Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen 2020 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi’nin Genel Heyet görüşmeleri başladı. Genel Kurul’daki bütçe mesaisi hafta sonları dahil 12 gün aralıksız devam edecek. Görüşmeler 20 Aralık Cuma günü tamamlanacak. CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, bütçeyi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yerine yardımcısı Fuat Oktay’ın sunmasına reaksiyon gösterdi.
Bütçe üzerine bugün yapılan oturumda DÜZGÜN Parti Kümesi ismine Küme Lider Vekili Lütfü Türkkan ve Bursa Milletvekili Sayın İsmail Tatlıoğlu, MHP Kümesi ismine Küme Lider Vekilleri Erkan Akçay ile Muhammed Levent Bülbül; HDP Kümesi ismine Eş Genel Liderler Pervin Buldan ile Sezai Temelli; CHP Kümesi ismine Genel Lider Kemal Kılıçdaroğlu; AKP Kümesi ismine İstanbul Milletvekili Nurettin Canikli ve Lütfi Elvan kelam alan isimler olacak.
Meclis Lideri Mustafa Şentop bütçenin tümü üzerine yapılan görüşmeleri yönettiği Genel Kurul’da 2020 yılı bütçesini yürütme ismine Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay sundu.
“ÜLKEMİZ İÇ VE DIŞ İKTİSADİ ŞOKLARLA KARŞI KARŞIYA KALDI”
Oktay’ın açıklamalarından satırbaşları şöyle:
Türkiye, son 17 yılda yalnızca ekonomik değil siyasi anlamada dünyada yükünü hissettirdi. Dünyanın bölgesel güç merkezlerinden biri haline geldi. Fakat şuurlu ataklarla ülkemiz çok sayıda iç ve dış iktisadi şoklarla karşı karşıya kalmıştır. Ağustos ayında başlayan kur akınları bunun en açık örneğidir. Lakin Sayın Cumhurbaşkanımız ve hükümetimizin kararlı tavrıyla taarruzlara boyun eğmemiş ve bu akınlar boşa çıkarılmıştır.
Enflasyonda halkımızın takviyesini de alarak büyük bir düşüş yaşanmıştır. 2019 yılın birinci yarısında büyümenin kaynağı net ihracat ve kamu harcamaları olmuştur. Yargı ıslahatı strateji dokümanı ve vergi ıslahatı üzere adımlarla iktisattaki yapısal dönüşüm enflasyonu daha da aşağı çekti. Bu çerçevede 2020 yılı büyüme amacımız yüzde 5 olarak belirlenmiştir. Yeni İktisat Programında öngörülen siyasetlerin hayata geçirilmesiyle enflasyonun kalıcı olarak düşük, tek haneli düzeylere indirilmesi temel amaçlarımız.
2020 yılında istihdamı 1 milyon 50 bin arttırmayı hedefliyoruz. Bütçe, dengelenme, disiplin ve değişim yaklaşımına uygun olarak hazırlanmıştır.
İş gücü piyasasına yönelik yapısal adımlar atılacak. Bu kapsamda iş gücü piyasası deneme ve denkleştirme mühleti ve kısmi vadeli çalışma mevzularının taraflar ortasında mutabakatla esnekleştirilmesi öngörülüyor.
2020-2022 devrinde de mali disiplini kararlılıkla sürdüreceğiz. Bu kapsamda bütçenin gelir performansının yükseltilmesine yönelik daima gelir kaynakları ile vergi tahsilatında aktifliğin artırılması ve iktisatta kayıt dışılığın azaltılmasını hedefliyoruz.
Turizmdeki canlanmanın sürmesini beklediğimiz 2020’de seyahat gelirleri maksadımızı 34,3 milyar dolar olarak öngörüyoruz.
(Doğu Akdeniz’deki sondaj faaliyetleri) Ulusal gemilerimiz ile 2020 yılı içerisinde 5 kuyu daha açarak petrol ve doğal gaz arama faaliyetlerinde etkin bir strateji izlemeye devam edeceğiz.
Eğitime ayırdığımız bütçe kaynaklarını, 2020 yılında 176,1 milyar liraya çıkarıyoruz.
Sağlığa 2020 yılı bütçesinde 188,6 milyar lira kaynak ayıracağız.
Teşvik ve dayanaklarımızın de tesiriyle, 2023 yılında bayan istihdam oranını yüzde 34’e, bayan işgücüne iştirak oranını ise yüzde 38,5’e yükseltmeyi hedefliyoruz.”
