Aydınlık gazetesi muharriri Ufuk Söylemez bugünkü köşesinde Müthiş bir iş INSTEX başlıklı dikkat çeken bir Bakırköy Travesti yazı kaleme aldı
Ufuk Söylemez milletlerarası borcun ve dünyadaki toplam rezervlerin üçte ikisinin dolardan oluştuğunu hatırlatırken doların gücünün kırılması gerektiğini tabir etti Söylemez SWIFT sisteminde ABD Bankalarının ve doların egemenliğinin Beşiktaş Travesti yeri büyüktür derken ABD nin dayatacağı İran ambargosu bilhassa Avrupa da ve AB de önemli rahatsızlık yaratmış durumdadır dedi Bu nedenden dolayı Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas’ın geçen Ağustos ayında Beylikdüzü Travesti ABD den bağımsız bir ödeme kanalı oluşturmak için bir Avrupa Para Fonu ve SWIFT sistemi kurulmasını teklif ettiğini hatırlatan Söylemez bu telaffuzun bugün gelinen noktada hayata geçirilme basamağına geldiğini tabir Bomonti Travesti etti
TÜRKİYE DE YERİNİ ALMALIDIR
Almanya İngiltere ve Fransa ABD nin İran a yaptırımlarını bertaraf edecek SWIFT e alternatif özel bir ödeme düzeneği oluşturdu Kısa ismi INSTEX olan bu tertibin Cihangir Travesti Instrument in Support of Trade Exchanges merkezi ise Paris olarak belirlendi diyen Söylemez INSTEX ödeme düzeneği sayesinde ABD doları kullanmadan SWIFT e gereksinim duymadan ve ABD tarafından görülmeden İran ile AB ülkeleri ortasındaki ticaretin serbestçe yapılabilmesi mümkün olacak dedi
Ufuk Söylemez INSTEX e Belçika Danimarka Finlandiya Hollanda Norveç ve İsveç ten oluşan 6 Avrupa ülkesinin daha katılmasıyla yaygınlaştırılan sistemin gelecekte Avrupa ve dünyadaki öteki ülkelere de açılması planlanıyor derken Genelde Avrupa özelde AB baskı ve zorlamayla İran la ticaretlerinin önüne geçmeye çalışan ABD ye karşı beklenmeyen yavuz ve kararlı bir adım atmıştır Türkiye de INSTEX sisteminde yerini behemehâl almalıdır alacaktır diye söz etti
Ufuk Söylemez’in yazısı şu biçimde
Düzenli okurlarımız pek yeterli hatırlayacaklardır Bir yıl evvel 23 Ekim 2018 tarihinde tekrar bu köşede yayımladığımız yazımızın başlığı şöyleydi ABD nin dolar hegemonyası aşılabilir mi
O yazıda kısaltarak şöyle demiştik “…Şimdi benim yazacağım öneriyi düşünecek, kıymetlendirecek ve hayata geçirecek bir ekonomik vizyondan ve takımlardan da yoksundur bugünkü iktidar.
Meclisteki Muhalefet partilerinin iktisat sözcüleri ve yöneticileri ise hala K Derviş in IMF nin neo liberal siyasetlerini aynen yine yeniden uygulanmasından ibaret görünen muhalefet anlayışları ile bu tıp alternatifleri ne akıllarına getirebilirler ne de söylemeye cüret edebilirler
Önce bir gerçeği kabul edelim Avrupa Merkez Bankasının son tespitlerine nazaran dünyadaki memleketler arası borcun kredilerin ve dünyadaki toplam global rezervlerin üçte ikisi dolardan oluşuyor
Başka bir tabirle toplam memleketler arası kredilerin ve toplam milletlerarası rezervlerin 60 ndan fazlası ABD para ünitesi olan dolardan müteşekkil hâlihazırda
Öte yandan SWIFT Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication yani dünya çapında bankalar ortasında birkaç dakika içinde elektronik ve inançlı fon transferini sağlayan sistemde ABD Bankalarının ve doların egemenliğinin yeri büyüktür
1973 yılında 15 ülkeden 239 bankanın bir ortaya gelerek başlattığı çalışma sonrasında 1977 yılında faaliyete geçen SWIFT sisteminden hâlihazırda 200 den fazla ülkeden 11 000 banka ve finansal kuruluş servis almaktadır bugün
Bu koşullarda bir ülkenin tek başına doların hegemonyasına meydan okuması gerçekçi ve sonuç alınabilir bir iş olarak görünmemektedir
Peki ne yapılabilir Birinci olarak evvel içeride yatırım iklimi ve kuvvetler ayrılığının çoğulculuğu temel alan laik ve demokratik bir hukuk devleti anlayışının ve uygulamalarının yine tesisi ile yüksek ve fahiş enflasyon karşısında tasarruflarını korumak için dolara sarılanlara teminat olacak bir enflasyonla gayret programının muvaffakiyete ulaşması gerekiyor Bunu mevcut şartlarda ve bu zihniyetle yapabilmek mümkün mü onu bilahare tartışacağız
