Forbes Türkiye 2020 yılına ait “en varlıklı birinci 100 Türk” listesini yayımladı. 2019’da 26 olan dolar milyarderi sayısı 2020’de 29’a yükseldi. Listenin başında 4,7 milyar dolarlık servetiyle Yıldız Holding İdare Şurası Lideri Murat Ülker bulunuyor. Geçen yılın servet şampiyonu Rönesans Holding’in işvereni Erman Ilıcak ise bu yıl ikinciliğe geriledi.
Öte yandan servet sahipliğinin en tepedekilerine daha yakından bakıldığında ferdî servet üzere görünen listenin aslında birbiriyle organik bağları bulunan özel bir sınıfı temsil ettiği dikkat çekiyor. Her biri birbiriyle aile ilgileri kuran ve iştirakleri bulunan bu isimler Türkiye iktisadını yönetiyor. Üstelik bu birinci 100 uzun periyotlu süreçlerde servetlerine servet katıyor. Faiz düştüğünde gayrimenkul zenginleri öne çıkıyor, faiz yükseldiğinde Türk Lirası cinsinden nakit zenginleri servet biriktiriyor. Doların Lira karşısında kıymeti artsa da azalsa da bir biçimiyle varlıklarını büyütebiliyorlar. Üstelik servetlerinin tehlikeye girmesi halinde, yurtdışı kontakları sayesinde ülkeyi rahatlıkla terk edebiliyorlar. Hükümetle kurdukları ilgiler sayesinde lobi faaliyetleri yürütebiliyorlar. Zira ülkede istihdam edilen 28,5 milyonun 19,5 milyonu gelirini bir patronun hesabına çalışarak fiyat cinsinden elde ediyor. Bu 19,5 milyon kişi dolaylı yahut dolaysız biçimde Türkiye’nin en varlıklı 100 bireyine çalışıyor. Geniş halk kısımlarının gündelik hayatları onlarınkinden çok farklı.
İşte BirGün’den Ozan Gündoğdu’nun haberi…
Emek ve sermaye olarak ikiye ayrılan dünyaların sermaye cephesine mercek tuttuk. Birinci dikkat çeken gelişme son 10 yılda Cengiz, Limak ve Demirören ailelerinin gelişimi…
İLK 10’UN SERVETİ 10 YILDA 3,3 MİLYAR DOLAR ARTTI
Türkiye’de milyonların rastgele bir serveti olmadığı üzere, servet edinme ihtimalleri de bulunmuyor. 10 milyon yurttaş minimum fiyatla geçinmeye çalışıyor ve rastgele bir tasarrufu bulunmuyor. Oturdukları meskene sahip olmak için dahi 10 yıllık konut kredileriyle borçlanmak zorunda kalan kısımlar 70-80 bin dolarlık bir konut varlığına sahip olabilmek için yıllarını ipotek altına alıyor. Öte yandan Türkiye’de kişi başına düşen ulusal gelir de sistemli olarak azaldığı için küçük de olsa servet sahibi olabilmek hayalden öteye geçmiyor.
Öte yandan Forbes Türkiye’nin 2010 yılında yayımladığı listede birinci 10 zenginin toplam 22 milyar dolarlık serveti bulunurken bugünkü birinci 10’un 25,3 milyar dolarlık serveti bulunuyor. Yalnızca birinci 10’un toplam serveti kıymeti 500 bin lira olan 316 bin 250 konuta eşit.
En varlıklı birinci 100 Türk listesine biraz daha yakından bakıldığında ise birbiriyle organik alakaları de olan pür bir sınıf ortaya çıkıyor. Çünkü birinci 100’ün çoğunluğunun tıpkı vakitte birbiriyle aile alakaları var. Klâsik zenginler denilebilecek Sabancı Ailesi’nin listede 7, Koç Ailesi’nin ise 8 üyesi bulunuyor. Bu isimler Forbes Listesi ortaya çıktığından bu yana listenin demirbaşları. Öte yandan bilhassa son 10 yılda listede basamakları süratle çıkan kimi aileler de var. Bunların başında Limak, Cengiz ve Demirören geliyor.
