Anayasa Mahkemesi, Rüzgar Güç Santralı için verilen “Çevresel Tesir Değerlendirmesi Raporu” konusunda örnek bir karar verdi.
Aydın’ın Söke ilçesindeki Savunca mahallesindeki taşınmazlar 22 Eylül 2014 tarihinde Bakanlar Konseyi kararı ile Çatalbük Rüzgar Güç Santrali (RES) için ivedi kamulaştırıldı. Kararın iptali için Danıştay’a müracaat yapıldı. Danıştay ivedi el koymaya ait gerekli prosedürün işletilmediğini, asliye hukuk mahkemesinde bedel tespiti ve tescil davası açılmadığı ve bu haliyle taşınmazların kamulaştırılmasında aciliyet bulunmadığını belirterek, kararı iptal etti.
KARAR OY BİRLİĞİYLE ALINDI
Aynı proje için “Çevresel Tesir Kıymetlendirme (ÇED) raporu gerekli değildir” kararına da dava açıldı. Aydın 2. Yönetim Mahkemesi davayı açanların projenin yapılacağı yerde taşınmazı bulunmadığı gerekçesiyle davayı reddetti. Karar temyiz edildi. Danıştay 4. Dairesi 6 Nisan 2016 tarihinde davanın ehliyet istikametinden kararını oy çokluğuyla onadı. Karara iki üye şerh koydu ve davayı açan müracaatçıların taşınmazlarının projenin yapılacağı bölgenin yakınında olduğunu, projeden etkilendiğini belirtti. Şerhte bölgedeki RES’lerin doğal hayatı etkilediğini, bölge halkının geçim kaynağı olan pamuk üretime de tesirinin olduğunu, insan ve yaban hayatının olumsuz etkilendiğine dikkat çekti; müracaatçıların dava açma ehliyeti olduğunu açıkladı.
Taşınmazları kamulaştırılan Kemal Çakır, Ömür Palabıyık, Yılmaz Ercanoğlu ve Gülsüm Şanlı ferdî müracaat yaptı ve evrak 28 Temmuz 2016 tarihinde AYM’ye taşındı. AYM müracaatçıların mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine oy birliğiyle, adil yargılanma hakkı kapmasındaki mahkemeye erişim hakkının ihlaline de oy çokluğuyla karar verdi. Ayrıyeten mahkemeye erişim hakkı ihlalinin ortadan kaldırılması için kararı ilgili Aydın 2. Yönetim Mahkemesi ve Danıştay 4. Dairesi’ne gönderdi.
“MAHKEMEYE ERİŞİM HAKKINA ORANTISIZ MÜDAHALE”
AYM kararında davacıların mülklerinin proje alanının yakınında olması yahut kullanım maksadı üzere öznel şartları dikkate almaksızın bir proje alanında mülkü olmayanların projeye karşı hiçbir durumda dava açamayacakları istikametinde kategorik bir yaklaşımın yanlışsız olmadığını söz edilerek şöyle denildi:
“Başvurucuların öznel durumları hakkında bir kıymetlendirme içermeyen bu kategorik yaklaşım, müracaatçılar üzere proje kapsamında olmamakla birlikte projeden etkilenme potansiyeli bulunan bireylerin dava açmalarını imkansız hale getirdiğinden müracaatçıların mahkemeye erişim hakkına yapılan müdahalenin orantısız olması sonucu doğmaktadır.”