Peş peşe gelen artırımlar, vergi artışları, satış yasakları ve baskılar nedeniyle Türkiye’de alkollü içki tüketimi düşüyor. Açıklanan bilgilere nazaran, son bir yılda alkol tüketimi 90 milyon litre düştü.
Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı’nın bilgilerine nazaran, rakı üretimi ve tüketimi 2019’da bir evvelki yıla nazaran yüzde 29 geriledi. 2018’de iç piyasaya arz edilen toplam rakı ölçüsü 35 milyon 934 bin litre iken bu ölçü 2019’da 27 milyon 763 bin litreye geriledi.
Son 9 yılda ise iç piyasada rakı tüketiminde 21 milyon litrelik düşüş yaşandı. İçeride tüketim azalması ihracata da yansıdı. Tanıtım ve reklam yasaklarının da tesiriyle rakı ihracatı 2018’de 4 milyon 61 bin litre düzeyinden geçen yıl 3 milyon 491 litreye geriledi.
KAYIT DIŞI RAKI ÜRETİMİ 8 MİLYON LİTRE
Cumhuriyet’ten Şehriban Kıraç’ın haberine nazaran; devletin en kıymetli vergi kalemlerinden biri olan alkollü içkilerde fahiş fiyatlar nedeniyle yurttaş kayıt dışı ya da konutta üretime yöneldi. Son üç yılda kayıt dışı rakı üretimi 4 milyon litreden 8 milyon litreye çıkarken, kaçak rakı nedeniyle devlet 1.5 milyar dolar vergi kaybına uğradı.
Rakı satışlarının en ağır olduğu yılbaşı devrindeki satışlardaki düşüş de göze çarpıyor. Aralık 2018’de üretimden iç piyasaya arz edilen rakı ölçüsü 4 milyon 665 bin litre iken bu ölçü 2019 Aralık’ta 4 milyon 452 bin litreye düştü.
Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı bilgilerine nazaran, alkollü içki tüketimi 2018’de 1 milyar 117 milyon 907 bin 350 litre iken 2019’da bu ölçü 1 milyar 28 milyon 161 bin 264 litreye düştü. Bir yılda toplam alkollü içki tüketimi 89 milyon 746 bin litre düşüş gösterdi.
BİRA ÜRETİCİLERİ YURT DIŞINA AÇILDI
İç piyasada tüketim azalması yalnızca rakıda yok. Bira, votka ve şarapta da önemli düşüşler kelam konusu. 2018’de üretim ve ithalat dahil iç piyasaya toplam 965 milyon 401 bin litre bira arz edilirken 2019’da bu ölçü yüzde 9’luk düşüş gösterdi.
Bir ada 10 milyon litre düzeyinden 9 milyon litrelere geriledi. İç piyasada umdukları satış sayılarını bulamayan bira üreticileri yükü yurt dışına verdi. 2018’de 59 milyon 735 bin litre olan bira ihracatı geçen yıl 68 milyon 666 bin litreye yükseldi.
RAKININ FİYATI YÜZDE 1800 ARTTI
Rakı fiyatlarında ise hudutları zorlayan artırımlar kelam konusu. 2002 yılında 70’lik rakının fiyatı 8.25 TL civarındayken ortadan geçen 18 yılda fiyat yüzde 1800 artışla 152.50 TL’ye fırladı.
70’lik rakıdaki vergi oranı yaklaşık yüzde 72 düzeyinde. 70’lik bir şişe rakının fiyatı; aracı kârı dahil satış fiyatı 40 TL, ÖTV yaklaşık 92 lirayı buluyor. KDV ölçüsüyse 20 lira. Bir şişedeki toplam vergi ölçüsü 112 TL.
OECD’nin yayımladığı 2019 datalarına nazaran Türkiye kişi başına 1.4 litre ile en az içen ülkeler ortasında yer aldı. Endonezya 0.3 litrelik alkollü içki tüketimiyle listenin son sırasında yer alıyor.
Temel gereksinimlerini bile karşılamakta zorlanan yurttaş, alkollü içkiye ayırdığı bütçeyi de kıstı. Türkiye İstatistik Kurumu datalarına nazaran 2017’de hane halkı tüketim harcaması içinde alkol ve sigaranın hissesi yüzde 4.5 iken bu oran 2018’de yüzde 4’e düştü.
HÜKÜMETİN UMUDU TİRYAKİ
Alkollü içkilerin vergilerine yapılan artırımlar, bu kalemden elde edilen Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ölçüsünü da doruğa taşıdı.
Son 12 yılda alkollü içkilerden devletin elde ettiği ÖTV geliri 78 milyar 402 milyon TL’yi aştı. 2008’de içkiden 1.9 milyar TL ÖTV elde edilirken ortadan geçen 12 yılda bu sayı yüzde 650 artışla 2019’da 14 milyar 714 milyon TL’ye çıktı.
Ekonomi idaresi, 2020 bütçesinde 784 milyar TL vergi geliri hedeflerken, umudu da tiryakilere bağladı. Hükûmet alkol ve sigara tüketiminden, bu yıl yaklaşık 90 milyar TL’lik vergi geliri elde etmeyi amaçlıyor.