“DEVLET MEMURU BÜTÇEYİ SUNUYOR. SAYIN ERDOĞAN DİĞER BİR YERDE KONUŞMA YAPIYOR”
Akşam saatlerinde ise CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu 2020 Meclis Bütçe görüşmelerinde konuştu.
Kılıçdaroğlu’nun konuşmasından satır başları şöyle:
“Bütçe dediğimiz olay önemli bir olaydır. Parlamento bütçe hakkını kullanarak yürütmeye diyor ki şu kadar vergi toplayacaksın şu kadar harcama yapacaksın. Senin sonlarını bütçe kanunuyla çiziyorum.
Yargı koyma yetkisi parlamentonundur. Madem o denli para alacaklar, borçlanma da yapabilirler. Borçlanmanın sonlarını da parlamento belirliyor. Paranın nerelere harcandığını gelip burada bize anlatıyor. Bizler de elimizi vicdanımıza koyup “evet parayı oraya harcıyorsa evet diyelim” Bütçede yetkiyi verdik, paranın nerelere nasıl harcandığını kesin hesap kanunu gösteriyor bize.
Parlamentoya bugüne kadar, son düzenlemelere kadar, TBMM’ye yönelik sunan kişi seçilmiş bir kişi. Ardında ulusal irade var. Buraya gelip bütçeyi sunan kişi devlet memuru. Hani biz demokrasi diyorduk, ulusal irade diyorduk. Olağanda buraya sayın cumhurbaşkanının gelmesi lazım. Kendi bütçesi. Gelip bütçeyi sunması lazım. Devlet memuru bütçeyi sunuyor. Sayın Erdoğan öteki bir yerde konuşma yapıyor.
Sizler vicdan sahibiyseniz buna dur demeniz lazım. Bu bütçe 82 milyonun bütçesi. 82 milyona hizmet götüreceksiniz, vergi toplayacaksınız fakat bütçeyi bir devlet memuru sunacak. Ne diyoruz? Gazi meclis diyoruz. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e bile Başkomutanlık yetkisini 3 ay müddetle vermiştir.
Atatürk Meclis’i yüceltiyor. Ortadan o kadar vakit geçti artık Meclis’e gelip bütçeyi sunacak seçilmiş bir kişi yok. Nerede milletin iradesine hürmet? Diyoruz ki, atanmışların vesayeti olmaz. En çok şikayet eden AKP Kümesi. Bu parlamentonun üzerinde hiçbir vesayeti hiçbirimizin kabul etmesi mümkün değil. Ortamızda görüş farklılıkları olabilir. Farklı tahliller üretebiliriz ancak vesayeti asla kabul edemeyiz.
Rejimi değiştirdik. Evvelce ne olurdu? Cumhurbaşkanını bir yere gittiğinde TBMM’de temsil ederdi. Artık bir yere gittiği vakit kim temsil ediyor? Bir devlet memuru. Nerede ulusal irade? Bu da hakikat değil. Parlamentonun lideri ulusal iradeyle seçilmiş kişidir.
2018 kesin hesabın sonuçları, 2020 önümüzdeki yıl öngörülen maksatlar. Buradan ne kadar vergiler toplanacak ne kadar harcama yapılacak. Parlamento bu yetkiyi yürütme organına verirken anayasal ve yasal hudutları dikkate alıyor. Anayasanın bir hususu var, merkezi idarenin bütçesiyle verilen ödenek harcanabilecek fiyatın sonunu gösterir.
2018 yılı Sayıştay raporları. Sayıştay, TBMM’ye bağlıdır, TBMM ismine bütçe harcamalarını denetler. Bizim verdiğimiz yetkiyi sanki yürütme organı hakikat kullanıyor mu diye rapor muharrir.
2018 yılı Merkezi idare hükümet bütçesiyle ilgili olarak 63 milyar 295 milyon ö717 bin 486 TL denek üstü harcama tespit edilmiş. Bu harcamaların onaylanması hususu şanlı Meclis’e bırakılmıştır. Anayasaya hudut getirdi ödenek üstü harcama yapamazsın cezalandırılırsın diyor.
Ben istediğim üzere para harcarım kimseye de hesap vermem diyorlar. Toplanan para yoksul fukaranın parası, bu para nereye harcandı? Neden parlamentonun iradesi çöp sepetine atıldı.
Sayıştay diyor ki ben ceza veremiyorum, saptadım ödenek üstü harcamayı takdiri size bırakıyorum diyor. Konutunuza gidip başınızı yastığa koyduğunuzda yoksul fukarayı düşünün.