***
Müthiş bir teklif
İkinci olarak dünyada bu bahiste Trump ın saldırgan ve kibirli siyasetlerinden açtığı ve tehdit ettiği ticaret savaşlarından usanan devletlerle iş birliğinin sağlanması gerekiyor
Çünkü dünyada şartlar giderek uygun hale geliyor Kasım ayında ABD nin dayatacağı İran ambargosu bilhassa Avrupa da ve AB de önemli rahatsızlık yaratmış durumdadır
İşte tam bu nedenlerle geçen Ağustos ayında Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas harikulade ve çarpıcı bir öneriyi ortaya attı Maas İran la nükleer muahedeyi kurtarabilmek için bağımsız bir AB ödeme sistemi oluşturulmasını önerdi
ABD den bağımsız bir ödeme kanalı oluşturmak için bir Avrupa Para Fonu ve SWIFT sistemi kurulmasını teklif etti
Bu dayanılmaz teklife Merkel evet demedi ancak münasebetlerine katıldığını tabir etti ABD ye bir nevi ikazda bulundu ve aba altından sopa gösterdi bu dayatmaları karşısında
Bu teklif şu yahut bu biçimde önümüzdeki devirlerde yine yeniden gündeme gelebilir tartışılabilir tahminen de hayata bile geçirilebilir
Bu teklife Belçika Merkezli SWIFT de hiçbir yorum yapmadı yapamadı muhtemelen huzursuz oldu
Doların hegemonyasından ABD nin tehdit dayatma ve yaptırımlarından kurtulmanın en uygun ve önemli alternatiflerden birisi işte bu öneridir
***
Ve işte bu teklif artık hayata geçirilme evresine gelmiş durumda bugün .
Almanya İngiltere ve Fransa ABD nin İran a yaptırımlarını bertaraf edecek SWIFT e alternatif özel bir ödeme sistemi oluşturdu Kısa ismi INSTEX olan bu tertibin Instrument in Support of Trade Exchanges merkezi ise Paris olarak belirlendi
Ancak bu sistemin operasyonlarının fiilen başlatılabilmesi fakat 29 06 2019 tarihinde gerçekleştirilebildi
INSTEX ödeme düzeneği sayesinde ABD doları kullanmadan SWIFT e muhtaçlık duymadan ve ABD tarafından görülmeden İran ile AB ülkeleri ortasındaki ticaretin serbestçe yapılabilmesi mümkün olacak
ABD nin INSTEX e katılanların ABD finansal sisteminden çıkarılacaklarına dair tehditleri de bir işe yaramadı Geçtiğimiz günlerde bu Ticareti Denetleme Enstrümanı olarak da tanımlanan INSTEX e Belçika Danimarka Finlandiya Hollanda Norveç ve İsveç ten oluşan 6 Avrupa ülkesinin daha katılmasıyla yaygınlaştırılan sistemin gelecekte Avrupa ve dünyadaki diğer ülkelere de açılması planlanıyor
***
Türkiye nin vakit geçirmeden bu sisteme dahil olmasında ticari ve siyasi çıkarları bakımından fayda olduğu aşikâr
Trump mektup gönderip mal varlığı soruşturması ile alenen tehdit edince Barış Pınarı Harekâtını birdenbire durduran lakin Avrupa ülkelerine ey Merkel ey AB diye baş tutmayı beceri sayan zihniyet artık değişmelidir
Avrupa ile olan ticari ekonomik ve toplumsal münasebetlerin boyutları son derecede yüksektir Genelde dış ticaretimizin özelde ise ihracatımızın yarısından fazlasını AB ülkeleri ile yapıyoruz
Diğer yandan başta İran ve Rusya olmak üzere bölgemizde ABD nin yaptırım tehdidi ve ambargolarıyla karşı karşıya olan ülkelerle de hem ekonomik hem de siyasi karşılıklı çıkarlarımız kelam mevzusudur
O halde daha fazla beklemeden INSTEX e Türkiye nin de katılması için gerekli olan teşebbüslere başlanılmasında fayda vardır
INSTEX hegemonyacı dayatmacı anlayışa karşı hem Avrupa hem de bölgemiz ülkeleri için yasal ve legal bir alternatifi ortaya koyan yerinde bir düzenleme olarak ambargo ve yaptırım tehditleriyle yüz yüze olan ülke ekonomileri için yesyeni bir fırsat doğurmuştur
Genelde Avrupa özelde AB baskı ve zorlamayla İran la ticaretlerinin önüne geçmeye çalışan ABD ye karşı beklenmeyen cesaretli ve kararlı bir adım atmıştır Türkiye de INSTEX sisteminde yerini behemehâl almalıdır alacaktır