Bugün 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı…
İşgal altındaki vatan topraklarını kurtarmak üzere Bandırma vapuruyla yola çıkan Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının Samsun’a vararak, direniş ateşini yakmalarının üzerinden 101 yıl geçti.
Hükümete yakın Sabah gazetesi, ve kimi AKP’li isimler, 19 Mayıs iletilerinde Mustafa Kemal Atatürk’e idam cezası veren Damat Ferit ve Padişah Vahdettin’e yer verdiler. Bu bildiriler büyük reaksiyon topladı…
Peki, Mustafa Kemal Atatürk Samsun’a çıkmadan evvel ne yaşamıştı, ailesiyle nasıl vedalaşmıştı?
Hasan İzzettin Dinamo, “Kutsal İsyan” kitabının ikinci cildinde o günleri şöyle anlatıyor:
“ANADAN AYRILIŞ
Mustafa Kemal, o gün son ayrılık ziyaretlerini yaparak meskene döndü. Karşısına çıkan kız kardeşi Makbule’ye:
–Makbuş, dedi, bu akşam konuta kimse gelmeyecek. Ben annemin odasında yemek yemek istiyorum. Onun karyolasının karşısında bana bir yer sofrası hazırlattır. Bu gece sizinle dertleşmek istiyorum.
-Mühim bir şey mi var, ağabeyciğim?
-Yarın gideceğim.
-Nereye?
-Gideceğim işte, nereye olduğunu sorma. Hayat bu. Tahminen ölürüm, gelemem. Size söyleyeceklerim var bu akşam!
Makbule meskenin üst katında, sokağa bakan şahnişli odadaki annesinin karyolasının karşısında yere ufak bir sofra kurdurdu. Sininin yanına, tam annesinin karşısına düşen yere rahat bir minder koydurdu. Sininin üzerindeki gümüş tepside püreli rosto ile yumurtalı ıspanak yemekleri duruyordu.
Mustafa Kemal, annesinin odasına çıktığında meraktan çatlayan kız kardeşi, ona kapıyı açarak içeri buyur etti.
Sokağa bakan bu aydınlık şahnişli odaya kapıdan girince annesinin karyolası sola düşüyordu. Odada bu karyoladan öbür bir küçük masa ile bir de kanepe ekibi vardı ki, odanın bütün eşyası da çabucak hemen bunlardı. Zübeyde Hanım, gündüzleri birçok vakit şahnişteki rahat minderinde oturarak caddeyi seyreder, eğlenirdi. Yalnız bugünlerde keyfi pek yerinde değildi. Bir vakittir kalp hastalığından rahatsızdı.
Mustafa Kemal, odaya girince çabucak gitti, annesinin elini öptü; Makbule’nin hatırını sordu ve sonra minderine rahatça bağdaş kurup oturdu. Yemeğini yemeye başladı. İştahsız görünüyordu. Yemeğe çatalıyla şöyle kenarından dokunuyor, lokmalar güya ağzında büyüyordu. En sonra, yiyemeyeceğini anlamış olacak ki, çatalını elinden bıraktı. Kız kardeşiyle annesinin gözleri merakla onu süzüyordu. Paşanın ‘gözleri alev alev yanıyor, çok heyecanlı olduğu halinden anlaşılıyordu.’
…
“MUVAFFAK OLAMAZSAM ASLINDA SİZİ ÖLDÜRÜRLER O VAKİT ŞÜPHESİZ BEN DE ÖLMÜŞ OLURUM”
Yaşayışın bir mantığı vardı. Sıkı bir kademenin bir noktasında yaşayışın bütün ilgili anıları ağırlaşarak, birikiyor ve orada kumullanıyordu. Mustafa Kemal, mevte dek gidebilecek bir yolun başlangıcında ve en kritik bir yaşayış kesimi içinde, dirimin en güçlü manalarından biri olan hasta annesi karşısında onunla ilgili güçlü ve içli anıların bir oğul arı kalabalığıyla kendisine saldırdığını görmüş ve bir mühlet susarak bu ‘her dem lirik’ kervanın gelip geçmesini beklemişti.
Annesiyle kız kardeşini daha çok merakta bırakmak istemeye Mustafa Kemal, kelamlarına şöyle başladı:
-Anneciğim, dedi, ben yarın gidiyorum. Buraların da Selanik üzere olmak ihtimali var. Elimden ne gelirse onu yapacağım. Lakin, bu işte tehlike çoktur. Bana hakkını helal et. Sen de bunları yeterli dinle Makbuş; işler kötüye dönerse, sakın buradan ayrılmayın. Bütün paranızı sarfedersiniz, paranız biterse, halılarınızı, değerli eşyalarınızı satarsınız. Bir sefer daha söylüyorum, ne olursa olsun yola çıkmaya kalkmayacaksınız. Muvaffak olamazsam zati sizi öldürürler, o vakit şüphesiz ben de ölmüş olurum.