Bir olay olur. Bütçenin dışında bir ek gereksinim olur, borçlanma olur. Yüzde 2’yi aşmayacak formda ödenek üstü harcama yapılabilir. Kaç aşıldı yüzde 7. Siz demeyecek misiniz, ne oluyor bize, bizim irademizi yok sayıyor yürütme organı?
Bir diğer garabete daha değinmek istiyorum. Madem samimi bir konuşma yapacağız. Kanun için dediler ki yürütme organı artık kanun tasarısı getirmeyecek. Dünyanın hiçbir ülkesinde milletvekilleri kanun hazırlamaz. Kanunu bürokratlar hazırlar.
Parlamentonun prestijini muhafazamız lazım. Milletvekili arkadaşlarım kanunlarını savunacaklar kelamda bunu yapıyorlar. Tekrar oradan size geliyor, biz bunu biliyoruz. Hazırlayan esasen orası. Hazırlamak zorundadırlar. Meseleyle şahsen karşılaşanlar onlardırlar biz değiliz. Sorunun tahliliyle ilgili yasal düzenlemeyi yapıp size geliyorlar.
Anayasanın 104. hususu. Cumhurbaşkanı devlet lideri sıfatıyla TC’yi ve Türk milletinin birliğini temsil eder, doğrudur. Pekala bu tanıma uygun olarak cumhurbaşkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin şan ve erdemini korumak ve üzerime aldığım vazifesi tarafsızlıkla yerine getirmek için bütün gücümle çalışacağıma and içerim.
Değerli arkadaşlar birbirimizi kandırmayalım. Partili cumhurbaşkanı olmaz. AKP’nin genel lideri diyelim sorun yok lakin ben cumhurbaşkanıyım derse tarafsız olması lazım. Neden tarafsız olması lazım? Cumhurbaşkanı devletin sigortasıdır. Yüzde yüz bir tarafsızlık beklemiyoruz fakat sonuçta tarafsızlık üzerine yemin ediyorsa bir siyasi partinin genel başkanlığını yapamaz. Ettiği yemine aksi köşe oluyor.
Bütün vatandaşlara, siyasi partilere eşit davranması lazım. Kapsayıcı kucaklayıcı bir lisan olması lazım. Sabah öğlen akşam bir öfke bir kin bir saldırganlık… Bu yanlıştır. Bu türlü bir uygulama hiç olmadı olmamalı da aslında.
Cumhurbaşkanı hakim tayin edecek. Bir partinin genel lideri hakim tayin ediyorsa biz ona farklı gözle bakarız. AKP’nin genel lideri hakim tayin ediyor. Bir partinin genel lideri hakim tayin ederseniz olmaz. Benim tayin ettiğim bir hakim düşünün, orada yargılandığınızı düşünün. CHP’nin hakimi bizim aleyhimize karar verdi dersiniz. Bu türlü düşünmek doğaldır.
Trump’ın yazdığı mektup kabul edilemez. Ya çabucak iade edecektin ya da büyükelçisini çağırıp iade edecektin. Cebime koydum vereceğim, ne demek. Beni üzen nokta tek bir cümlenin dahi çıkmamış olması. Bu benim ağırıma gidiyor.”
İYİ PARTİ: İNSANLARI AÇLIĞA MAHKUM EDİYORSUNUZ
İYİ Parti Kümesi ismine kelam alan Küme Lider Vekili ve Kocaeli Milletvekili Sayın Lütfü Türkkan’ın bütçe üzerine konuşmasından satır başları:
“Bu sene bütçede yatırımlara 63,5 milyar lira harcanırken, 139 milyar lira borç faizlerine ayrılmış. Geçen sene 65 milyar lira yatırımlara harcanırken, 117 milyar lira borç faizlerine ayrılmıştı. Biz, Galata tefecilerinin eline düşmüş tüccarlar üzere borcun faizini ödüyoruz. Üstüne üstlük geçen seneye nazaran hem yatırımlara harcadığınız para daha düşük hem de borç faizlerine ayrılan para geçen yıldan 22 milyar lira daha fazla.
2002’de akaryakıtın litre fiyatı 1,62 lirayken bugün neredeyse 7 lira. 2002’de minimum fiyatla 17 gram altın alınıyordu, bugün fakat üstünü tamamlayarak 7 gram alınabiliyor. 50 kiloluk 1 çuval un 2002’de 18 lirayken, bugün 168 lira. Siz iktidara geldiğinizde ekmeğin kilosu 1 liraydı artık yaklaşık 6 lira. Lakin siz pişkince ’17 yılda ihracatımız yaklaşık 165 milyar dolara geldi, ulusal gelirimiz 10 bin dolara çıktı. Ancak yol yaptık, köprü yaptık’ nidalarıyla kulaklarınızı tıkıyorsunuz. Dünyanın 17. büyük iktisadını neredeyse birinci 20’nin dışına çıkarmak üzeresiniz.
