Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kanal İstanbul’un üretimine en kısa vakitte başlama davetinde bulunması yeni bir tartışma başlattı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Lideri Ekrem İmamoğlu ve uzmanlar Kanal İstanbul projesine karşı çıkarken, Erdoğan ise bu reaksiyonlara kayıtsız kalmıştı.
“Aynı gemideyiz” diyerek AKP’ye dayanak veren Vatan Partisi’nin yayın organı Aydınlık gazetesi ise, Kanal İstanbul projesi konusunda birkaç gündür tenkitlerde bulunuyor.
Aydınlık’ın bugünkü haberinde, bu kere Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne dikkat çekildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Montrö’de bize tanınan bir hak yok” sözünü emekli Büyükelçi Uluç Özülker ve Onur Öymen Aydınlık’a kıymetlendirdi.
MONTRÖ İLE TESCİLLEDİK
Özülker, Türkiye’nin iki kurucu mutabakatından birinin Montrö olduğuna dikkat çekti: “Türkiye’nin iki tane kurucu muahedesi vardır. Bunlardan biri Lozan Antlaşması oburu Montrö Boğazlar Kontratıdır. Lozan’da boğazlar kısmı bütün etrafıyla birlikte milletlerarası bir komitenin buyruğuna verilmişti. Yani buralar Türkiye’nin toprağıydı ancak Türkiye’nin buyruğunda değildi. Boğazlar, Montrö’den sonra direkt doğruya Türkiye’nin buyruğu altına sokuldu ve onun bir kesimi olduğu tescil edildi.”
‘ANLAŞMA BİTERSE SİZDE BİTERSİNİZ’
İsmet İnönü’nün “Boğazlara çok dikkat edin orada Türkiye’nin her türlü hakkı hukuku vardır. Bunun kaybedilmemesi için her türlü çabayı verdik. Bundan sonra da teyakkuz halinde olmak gerekir” kelamını hatırlatan Özülker, “Bugüne kadar verilen uğraşlarla boğazları kendi toprağımız olarak idame ettirdik. Montrö Kontratı, Atatürk’ün buyruğuyla 1933 yılında ortaya atılan bir Türk talebinin sonucudur. O vakitlerde Hitler güçlendi, Stalin daha tehlikeli hale geldi. Bütün bu şartlar altında Atatürk, ‘Bu topraklar memleketler arası statüden çıkarılıp Türk toprağı haline getirilmelidir’ dedi. Bunun gereği yapılsın diye Milletler Cemiyeti’ne gidildi. Tüm mutabakat devletleri ile görüşüldü. Çok büyük çabalar verildi. Savaş arifesinde de olunduğu için ülkeler bize daha müzahir davranmak zorunda kalmışlardır. Bugün tıpkı sonucu almak çok zordur. Şunu da aklımızdan çıkarmamak gerekir ki; ABD Montrö’de imzacı değildir lakin zımmen en büyük baskı ondan gelmektedir. Kimseye ‘boğazlardan hür geçiş bitmiştir. Bundan sonra para vererek geçeceksiniz’ diyemezsiniz. Bu mutabakat ihlali olur. Muahede biterse siz de bitersiniz.”
‘MONTRÖ KIYMETSİZ DEMEK KENDİ AYAĞIMIZA SIKMAKTIR’
Emekli Büyükelçi Onur Öymen, Montrö ile ilgili yapılan açıklamaların “doğru dürüst incelenmeden uzmanlarla konuşmadan” yapıldığını belirterek “Açın Lozan’ın Boğazlar Kontratını ve Montrö Boğazlar Kontratını yan yana koyun ne kazandığımızı görürsünüz” dedi.
Öymen şöyle devam etti: “Lozan’dan evvel boğazlar işgal kuvvertlerinin elinde. Lozan’da bir çok şey kurtardık lakin boğazlar bir komiteye teslim ediliyor. Montrö ile bu kurul kaldırıldı, Boğazlar tekrar askeri statüye açık hale geldi. Bunlar başlı başına güvenlik alanında eksiksiz şeyler. Halka farklı bir niyet yansıtılmak istenirse söylenebilir bunlar. Lozan içinde buna benzeri sözler kullanıldı. Artık de Montrö’yü beğenmiyorlar. Montrö’süz bir idarenin daha âlâ olacağını düşünüyorlar. Halbuki bu dehşet verici bir senaryodur. Yeni bir mutabakata kadar Montrö geçerlidir. İkinci olarak Montrö devrindeki milletlerarası şartlar olmadığı için Türkiye’nin isteklerini kabul ettirme ihtimali sıfıra yakın. Montrö’nün kıymetinin olmadığını söylemek kendi ayağımıza ateş etmek üzere bir şey. 36’dan beri titizlikle muhafazaya çalıştığımız bir mutabakat bu.”
‘MONTRÖ’NÜN ORTADAN KALKMASI ABD’YE YARAR’
“Montrö’nün ortadan kalması durumunda ortaya çıkaccak tabloya bir bakın. Bu en çok ABD’ye fayda. Zira kayıtsız bir halde giremedikleri tek deniz Karadeniz. Kanal İstanbul devreye girer girmez bu tartışma çıkacaktır. Montrö, boğazlar için hazırlanmış bir muahede. Karadeniz’e giren bir gemi Kanal’ı kullandığı vakit kendini Montrö’ye bağlı sayacak mı? Saymayacak. Savaş gemilerinin durumu ne olacak? Kaza durumunda ne olacak? Savaş durumunda ne olacak? Siyasetçilerin bunu hiç gündeme bile getirmemesi ve yabancıların oyununu bozması gerekir.”
İşte o gazete: