta bizim heybetli Goeben’imizin (Yavuz) yolunu açmak istercesine hafif puslu dalgalarını üzerine yolluyordu. Yakındaki kıyılardan bize candan beğenilen geldiniz selamları gönderiliyordu, çünkü bizim mavili çocuklar Türkiye’de halkın sempatisini kazanmış vaziyette idiler. Bizim daimî bekleme yerimiz olan İstinye Körfezi’nde demir atıldı. Yeni misyonlar bizi bekliyordu. Römorkörler gemimize yanaştılar ve acil olarak gerekli olmayan eşyaları güverteden indirdiler. Yıllardan beri Türk karasularında kruvazörler ile seferler yapan herkes bu işi icra etmenin ne manaya geldiğini çok âlâ bilir. Bütün hazırlıklar, mayınlarla dolu tehlikeli Ege Denizi sularına hakikat bir çıkarmayı işaret ediyordu.”
“GOEBEN DÜŞMANLAR TARAFINDAN YERLEŞTİRİLMİŞ BİR MAYINA ÇARPMIŞTI.”
“Yaklaşık 3 saat sonra yola çıkmaya hazır hale geldik, demirimizi aldık ve seri bir halde yola çıkarak İstanbul Boğazı’nı ardımızda bıraktık. Galata Kulesi’nin önünden geçerken kendimize has sinyalimizi vererek, dümenimizi Marmara Denizi’nin sakin sularına gerçek kırdık. (Akşamüzeri) saat 4’te Breslau (Midilli) ve birkaç torpidobot ile bir ortaya geldik. Makineler stop buyruğu verildi ve çabucak akabinde bütün gemi kumandanları son görüşmeyi yapmak üzere amiral gemisi Goeben’in güvertesinde bir ortaya geldiler. Bu ortada artık saat 6 olmuştu. Kan kırmızı imajıyla giderek alçalan güneş ufukta yavaşça kayboluyordu. İçimizdeki yiğit denizcilerden kimileri tahminen de bunu son kez görüyor olabilirdi. Breslau çabucak gerimizde dümen suyu hizasında bizi takip eder vaziyette düşük süratle Çanakkale Boğazı’na gerçek yola koyulduk. Gece karanlık ve serindi. Sabaha karşı saat 3’te ismini bildiğimiz o caddenin girişinin başına gelmiştik. Her iki gemimiz de Küçük Asya’nın dik ve sarp inen kıyıları boyunca yılankavi bir formda yavaşça ilerliyordu. Orada bulunan herkesin hiçbir vakit unutamayacağı anlar yaşanıyordu.
Gece giderek kayboluyor ve doğu tarafından günün griliği yavaşça yükseliyorken artık Seddülbahir’in hizasına gelmiştik. Süratle tehlikeli suların içine gerçek daldık. Birinci gayemiz İmroz Adası’ydı. Artık adayı görebiliyorduk. Birden saat 6. 42’de bir darbe ve bir patlama oldu. Sarsılmalar ve titremelerle birlikte geminin muazzam gövdesinde gedikler açıldı ve o devasa gemi sol tarafına yanlışsız yattı. Goeben düşmanlar tarafından yerleştirilmiş bir mayına çarpmıştı. Mamafih bu durum planlarımızda bir değişikliğe yol açmadı. Suyla dolan kısımlar kapatılarak denetim altına alındı ve yola devam edildi. Herkesin hudutları gerilmiş vaziyette adaya yaklaştık. İngiliz birlikleri şimdi uykudaydı. Önümüzde telsiz ve işaret istasyonu giderek daha belirginleşiyordu. Ateş başladı. Büyük bir infilak sesiyle birinci salvolar topların namlularından çıktı. İkinciler devam etti. Artık saniyeler dakikalar üzere geliyordu. Her iki istasyon da çok kısa bir mühlet içerisinde yanarak, yerle bir olmuştu.
Fakat bu ortada düşman da uyanmıştı. Keşif misyonu için en önde bulunan Breslau gemisi iki monitör ile bir tane kruvazörün gelişini haber verdi. Hepsi birden ateş etmeye başladılar. Mamafih sevinçleri kısa sürmüş olmalıydı. Birkaç dakika sonra biz de oraya vardık. Toplarımızın art geriye salvo atışlarının ahenkli patlamaları adeta bir gök gürültüsünü andırır üzereydi. Toplarımız muvaffakiyetle ateş ediyordu. Kısa bir mühlet sonra monitörlerden büyük olanı denizin tabanını boyladı. Küçük olan ise alabora olmuş vaziyette denizin üzerinde sürükleniyordu. O esnada geriye kalan kruvazörün üzerine de ateş açtık. Ve işte ondan sonra tüyleri ürperten ihtişamlı bir imaj ortaya çıktı. Art geriye salvo atışları kruvazörün gövdesini yırtıp, parçaladı ve kruvazör nihayetinde bir daha görülmemek üzere Ege Denizi’nin mavi sularına gömüldü.”
“BİR MAYININ ÜZERİNDEN GEÇTİK”
“Bir şov sona ermişti. Sevincimiz çok büyüktü. Yeniden de bu uzun mühlet devam edemezdi.
