Son 10 yıldır Türkiye’nin siyasal ve toplumsal eğilimlerini ölçen Kadir Has Üniversitesi’nin Türkiye Eğilimler Araştırması’nın 2019 yılı sonuçları açıklandı.
Prof. Dr. Mustafa Aydın, Prof. Dr. Mitat Çelikpala, Prof. Dr. Murat Güvenç, Prof. Dr. Banu Baybars Hawks, Prof. Dr. Osman Z. Zaim ve Sabri Deniz Tığlı’dan oluşan araştırma takımı, 26 vilayette bin şahısla yapılan görüşmelerde Türkiye’nin en büyük sıkıntısından, dış siyaset tercihlerine, seçmenin siyasi yelpazedeki yerinden kurumlara itimada kadar birçok soruya cevap aradı.
EN BÜYÜK SORUN EKONOMİ
Araştırmaya nazaran, Türkiye’nin en büyük sorunu ‘terör’ olarak görünse de farklı başlıklarda toplanan ekonomik meselelerin, terörden çok daha yaygın olduğu anlaşılıyor.
Yüzde 19,8 terörü Türkiye’nin en büyük sorunu olarak işaretlerken, hayat pahalılığı 18,1 ile ikinci, 2018’de yüzde 27 ile birinci sorun olan işsizlik yüzde 16,8 ile üçüncü, ekonomik sakinlik ise yüzde 6,7 ile beşinci sırada yer almış. İştirakçilerin yüzde 41,6’sının ekonomik sıkıntılardan mustarip olduğu anlaşılıyor.
Hükümetin iktisat siyasetlerini başarılı bulanların oranı ise son beş yılın en düşük düzeyine gerilemiş durumda.
2017’de hükümetin iktisat siyasetini başarılı bulanlar yüzde 47,7 iken, 2018’de bu oran yüzde 33,5’e geriledikten sonra 2019’da ise yüzde 31,3’e düşmüş. Hükümetin ekonomik siyasetini başarısız bulanlar da bir evvelki yıla nazaran 6,6 puan azalarak yüzde 34,1 oldu.
EN BÜYÜK TEHDİT ABD, EN BÜYÜK MÜTTEFİK AZERBAYCAN
VOA Türkçe’den Hilmi Hacaloğlu’nun haberine nazaran araştırmada her yıl olduğu üzere bu yıl da dış tehditler soruldu.
2017, 2018’de olduğu üzere 2019’da da ABD araştırmaya katılanalar tarafından en büyük tehdit olarak görülüyor.
ABD’nin tehdit algısı, son bir yılda yüzde 81,9’dan yüzde 64,5’e gerilese de hala birinci sırada. Onu yüzde 55,6 ile İsrail, yüzde 49,2 ile İngiltere, yüzde 49 ile Fransa ve yüzde 47,9 ile Suriye izliyor.
Çin’i tehdit olarak görenler yüzde 39,8 olurken son periyotta hem Suriye’de hem Libya’da Türkiye ile işbirliği yapan Rusya yüzde 37,8 için ana tehdit olarak görülüyor.
Türkiye’nin en yakın dostu/müttefiki olarak görülen ülke ise evvelki yıllarda da olduğu yeniden Azerbaycan oldu. Yüzde 56,5 Azerbaycan’ı müttefik olarak görürken onu KKTC ve Özbekistan takip ediyor.
Yüzde 51 AB üyeliğine takviyesini sürdürürken Türkiye’nin NATO’ya üyeliğinin devam etmesini isteyenlerin oranı yüzde 54,8 oldu.
Dindar ve muhafazakar olduğunu söyleyenler tarihi zirvede
Araştırmada ‘Türk halkının siyasi yelpazedeki yerini saptamak için altı kategori (dindar, muhafazakar, milliyetçi, cumhuriyetçi/Kemalist, toplumsal demokrat ve sosyalist) seçenek olarak sunuldu.