Bu kelamlar hasta annesi için de kız kardeşi için de dehşetli bir mana taşıyordu. İki bayan da şaşırmış kalmışlardı. Zübeyde Hanımın dua eder üzere ince ve keskin dudakları titriyordu. Makbule’nin boğazı kurumuştu; lisanı tutulmuş üzereydi. İki bayan da büyülenmiş üzere bu mavi gözleri garip bir alevle yanan genç adama bakıyordu.
Zübeyde Hanımın bu büyülenmişe benzeyen şaşkın hali çok sürmedi, bedeni titreyip sarsılmaya ve elleriyle kalbini bastırmaya başladı.
Mustafa Kemal ile Makbule, kalkıp tutuncaya dek anneleri bayılmıştı bile. Bu sırada dışarıdaki arkadaş bayanları ve Fikriye içeri koştular. Çabucak pencereleri açtılar. Zübeyde Hanımı kucaklayarak sofaya çıkardılar. Mustafa Kemal, heyecanlı konuşmasının bu sonucu verişine pek üzülmüştü. Nerdeyse bütün soğukkanlılığını yitirmek üzereydi. Kelamlarının manasını yeğnikletmek için boşuna uğraşıyordu:
-Anne, diyordu, merak etme; bu kadar üzülme. Ben size en makûs ihtimali anlattım. Muvaffak olmak ihtimali de kuvvetlidir. Tekrar buraya dönerim. Sizi yanıma aldırırım. Üzülme! Üzülme!
Mustafa Kemal, çabucak emireri Halit’i konutun eski gediklisi Tabip Rasim Ferit’e koşturdu.
Doktor Rasim Ferit Beyefendi, tam vaktinde yetişti ve bu şiddetli krizi tehlikeli bir hal almadan önleyebildi. Zübeyde Hanım, biraz kendine gelip de rahat soluk almaya başladığında, Mayıs sabahının birinci ışıkları pencereleri tatlı bir maviye boyamıştı. Böylelikle ayrılık vakti da gelip çatmıştı.
Mustafa Kemal, ayrılık dakikalarının acısını şefkatinde ve sevginin şiirinde boğmak için annesinin yatağına oturdu. Onu iki koluyla sardı. Onun ellerinin ve yüzünü birçok sefer öptü, öptü:
-Anne, bana hakkını helal et! diye tekrarlarken Zübeyde Hanımın gözlerinden yaşlar akıyor ve bu yaşlar, oğlu için hayır dualar eden ihtiyar dudaklarını ıslatıyordu.
Makbule, artık hiçbir şey söyleyecek, konuşacak durumda değildi. Annesiyle ağabeysinin yarattıkları bu yüksek sevgi ve şefkat tablosunu sessizce seyrediyordu.
“MEMLEKETİ İÇİN GİDEN İNSAN ÖLSE BİLE AKABİNDE AĞLANMAZ!”
Mustafa Kemal, artık kalkmıştı. Gitmek üzereydi. Yine annesinin ellerine sarıldı; onları üst üste birkaç defa öptü. Annesi, oğlunun boynuna sarılmıştı. Güya onu hiç bırakmak istemiyordu. Çaresiz, en sonra, kolları aşağı düştü. Mustafa Kemal, bu andan yararlanarak çabucak kapıya doğruldu.
Makbule, alt kara inmekte olan ağabeysinin gerisinden fırlayınca, Mustafa Kemal, merdiven başında duruvermişti. İkisinin gözleri bir an karşılaştı. İkisinin gözlerinde de sıtmalı ışıkları yanıyordu.
Mustafa Kemal:
-Niçin konuşmuyorsun, Makbuş? dedi. Niye bana o denli bakıyorsun?
Kız kardeşi, yaşlı gözleriyle ona bakıyordu.
-Ağabeyciğim, ne konuşayım? Muhabereye giderdin, bilirdim. Terfian giderdin, bilirdim. Bir göreve sarfiyatın bilirdim. Lakin, bugün ne için gidiyorsun? Nereye gidiyorsun? Benim aklım durdu bu gidişe?
Mustafa Kemal, kız kardeşini bağrına basarak:
-Evet, Makbuş, dedi, merak etme. Bunu da bilirsin, inşallah!
Sonra merdivenleri güya atlayarak indi. Kız kardeşi alt katta, merdiven başında durakalmıştı. Erkek arkadaşları varken aşağı inmemesi konutun geleneklerindendi.
Mustafa Kemal, arkadaşlarıyla üstü açık arabayla uzaklaşırken annesiyle kız kardeşi ve öbür mesken halkı, pencerelere üşüşmüş, yaşlı gözlerle onları uğurluyorlardı. Konutta herkes ağlıyordu. Zübeyde Hanım, ansızın değişmişti. Gözyaşlarını beyaz başörtüsünün uçlarıyla kuruladıktan sonra Makbule’ye döndü ve sert bakışları ve emreden sesiyle ona şöyle dedi:
-Sen asker kardeşisin; ayıp ağlanır mı hiç askerin gerisinden? Üzüntünü kimseye belirli etme. Konuklara şerbet ez. Memleketi için giden insan ölse bile akabinde ağlanmaz!”
Bandırma Vapuru