Bu ortada muhrip gemilerle ve denizaltı gemileriyle çarpışmalardan muvaffakiyetle çıkmış olan Breslau buyruğu almıştı: ‘Lideri takip et!’
Güneşin aydınlattığı o ince gövdesiyle bize gerçek yaklaşması bugün bile gözlerimin önünde.
Onunla bizim gemimiz ortasındaki uzaklık giderek azalıyordu. Bu nedenle kaygısız bir formda bizim ikinci varış amacımız olan yakınlardaki Limni Adası’na bir ziyaret gerçekleştirmek üzere yola devam ettik.
Birdenbire tekrar şiddetli bir ses duyuldu. Breslau’da bir patlama olmuştu. Birkaç söz ile haber geldi: ‘Amirale; bir mayının üzerinden geçtik, hareket kabiliyetimiz yok.’ Ne olmuştu bu türlü? İnfilak nedeniyle pervanesi ve dümeni parçalanmış bir surette ve hareket edemez halde bir aşağı bir üst sallanıp duruyordu.
Keder ve keder içerisinde, bezgin bir halet-i ruhiye ile yardımcı olabilmek için savunmasız bir vaziyette duran küçük kardeşimizin yanına yanlışsız gittik. Makinelerimizi geri çalıştırarak Breslau’nun 100 metre yakınına kadar geldik. Lakin kulaklarımızda basınç yapacak kadar bu ikaz çığlıkları da neydi.
Ağır yaralı haldeki Breslau’daki beşerler bütün güçleriyle bağırıyorlardı: ‘Mayınlar, her yer mayın dolu.’ Motorlarımız derhal azami güç ile ileriye hakikat çalıştılar. Lakin ne yazık ki çok geçti.
Muazzam bir sarsıntı, tıslama sesi, üste hakikat yükselme ve bir infilak sesi duyuldu. İkinci isabet eden mayın gemimizin gövdesinin yırtılmasına sebep olmuştu. Vaziyet çok ciddiydi. Durumu kısaca tanım etmek gerekirse ya herru, ya merru idi.
Gemi durmuştu!
Saatler 10.30’du. Güneş gökyüzünde haşmetli bir formda yükseldi. Ancak bizim durumumuz daha da berbata gidiyordu. Bir küme düşmana ilişkin bombardıman uçağı güneşin ışıklarını adeta gizlenmek için bir örtü üzere kullanarak üzerimize hakikat geliyordu. Bombalar art geriye vızıldayarak suya düşüyordu. Bununla birlikte güvertemizin üzerine sıçrayan mermi modülleri fazla bir ziyan vermediler. Bütün bunlara karşın bizim takdir edilesi gemimiz ilerlemeye devam ediyordu. Arka geriye kısa aralıklarla iki patlama sesi üzerine bakışlarımızı bizim sevgili Breslau’mıza çevirdik. Bu en son isabet eden mayınlar bizim savunmasız zavallı gemimizin hayatını sona erdirmişti. Gemi, ölümcül yaralarıyla yavaş yavaş derinlere gerçek kayıyordu. Güneşin parlak ışıkları bizim sadık dostumuzun ulu pruvasını son bir kere altın sarısı renge boyadı ve gemi battı.”
“ÜÇÜNCÜ KERE BİR MAYININ KURBANI OLMUŞTUK”
“Mürettebatın bizim tarafımızdan kurtarılabilmesi imkânsız görünüyordu, zira biz o esnada ağır yaralı gemimizi korunaklı limana götürebilmek için bütün çabamızı göstermekle uğraşıyorduk.
Uçaklar, denizaltı gemileri ve destroyerler tarafından takip edilen Goeben, mayınların ve de serseri mayınların ortasından geçerek ikinci vatanına hakikat yola koyulduğunda herkes bir kesim olsun ferahlamıştı. Istıraplar ve zorluklar ardımızda kalmış üzere görünüyordu. Lakin bir süre sonra yeniden bir gümbürdeme ve infilak sesi duyuldu.
Işıklar kısa müddetli olarak yanıp sönüyor ve bütün gemi karanlıkta kalıyordu. Birden gemi sol tarafına hakikat yatar üzere oldu. Üçüncü sefer bir mayının kurbanı olmuştuk. Artık vefat saatimiz geldi çattı diye düşündük. Ama yiğit gemimiz bizi yarı yolda bırakmadı. Artık Alman teknolojisi ve Alman gerecinin neler yapmayı başarabileceğini gösterme vaktiydi. Bunlarla birlikte kusursuz derecede eğitilmiş mürettebatın zekâsı geminin dayanmasını sağladı.
Nihayet saat 11.15’te tehlikeli sulardan kaçıp, kurtulmuştuk. Bizi birinci evvel selamlayanlar Alman uçakları oldu. Öte yandan bizi hala rahatsız etmeye devam eden düşman uçaklarının önlerini kestiler. Şimdi 5 dakika geçmemişti ki ördeklerden birincisi yanarak denizin sularına çakıldı.