Diyanet’in açıkladığı sayıya nazaran bir kişinin bir günlük öğünü 23 lira. Dört kişilik bir aile için düşündüğümüzde bu sayı ayda 2 bin 760 lira, o da aç kalmaması için. Bu kaidelerde siz insanları açlığa mahkum ediyorsunuz.
Ülkedeki kayıtlı işsiz sayısı yüzde 40,3 arttı, toplam işsiz sayısı ise 8 milyon ile 130 ülke nüfusundan fazla. Genç işsiz sayısındaki artış daha da vahim; resmî kayıtlara nazaran her 4 bireyden 1’i işsiz, son bir yılda genç işsiz sayısı 515 bin artarak 2 milyon 800 bine ulaştı.
Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminden evvelki son 12 aylık devirde (2017 Temmuz ile 2018 Haziran arası) bütçe açığı 68 milyar iken son 12 aylık (Kasım 2018 ile Ekim 2019) ortası bütçe açığı 111 milyar lira oldu. Tüm bu sayılar bir şeyi gösteriyor, ne Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin ne de iktisat idaresinin bir karşılığı kalmıştır.
Bir şeyler yapmak için daha kaç insanımızın hayatına son vermesini bekliyorsunuz siz? Şayet bir şeyler yapmak isteyip de yapamıyorsanız bu ülkeyi yeterli yönetemiyorsunuz demektir. O vakit misyonu devretmenizin vakti da gelmiş hatta geçmiş oluyor. Bir an evvel, yönetemediğiniz bu ülkeyi yönetmekten vazgeçip kenara çekilmenizi tavsiye ediyorum.”
MHP: HÜCUMLARA KARŞI KIYMETLİ ARALIK ALINDI
MHP Kümesi ismine konuşan MHP Küme Başkanvekili Erkan Akçay’ın konuşmalarından satır başları:
“Türkiye, tarihinin en büyük ekonomik hücumlarına maruz kalmasına karşın faiz-kur-enflasyon sarmalından çıkması konusunda değerli bir uzaklık alındı.”
“Milli iktisat seferberliğine girişmeli ve üretime odaklanmalıyız. Üretim iktisadını inşa etmeye yönelik yapısal ıslahatları hayata geçirmek mecburiyetimiz vardır.”
Ekonomi ulusal tasarruflara ve ulusal kaynaklara dayanmalıdır. İktisat borç ve rant sarmalından, savurganlıktan kurtarılmalıdır. Sanayimizi, bilim ve teknolojimizi hızla ileri düzeylere getirmeliyiz. İstihdam sorunu kesinlikle çözülmelidir, tarım ve hayvancılık güçlendirilmelidir.
Hükûmetin 5018 sayılı Kanun’a uygun bir biçimde bütçe sürecini yönetmesi, yasama ile yürütme ortasındaki bilgi asimetrisini de giderecektir. Bu nedenle Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütçe üzerindeki kapasitesinin artırılması, Parlamento’nun bütçe hakkını pekiştirecek adımlardan biri olacaktır. Bu kapsamda, Plan ve Bütçe Kurulu bünyesinde bütçe ofisinin kurulması ve Sayıştayın vazife ve kapasitesinin mali danışmanlık sağlayacak biçimde genişletilmesi yerinde olacaktır.
Bütçe sürecinde Meclisin yasama yetkinliğini artıracak adımlardan biri de ihtisas kurullarının bütçe sürecine dâhil olmasından geçmektedir. Örneğin, Dışişleri Bakanlığı bütçesi Dışişleri Kurulunda, Adalet Bakanlığı bütçesi Adalet Kurulunda görüşülebilmelidir.”
HDP EŞ GENEL LİDERİ BULDAN: ERKEN SEÇİM ACİL GÜNDEMDİR
Bütçe üzerine konuşan HDP Eş Genel Bakanı Pervin Buldan’ın konuşmalarından satır başları:
“Reform dediniz, tüm kıymetleri deforme ettiniz. Olağandışı olan ne varsa olağan hale getirdiniz. Hukuk dışılığı kaldırmanın yolu, hukuku ortadan kaldırmaktır. Şu an yapılan tam da budur. Bakınız! Demirtaş ve Yüksekdağ dahil tutuklu HDP’lilerin fezleke ve iddianamelerini hazırlayanlar Cemaat’in savcı ve hakimleridir. Üstelik kimileri da şu an cezaevindedir. FETÖ’cülerin fezlekesiyle tutuklanan Demirtaş’ın, Yüksekdağ’ın tahliyesini engelleyen kimdir? Şahsen AKP Genel Lideridir. Demirtaş, Yüksekdağ ve tutuklu tüm seçilmişler derhal hür bırakılmalı. Hukuksuzluğa son verilmelidir.