Katılımcıların yüzde 27,9’u muhafazakar, yüzde 19,8’i milliyetçi, yüzde 18,3’ü dindar, yüzde 13,8’i toplumsal demokrat, yüzde 10’u cumhuriyetçi/Kemalist, yüzde 4,3’ü ise sosyalist olduğunu söyledi.
Dindar ve muhafazakarların toplam oranı birinci sefer yüzde 45’i aşarak, yüzde 46,2’ye ulaştı.
TSK EN GÜVENİLEN, MEDYA EN GÜVENİLMEYEN KURUM
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), 15 Temmuz Darbe Teşebbüsü sonrası yine en muteber kurumlar listesinde birinci sıraya yükseldi.
Yüzde 60,1 ile listenin zirvesinde olan TSK’yı, son iki yıldır araştırmada birinci çıkan jandarma yüzde 59,8 ile takip ederken üçüncü sırada yüzde 56,8 ile polis, dördüncü sırada ise yüzde 49,8 ile Cumhurbaşkanlığı yer aldı.
En az güvenilen kurumlar ise yüzde 43,3 ile Diyanet İşleri Bakanlığı, yüzde 43,2 ile yargı, yüzde 41,9 ile medya oldu.
PARLAMENTER SİSTEM İSTEĞİ ARTIYOR
Araştırmada cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini başarılı bulanların oranı, yüzde 39,3 çıkarken, başarısız bulanlar yüzde 29,4’te kaldı. Ülkenin idare usulü tercihinde Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi yüzde 44,3 ile birinci sırada yer aldı. Geçen seneye nazaran 1,6 puan kaybeden cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini, geçen yıldan 2,6 puan fazla takviye bularak yüzde 42’ye ulaşan parlamenter demokrasi takip etti. Başkanlık sistemi destekçileri ise yüzde 11,4.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’A YÖNELİK DAYANAK DE AZALIYOR
2017’de araştırmaya katılanların yüzde 49,7’si Erdoğan’a dayanak verirken, 2018’de bu dayanak yüzde 33,6’ya geriledi. 2019’da ise bu takviye yüzde 30,9’a düştü.
Erdoğan’ı desteklemeyenlerin oranı ise yüzde 41,3.
EN BAŞARILI LİDER MANSUR YAVAŞ, EN FAZLA OY POTANSİYELİNE SAHİP İSİM İMAMOĞLU
Araştırmada üç büyük kentin belediye liderlerinin performansı da ölçüldü. Üçü de CHP’den seçilen belediye liderlerinden Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Mansur Yavaş, yüzde 60 ile en başarılı belediye lideri çıkarken en büyük dayanağı HDP ve Âlâ Partililerden gördü. MHP’lilerin yüzde 70’i de Yavaş’ı başarılı buluyor.
Onu CHP’li ve HDP’lilerin yüklü dayanağı ile yüzde 49,4’e ulaşan İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer takip ederken İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu’na dayanak yüzde 39,1’de kaldı.
İmamoğlu en büyük takviyesi yüzde 99,3 ile Uygun Partililerden aldı.
Belediye başkanlığında öbür iki vilayetten daha az başarılı bulunan İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri, genel seçimlerde en fazla oy potansiyeline sahip siyasetçi oldu.
Yüzde 52,6 oranına ulaşan İmamoğlu’nu, yüzde 39,4 ile Muammer İnce, yüzde 32,9 ile Abdullah Gül/Ali Babacan ve yüzde 31,1 ile Ahmet Davutoğlu takip etti.
SURİYELİ SIĞINMACILARLA İLGİLİ NEGATİF GÖRÜŞLER ARTIYOR
Suriyeli sığınmacılarla ilgili eğilimler de dikkat cazibeli.
2018’de Suriyeli sığınmacılardan mutlu olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 13,7 iken 2019’da bu oran yüzde 12,9’a geriledi.
Memnun olmayanların yüzde 51,6’sı mutlu olmama sebebi olarak suça meyilli olmalarını gösterdi. Türk halkının yüzde 70,9’u Suriyeli sığınmacıların ülkelerine geri gönderileceğine inanmıyor.