LİSTEDE YER DEĞİŞİKLİKLERİ OLDU
2010 yılını Forbes Listesi’nde listenin en başında bulunan isim 3 milyar dolarlık servetiyle Hüsnü Özyeğin’di. Özyeğin’i 2,9 milyar dolarlık servetiyle Mehmet Emin Karamehmet takip etmiş, 3’üncülükte de 2,6 milyar dolarlık servetiyle Şarık Tara bulunmuştu. Bugünün önderi Murat Ülker 2010’da 5’inci sıradaydı. Bugünkü listede 37’nci olan tanınan müteahhit Ali Ağaoğlu ise 2010’da Murat Ülker’in çabucak akabinde 6’ncı sırada bulunuyordu. 10 yılda listede yer değiştirenler olsa da liste üç aşağı beş üst tıpkı kaldı. Lakin yükselenlerden kimileri dikkat çekiyor.
LİMAK ORTAKLARININ SERVETİ YÜZDE 260 BÜYÜDÜ
Limak Holding’in ortakları Sezai Bacaksız ve Nihat Özdemir 2010 yılında 500’er milyon dolarlık ferdî servetle 74’üncü sırayı paylaşıyorlardır. Forbes Listesi’ne nazaran 2010’lu yıllar Limak Holding’e yaradı. Çünkü ortadan geçen 10 yılın sonunda bu ortaklar birinci 100’de 65 basamak birden yükselerek 9’unculuğu paylaşıyor. 3’üncü Havalimanı, güç dağıtım şirketleri ve elektrik üretim şirketleri ihalelerinden ismi sıkça duyulan Limak Holding’in ortaklarının bugün 1,8’er milyar dolar servetleri bulunuyor. Böylelikle dolar bazında dahi hesaplansa Limak Holding’in ortaklarının servetleri yüzde 260 oranında büyüdü.
MEDYA İŞİNE GİRMEK DEMİRÖREN’E YARADI!
2010 yılında en güçlü birinci 100 Türk listesine Demirören kümesinden listeye giren tek kişi 400 milyon dolarlık servetiyle 88’inci olan Erdoğan Demirören’di. Baba Demirören 2018 yılında hayatını kaybetti lakin mirasçıları servetini son 10 yılda katladı. 2020’de birinci 100’de Demirören Ailesi’nden 3 temsilci birinci 100’de. Yıldırım, Fikret Tayfun ve Meltem Demirören’in bugünkü toplam serveti 1 milyar 550 milyon dolar.
2010’LAR CENGİZ AİLESİ’NİN YILLARI OLDU
10 yıl evvelki Forbes listesinde yalnızca Ahmet Cengiz 350 milyon dolarlık servetiyle birinci 100 listesindeydi. Limak, MNG üzere o da kamu ihaleleriyle ismi sıkça duyulan iş insanları ortasında bulunuyor. 2020 yılındaki Forbes listesinde Cengiz Ailesi’nden tam 4 temsilci artık birinci 100’de. Ahmet Cengiz’in yanısıra Mehmet, Ekrem ve Onur Cengiz de 550’şer milyon dolarlık servetleriyle birinci 100’ün ağır topları haline geldiler. 10 yıl evvel listede 350 milyon dolarla temsil edilen Cengiz’in bugün listede 2,2 milyar doları bulunuyor.
LİSTENİN DEMİRBAŞLARI YERLERİNİ KORUYOR
Türkiye iktisadının klasik aileleri Koç ve Sabancı aileleri 2020’de de listenin en ağır aileleri oldu. Koç ailesinin 8 üyesi, Sabancı’ların ise 7 üyesi birinci 100’de bulunuyor. 80’li ve 90’lı yılların süratle zenginleşen ailelerinden Doğan
Ailesi ise listede 6 temsilciyle bulunuyor.
LİSTENİN DEMİRBAŞLARI
KOÇ AİLESİ
– Semahat Arsel: 1,9 milyar $
– Rahmi Koç: 1,8 milyar $
– Suna Kıraç: 1,6 milyar $
– Ömer Koç: 800 milyon $
– Ali Koç: 700 milyon $
– İpek Kıraç: 600 milyon $
– Aylin Elif Koç: 450 milyon $
– Esra Çiğdem Koç: 450 milyon $
SABANCI AİLESİ
– Çiğdem Sabancı: 750 milyon $
– Suzan Sabancı: 750 milyon $
– Serra Sabancı: 700 milyon $
– Ömer Sabancı: 550 milyon $
– Dilek Sabancı: 525 milyon $
– Sevil Sabancı: 525 milyon $
– Demet Sabancı: 500 milyon $
DOĞAN AİLESİ
– Aydın Doğan: 1,1 milyar $
– Hanzade Doğan: 500 milyon $
– Arzuhan Doğan Yalçındağ: 400 milyon $
– Begümhan Doğan Fakaryalı: 400 milyon $
– Işıl Doğan: 400 milyon $
– Vuslat Doğan Sabancı: 400 milyon $