Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün (TİGEM) Embriyo Transferi Projesi kapsamında, yurtdışından taşıyıcı anne olarak ithal ettiği büyükbaş hayvanların, projenin başarısız olması üzerine bölüme gönderildiği ortaya çıktı.
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer’in soru önergesine cevap veren Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakmedirli, damızlık gereksiniminin karşılanması için Embriyo Transferi Projesi kapsamında yurtdışından ithal edilen sığırların, projenin başarısız olması üzerine kesite gönderildiğini açıkladı.
İTHAL HAYVANLARDAKİ KESİM ORANI NEDEN ARTTI
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, ithal hayvanlardaki vefat artışı ve kaideli bölümlerin fazlalığını, soru önergesiyle TBMM gündemine taşıdı.
Gürer, “TİGEM Sayıştay raporlarında 2018 yılında teknik direktörlükte yer alan sayının dört beş katı daha fazla ithal hayvan mevti ve kurallı kesim gerçekleşmiştir. Bu bahiste, kontrol ve inceleme ile hayvan mevti ve hastalıkları nedenleri incelenmiş midir? Bakanlığa bağlı ne kadar alan karantina bölgesi olarak hayvan konaklamasına kapalı bulunmaktadır” formundaki sorularının yanıtlanmasını istedi.
TİGEM’İN 30 BİN BAŞ SIĞIR 236 BİN BAŞ KOYUN VARLIĞI BULUNUYOR
Gürer’in önergesine karşılık veren Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne (TİGEM) bağlı 14 işletmede Mart 2020 itibariyle 30.000 baş sığır ve 9 işletmede 236.000 baş koyun varlığı ile damızlık yetiştiriciliğinin sürdürüldüğünü açıkladı.
BÜYÜKBAŞLARIN YÜZDE 25’İ HER YIL REFORME EDİLİYOR
Her bir damızlık ineğin 2 ile 8 baş aralığında buzağı verdiğini, bu randımanın TİGEM işletmelerindeki ortalamasının ise 4 baş buzağı olduğunu belirten Tarım ve Orman Bakanı Pademirli, “Hayvancılığı gelişmiş ülkelerdeki bu sayı 2,5 ile 3,5 aralığında olup, TİGEM ortalamasının altındadır. Ortalama 4 buzağı alınan inek damızlık vasfını kaybedeceği için reforme edilir ve kasaplık olarak kıymetlendirilir. Damızlık sığır yetiştiriciliği yapılan işletmelerde her yıl ana inek sayısının yüzde 25’i reforme edilir ve bunların yerine düveler ana takımına aktarılır. Keza damızlık koyun ve keçi yetiştiriciliğinde de ortalama 4 doğum yapan hayvan reforme edilir ve ana takıma yeni dişi toklular aktarılarak damızlık sürü ana sayısı korunur” diye konuştu.
EMBRİYO PROJESİ BAŞARISIZ OLDU
Genç Çiftçi Projesi kapsamında besilik statüde ithal edilen etçi sığırların bir kısmı Ülkemiz yetiştiricilerinin kombine ırkı sığırlara olan talebi bilhassa de damızlık Simmental ihtiyaçlarının karşılanması emeliyle TİGEM tarafından yürütülen Embriyo Transferi Projesi kapsamında taşıyıcı anne olarak kullanıldığını tabir eden Bakan Pakdemirli, “Ancak Ülkemizde araştırma evresinde ve çok yaygın olmayan Embriyo Transferi Projesinde istenilen muvaffakiyetin elde edilememesi üzerine TİGEM İdare Kurulu’nun kararı ile aslında besilik statüde ithal edilen etçi sığırların bölüme gönderilmesi ve projenin sonlandırılması kararı alınmıştır. Kelam konusu ithal etçi sığırlar bölüme gönderilerek Bakanlığımız İlgili kuruluşu Et ve Süt Kurumu (ESK)’da olağan kesim yaptırılmıştır” şeklinde konuştu.
TİGEM’in 2018 yılı iş ve süreçlerine ait olarak hazırlanan Sayıştay Raporuna da değinen Bakan Pakdemirli raporun anılan kısmında; “2018 yılında meydana gelen büyükbaş (sığır) kayıpları, Hayvancılık Teknik Yönergesinde öngörülen kayıpların yaklaşık iki katı, meydana gelen koyun kayıpları Yönergede öngörülen kayıpların yaklaşık dört katı ve meydana gelen keçi kayıpları da Yönergede öngörülen kayıpların yaklaşık altı katı ölçüsündedir.” sözünün yer aldığı bir sonraki paragrafta; “İşletmeler ve TİGEM genelinde hayvan kayıp oranlarının yüksek gerçekleşmesinde, reformeye ayırma ve reforme hayvanların mevt ve kesim oranları da kıymetli rol oynamaktadır. Gerçekten mecburi kısma tabi tutulan sığırların yaklaşık yüzde 50’si ile koyun ve keçilerin yüzde 99,6’sı reformeye ayrılan hayvanlardan oluştuğu” söz edilmektedir. Sayıştay Raporunda da belirtildiği üzere 2018 yılında damızlık sığırlardaki kayıp Hayvancılık İşleri Teknik Yönergesinde belirtilen sonlarda, damızlık koyun ve keçilerdeki kayıp ise Yönergede öngörülen bedellerin çok altında olduğu görülmektedir” tabirlerini kullandı.
İHALE SİSTEMİYLE PAZARLANIYOR
TİGEM işletmelerinin iaşesinde kullanılan et muhtaçlığının büyük miktarının reforme edilmiş kasaplık hayvanlardan karşılandığına vurgu yapan Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli, şu bilgileri verdi: “Bu gereksinimin dışında, reforme hayvanlar ihale ile pazarlanmakta yahut ESK tesislerinde bölüme tabi tutulmaktadır. İhalelerde pazarlanamadığı yahut ESK tesislerinde kesim imkânı bulunmadığı hallerde ise kesimhaneleri uygun olan işletmelerde kesim yapılarak işletme işçisine ve bölge halkına satış yapılabilmektedir. Bilhassa reforme keçi pazarlamasında zahmetlerin yaşanması nedeniyle yüklü olarak işletmelerde kısmı yapılarak, bedellendirilmektedir. TİGEM işletmelerindeki reforme büyük ve küçükbaş hayvanların işletmelerde kesilerek değerlendirilmesinden fazla ihale formülü ile pazarlanmasına tartı verilmesi konusunda tüm işletmelere Genelge gönderilmiştir.”
CHP’li vekil Ömer Fethi Gürer, ülkemizde projelerin hazırlanıp uygulamada sonuç alınamamasının en önemli incelenmesi gereken bir meseleye dönüştüğünü belirtti. Ayrıyeten buzağı ölümlerinin ülkemizde kabul edilebilir bedellerin üzerinde olduğunu, bu nedenle evvelki Bakan periyodunda 2018 yılının buzağı vefatları tedbire yılı olarak ilan edildiğini belirterek, “Bu bağlamda sorun devam etmektedir. Buzağı vefatları önlenmesi et açığını ortadan kaldırır. Buzağı vefatları besicilerin buzağı takviyesini alamamalarına neden olmakta ve besici bu taraflıda mağdur duruma düşmektedir” dedi.