Çanakkale’yi geçmiştik. Sevinçli bir halde Marmara Denizi’nin kıyılarına yakın vaziyette yola devam ediyorduk. Hepimiz bütün makûs durumları gerimizde bıraktığımızı düşünüyorduk. Maalesef yanılmıştık. Ben bile muharebe sinyal odasında artık muhtaçlık olmayacak olan hazırlıkları geri almak için köprüyü terk etmiştim. Neredeyse işimizi bitirmiştik. Ansızın ayaklarımız yerden kesildi. Hiçbir şey duymamıştık. Kulaklarımızın aşina olduğu o bombaların bitmeyecekmiş üzere uzun süren patlama sesini bile duymamıştık. Sanki geminin su geçirmez bölmeleri mi parçalanmıştı? Gemi batıyor muydu? Herkes birbirine birebir soruları sormaya başladı. Yıldırım süratiyle koşarak, tekrar köprüye çıktık ve burada inanılmaz o görüntüyü gördük. Kendi suyolumuz üzerinde haritada yanlış işaretlenen şamandıralar yüzünden Nara Burnu açıklarında karaya oturmuştuk. Çabucak akabinde yapılan kendi kendine kurtulma eforları da başarısız oldu. Sabit bir halde olduğumuz yerde kala kalmıştık. Her saat düşman tayyareleri filolar halinde geliyorlar ve vefat taşıyan o bombalarını bizim hareketsiz bir halde karaya oturmuş Goeben’imizin üzerine fırlatıyorlardı.”
“DÜŞMANIMIZA ADETA KURBAN BIRAKILMIŞ VAZİYETTE DURUYORDUK”
“Telsiz konuşmalarından şimdi görünürlerde olmamalarına karşın düşmanın Akdeniz filosunun tümünün alarm durumuna geçtiğini duyuyorduk. O günün gecesinde etrafımızda bize ateş eden destroyerler göründü, ama başarılı olamadılar. Güvertede mürettebat canla başla çalışıyordu. Gemiyi imkânlar ölçüsünde hafifletebilmek gayesiyle bütün cephane boşaltıldı. Sabah saat 3’te tehlikeli durumumuzdan kurtulabilmek için son bir deneme daha yaptık. Ama uğraşımız boşunaydı. Gemi geriye hakikat bir metre bile kımıldamadı. Çaresiz bir halde düşmanımıza adeta kurban bırakılmış vaziyette duruyorduk. Yediğimiz büyük darbeden ötürü toplarımızı da tekrar kullanılabilir hale getirmeyi başaramadık. Elimizdeki değerli insani malzemeyi de boş yere düşmana teslim etmemek için sabah saat 5’te derin hüzün içerisinde gemimizi terk ettik. Bir vapur gelip, yanaştı ve bütün mürettebat vapura bindi. Bizim gemide yalnızca kumandanlar, yaverleri ile bir işaret nöbetçisi ve uçaksavar topçusu kaldı. Vapur uzaklaştı, Gelibolu’ya yakın bir yerde karaya yakın aralıkta durdu ve gelebilecek şeyleri beklemeye başladı. Beklenen ateş açılması gerçekleşmedi, lakin uçaklar sıklıkla bizi ziyaret etmeye devam ettiler.
Bu ortada saat 12’ye gelmişti. O esnada buyruk geldi: ‘Herkes gemiye binsin!’ Vapur tekrar Goeben’in yanına yanaştı ve çok kuvvetli bir bomba yağmuru altında herkes tekrar gemiye bindi.
Oradan tekrar kurtulabilme umudu giderek azaldığı için acı ve ıstırap dolu günler geçiyordu. Denemediğimiz hiçbir şey kalmamıştı. İnsanüstü bir uğraş gösteriliyordu. Ve sonunda hiç kimsenin beklemediği bir şey oldu. 26 Ocak’ta kuzeyden esen çok kuvvetli bir fırtına İngiliz uçaklarının havalanmasını engelledi. İşte o gün bizim için hiçbir rahatsız edici maniyle müsabakadan çalışabilme fırsatı doğmuştu.
Üç geminin yardımıyla biz de bütün gücümüzü kullanarak akşam saat 6.22’de tehlikeli bölgeden kurtulmayı başardık.
O esnada binlerce yürek zaten uzun uzun hurra haykırışlarıyla yaratıcısı ve kurtarıcısına şükranlarını sunuyordu. O bölgede daha fazla oyalanmadan fırtınalı gece boyunca Marmara Denizi’nin sükûnetli sularına hakikat devam ettik.
27 Ocak sabahı saat 8’de çok hoş bir havada direklerimize bayraklarımızı çekmiş vaziyette İstanbul’da Sultanın sarayının (Dolmabahçe Sarayı) karşısında demirlemiş vaziyette duruyorduk. Ahali bizi büyük bir sevinçle selamlıyordu.
Hakkında birkaç sefer kayboldu söylentileri çıkarılmış olan gemimiz Goeben’i anavatanımıza tekrar ikram etmiştik.
Bugün nerelerde bulunmak istersin, ey benim mert yürekli savaş makinem.”
Masum Gök