2019 yılı finansal açıdan güç bir yıl oldu. Büyüme motorunun durduğu 2019 yılında büyümenin sıfıra yakın olması bekleniyor. Üstelik kamu kesitinin piyasaya dayanağı olmasa küçülme de kaçınılmaz olacaktı. Böylelikle piyasayı yavaşlatmamak ismine harcamalarda gaza basan lakin vergi toplamaktan imtina eden hazine bu yıl yüksek ölçülerde borçlandı. 2018’in birinci 11 ayında 54,5 milyar lira olan bütçe açığı bu yılın tıpkı devrinde yüzde 70 artarak 92,3 milyar liraya yükseldi. Üstelik bu açık Merkez Bankası’ndan bütçeye aktarılan 41 milyar liralık ihtiyat akçesine karşın yaşandı.
Peki bu açık nasıl finanse edildi? Hazine açığı finanse edebilmek için borçlandı. Üstelik aldığı borçları hem yüksek faizli hem de kısa vadeli almak durumunda kaldı. Durum bu türlü olunca borçların ödenmesi 2020’ye kalmış durumda. 2020’de borç ödemek için ya daha fazla borçlanılacak ya vergiler artırılacak ya da harcamalar kısılacak.
BirGün’den Ozan Gündoğdu’nun haberine nazaran; Hazine, 2019’un birinci 11 ayında anapara ve faiziyle bir arada toplam 137,7 milyar lira iç borç ödemesi gerçekleştirdi. Bu yılın birebir devrinde ise planlanan iç borç ödemesinin yalnızca anaparası 167,1 milyar lira olacak. 81,8 milyar liralık iç borç faiz ödemesi de eklendiğinde toplam iç borç ödemesinin 249,5 milyar lira olması hedefleniyor. Böylelikle geçen yıldan yüzde 81 daha fazla borç ödenecek. Öte yandan gelecek yıl bu borcun ödenmesi için bir bütçe fazlası verilmesi beklenmiyor. Dahası 2020 bütçesine nazaran 139 milyar lira bütçe açığı verileceği kestirim ediliyor. Böylelikle ödenecek borç yeni borçlanmalarla finanse edilecek.
HAZİNENİN TOPLAMDA NE KADAR BORCU BULUNUYOR?
Bu yılın kasım ayı itibariyle merkezi idarenin toplam borç stoğu 1 trilyon 274 milyar 187 milyon lira. Bu borcun 552 milyar lirası dış, geri kalan 722 milyar lirası ise iç borçtan oluşuyor. Lakin yalnızca bu yıl içinde dahi toplam borç fiyatı ocak ayından kasım ayına dek yüzde 16 artmış durumda. Bilhassa iç borçlardaki artış ise kırmızı alarm veriyor. İç borçtaki artışa karşılık dış borç da azalmış değil. Çünkü bu yılın ocak ayında 500 milyar lira dış borcu bulunan merkezi idarenin kasım ayı itibariyle dış borç fiyatı 552 milyar lira. Berat Albayrak’ın Hazine ve Maliye Bakanı olduğu 2018 Temmuz ayında ise dış borç fiyatı 438,3 milyar liraydı. Böylelikle Albayrak’ın bakan olduğu periyotta merkezi idarenin dış borç meblağı yüzde 26 arttı.
ALBAYRAK'IN 1,5 YILLIK PERFORMANSI
24 Haziran seçimlerinin akabinde Temmuz 2018’de Berat Albayrak Hazine ve Maliye Bakanı olarak atandı. Bakan olduğu tarih itibariyle 571 milyar lira iç borcu bulunan merkezi idarenin 1,5 yılda iç borcu yüzde 26,5 artarak 722,2 milyar liraya yükseldi. Albayrak periyodundaki borç gelişimi şu formda:
İÇ BORÇ DIŞ BORÇ
2018 Temmuz: 571 milyar lira 438,3 milyar lira
2019 Ocak: 597,8 milyar lira 500,4 milyar lira
2019 Temmuz: 680,8 milyar lira 534 milyar lira
2019 Kasım: 722,2 milyar lira 552 milyar lira