AKP seçimle elde edemediğini kayyum zoruyla ele geçirmektedir. Belediyeler kayyumların hırsızlığı, yolsuzluğu nedeniyle aslında borç ve haciz batağındadır. İşçi maaşı zar sıkıntı ödeniyor. Kayyumların yolsuzluk cürmü Sayıştay raporlarıyla sabittir. Yerellerde adeta yolsuzluk tertibi kurulmuştur. İlla teröre dayanak aranacaksa cemaate ‘ne istediniz de vermedik’ diyenlerde aranmalıdır.
Yarın halkın önüne sandık konulsa kayyumcılar tarihin en büyük tokadını yiyecektir. Halk iradesini temsil eden bu parlamentoyu da kayyum hukuksuzluğu karşısında hal almaya çağırıyoruz.
İktidarın; HDP’siz parlamento, HDP’siz lokal idareler, HDP’siz siyaset, HDP’siz hayat planlarını görüyoruz. Türkiye AKP’siz yapar lakin HDP’siz yapamaz. HDP’siz değil fakat AKP’siz bir Türkiye’nin çok da uzakta olmadığını şimdiden size hatırlatmak isteriz.
AKP’nin siyasi kıssası bitmiştir. Türkiye tam bir yol ayrımındadır. Bunun için bu iktidarın biran evvel gönderilmesi gerekiyor. Bu nedenle erken seçim daveti yapıyoruz. Sandık biran evvel halkın önüne konulmalıdır. Erken genel seçim tüm siyaset kurumunun ve toplumun acil gündemi olmalıdır. Haziranlar umuttur, Haziranlar yürektir. Haziranlar Muvaffakiyet ve zaferdir.”
TEMELLİ: CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNİN MR’I 2020 BÜTÇESİDİR
HDP Eş Genel Lideri Sezai Temelli’nin konuşmalarından satır başları:
“2020 bütçesine baktığınızda, barışın ve toplumsal barışın yoksunluğunu görürsünüz. Bu bütçeye baktığınızda ortak zenginliğimizden mahrum bırakılmışlığımızı, topyekûn yoksulluğu görürsünüz. Bütçe olma vasfını yitirmiş bu metne baktığımızda demokrasi yoksunluğunu görürsünüz.
Kürtler başta olmak üzere, bütün dünya, Suriye’deki iç savaşın tahlilsiz kalmasının temel nedeni olarak mevcut iktidarın Kürt düşmanlığını görmektedir. Suriye krizinin tek tahlil yolu siyasi diyalog ve müzakereden geçer. Suriye’de nasıl bir tahlil gelişeceğinin kararını oranın halkları vermelidir. Emperyalistler ve tekçi ve mezhepçi bölge devletleri bu tahlile hürmet duymak zorundadır.
Cumhurbaşkanlığı sistemin MR’ı 2020 yılı bütçe kanun teklifidir. Ekonomik ve siyasi krizleri derinleştiren bu kanun teklifi savaş, yoksulluk, talan ve beceriksizlik bütçesidir. Bu bütçe teklifi kara deliklerle dolu bir tekliftir. Bir trilyonluk bütçenin 250 milyarı savaş, savunma ve güvenliğe harcanmaktadır. 2020 bütçe teklifi birebir vakitte bir talan bütçesidir. Nereye, nasıl harcanacağı belirli olmayan kalemlerle doludur.
Biz, Demokratik Anayasayı hayata geçirerek ortak vatan ve demokratik cumhuriyette yaşamak için demokratik siyaset kurumu üzerinde her türlü baskıyı ve vesayeti uygulamak isteyen kayyımcı anlayışa karşı hodri meydan diyor, erken seçim davetimizi bir kere daha yineliyoruz. Bu ülkeye dair sıkıntısı olanlar, bu ülkenin demokratik geleceğini düşünenler için Demokratik Anayasayı hayata geçirme ve Demokratik Cumhuriyeti inşa etme vaktidir. 2020 Merkezi idare bütçesine hayır oyu vereceğimizi söylemek istiyorum.”