Dünyayı tesiri altına alan koronavirüs (Covid-19) salgını, bireyleri bir ortaya getiren en kıymetli faaliyetlerden biri olan organize sporu da durma noktasına getirdi. İptal edilen karşılaşmaların geleceği belirsizliğini korurken, sporseverlerin başlarında birçok soru işareti varlığını koruyor. Uzmanlar ise mühletin bu türlü devam etmesi durumunda kulüplerin gelir yaratabilmek için çevrim içi platformlara yönelmesini öneriyor. Bunun yanında mümkün olduğu noktalarda bölümün dijital platformlara geçme ihtimali de uzmanlar tarafından konuşulurken yabancı oyuncuların geri gelip gelmeyeceği sorusu tartışılan bir başka husus.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Cem Tınaz, analizlerin salgının tesiriyle Avrupa’nın beş büyük ligindeki toplam zararın 3,5 milyar Euro (yaklaşık 27 milyar TL) seviyesinde olabileceğini gösterdiğini belirtti. Salgın nedeniyle spor etkinliklerinin en az yarısının gerçekleşememesi riski sanayinin gelirlerinin yarısını kaybetmesine neden olabilir. Dr. Tınaz, “Analistler NBA döneminin ertelenmesinin iktisat için 1 milyar dolar ziyan ortaya çıkaracağına dikkat çekiyor. Bu yılın en büyük spor tertiplerinden olan Tokyo Yaz Olimpiyat Oyunları’nın ertelenmesinin kestirimi maliyetinin ise 2 milyar seviyesinde olacağı kestirim ediliyor. Yaz Olimpiyat Oyunları’nın ertelenmesi 11.000 Olimpik atleti, 4.400 Paralimpik atleti, aktiflikte vazife alacak yaklaşık 80.000 gönüllüyü ve profesyonelleri direkt etkiledi. Öteki yandan birtakım spor örgütleri spor sanayisine nefes aldıracak teşebbüslerde bulunuyor. Sport England’ın koronavirüs sırasında spor ve fizikî aktivite kesimi için 195 milyon euro bedelinde fon sağlayacağını açıklaması bunlardan biri. Erkeklerde dünya tenisinin şu anki bir numarası olan Novak Djokovic, dünyanın en yeterli 100 erkek oyuncusunun, dünya sıralamasının 250’nci ile 700’üncü basamakları ortasında yer alan oyuncuların finansal zorluklarla başa çıkmasına yardımcı olmak için yaklaşık 5 milyon dolar para bağışlamasını sağlayacak bir teklif getirdi” açıklamasında bulundu.
KULÜPLER LİSANSLI ESER SATIŞINA ODAKLANMALI
Dr. Cem Tınaz, spor iktisadının aktiflik tarafının sıcak para akışına dayandığını söyledi. Spor sanayisindeki birçok eserin üretildiği anda tüketildiğini vurgulayan Tınaz, “Örneğin, oynanan bir maç seyirci tarafından o anda tüketiliyor. Hasebiyle bu maç oynanmadığında ortada tüketilecek bir eser kalmıyor. Salgının getirdiği iptallerle birlikte de aktiflik bazındaki birçok eser ortadan kalkmış oluyor.” Maçlar oynanmadığı için spor kulüplerinin maç günü ve yayın gelirlerinin sekteye uğradığına dikkat çeken Tınaz, “Alternatif ticari gelirler kulüpler için bir çıkış yolu olabilir. Kulüpler bu süreçte sponsorlarıyla alakalarını güçlendirmeli. Sponsorlarına yeni görünürlük imkanları sunarak dijital platformlarda lisanslı eser satışına odaklanmalı. Global spora baktığımızda ünlü kulüplerin ortamda satabilecek birçok eseri var. Örneğin, NBA’de maçlar dursa da çevrim içi satış mağazası hala açık. Hala çevrim içi platformlar üzerinden yayın üyelikleri satmaya çalışıyorlar. Münasebetiyle muhakkak ölçüde ligler oynanmıyor olsa da gelir elde ediliyor. Ekiplerin bu devirde bu alternatiflere odaklanması gerekiyor” dedi.
FUTBOLA NEGATİF TESTLİ FUTBOLCULARLA DEVAM ETMEK GÜNDEMDE
Kriz bu biçimde devam ederse kesimin mümkün olduğunca dijital ortama geçebileceğini söyleyen Dr. Cem Tınaz, e-spora talebin arttığını söyledi. “İlerleyen günlerde e-spor üzerinden bahis oynandığını da göreceğiz” diyen Tınaz, “Belarus ligi Rusya, İsrail ve Hindistan dahil olmak üzere 10 yeni yayın mutabakatı imzaladı. Maçlar bu ülkelerde yayınlanmaya başladı. E-spor hem içerik hem de bahis olarak satılabilir bir eser geldikçe ilgi o tarafa kayacak. Bu durumun ekonomik boyutu olduğu üzere önemli toplumsal ve ruhsal boyutları da var. Karşılaşmalar, şahısların haftalık ritüelleri içinde kıymetli bir yer tutuyordu. Bu yapıyı birbirine bağlı bir çarklar sistemi olarak düşündüğümüzde maçlar durduğunda dolaylı olarak her şey duruyor” şeklinde konuştu.
Ayrıca dal için alternatif modellerin konuşulduğuna dikkat çeken Tınaz, örneğin Almanya Ligi için mayıs ayında uygulamaya geçmesi planlanan yeni bir modelden kelam ediyor. Tınaz, Alman liginde, karşılaşma oynayacak her oyuncuya karşılaşma öncesi test yapılmasının, olumlu çıkanların karantinaya alınıp sonucu negatif çıkanların ise alana çıkmasının gündemde olduğunu belirtti.
EGZERSİZ EKİPMANLARINA İLGİ 2 KAT ARTTI
Cem Tınaz normal yaşama dönülmesinin akabinde toplumsal aralığın olduğu ferdî (yoga, pilates, bisiklet, tenis vb.) sporlara talebin artacağının altını çizdi. Şu anda toplumun konutta spor yapabilecekleri alternatiflere odaklandıklarını vurgulayan Tınaz, bu devirde konutta kullanılacak idman ekipmanlarına ilginin geçen yıla göre iki kat arttığını kaydetti. Tınaz, “Depolama ve kargo süreçlerinde tam performans çalışılmamasına karşın konutta kullanılabilecek idman ekipmanlarının satışlarında patlama oldu” dedi.
“YABANCILAR GERİ GELMEYEBİLİR”
Küresel salgının getirdiği ekonomik dalgalanmalar gözleri kulüplerin yabancı oyuncularına çevirdi. Bu durum akıllara yabancı oyuncular geri gelmeyecek mi sorusunu getirdi. Mevzuyla ilgili kıymetlendirme yapan Cem Tınaz, TL’nin kıymet kaybetmesinin Türkiye kadrolarının memleketler arası rekabette geriye düşmesi manasına geldiğini söyledi. Tınaz, “Bir tarafta bu türlü bir afet var ve lig durdu. Öteki tarafta dolar 7 liraya dayandı, euro ise 7 lirayı aştı, tahminen de 8-10 liraya çıkacak. Maç günü gelirlerinin tümü ve sponsorluk gelirlerinin kıymetli bir kısmı Türk Lirası lakin gruplar yabancı atlete dolar yahut euro ödüyor. Birçok kulübün aslında önemli borçlar var. Her ne kadar ortada yasal zorunluluklar olsa da kontratında yabancı oyuncunun ülkesine dönüp bir daha geri gelmemesi durumu ortaya çıkabilir” tabirlerini kullandı.
“MAL SAHİBİ KİRACISINA CAN SUYU OLMALI”
Fitness sanayisi için kiranın en değerli masraf kalemi olduğunu anlatan Dr. Tınaz, mal sahibinin kiracısını muhafaza modeli sergilediğinde işletmeye bir hareket alanı tanıyacağını aktardı. Mal sahipleri geleceği görmekte zorlanıyor diyen Tınaz, “Örneğin diyelim ki bir kişi 5 bin metrekarelik yerini fitness salonuna kiraladı. İşletmeci geliri varken olağan kira ödeyebiliyordu fakat bu kurallarda mal sahibi kira ödenmesi konusunda ısrar ederse işletme batacak. Tekrar çarklar dönmeye başladığında mal sahibi birebir yerini kiraya veremeyecek ve tahminen uzun bir müddet kira gelirinden olacak. İktisadın eski çizgisine dönene kadar beklenmesi hakikat yaklaşım olacaktır. Bu noktada mal sahibi kiracısına can suyu olmalı. Böylece işletmecinin bu kaosu daha az hasar ile atlatmasını sağlayarak devamlılığı koruyabilir” dedi.