Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Vakıfbank’taki yüzde 58,5 oranındaki payı Hazine’ye devredildi. Bu kararın akabinde, yeni yılda Hazine’nin Vakıfbank’taki paylarının tamamı ya da bir kısmını satacağı, buradan elde edilecek gelirle 2020 yılında artacak bütçe açığının bir kısmını karşılamaya çalışacağı yorumları yapılıyor.
Deutsche Welle Türkçe’den Erdal Sağlam’ın haber-analizi şöyle…
AKP iktidarı uzun vakittir Vakıfbank’taki vakıflara ilişkin payları Hazine’ye almak istiyordu. 2013 yılında Babacan’ın “Anayasa Mahkemesinden çıkan kararla bu yolun açıldığını” söylediğini biliyoruz. 24 Aralık 2017 tarihinde çıkan bir kararname ile Vakıfbank’ın paylarını devralacak Hazine’nin, bu satın almanın bedelini nakit olarak ödemeyip, beş başka vadede çıkarılacak kira sertifikaları ile ödeyeceği karara bağlanmıştı. Bu kararnamede Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne verilecek kira sertifikalarının borçlanmaya yazılmayacağı hasebiyle iç borcu artırmadan yapılacak olması da dikkat çekmişti. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün vakıflara olan katkısı da dahil, faaliyetlerini kira sertifikalarını nakde çevirerek devam ettirmesi öngörülmüştü.
SÜRPRİZ ZAMANLAMA
Hükümet uzun vakittir düşündüğü bu kararı artık sürpriz bir zamanlama ile hayata geçirmeye başladı. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi bir hafta içinde evre sürecinin tamamlanmasını öngörüyor. Uzun vakittir planladığı kararı lakin yıllar sonra hayata geçirmeye karar veren hükümetin, periyot sürecinin bu kadar çabuk tamamlanmasını istemesi ise ayrıyeten dikkat cazibeli.
Yüzde 25,22 oranındaki payı halka açık olan Vakıfbank’taki yük paylarının Hazine’ye geçişi akabinde birçok yorum yapılıyor. Uzun vakittir sermaye yeterliliği noksanlığı ile dikkat çeken, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından yakından takip edilen Vakıfbank’ın acil sermaye dayanağına gereksinim duyduğu biliniyor. Hazine, sermaye takviyesi muhtaçlığını karşılamak için payların kendisine devredilmesini kaide koşuyordu. Fakat başlangıçta sermaye dayanağı için planlanan bu operasyonun son devirde büyüyen bütçe açığının kapatılmasına katkı ve öbür kamu bankaları üzere kredi hacmini artırması emeline dönük planlanmaya başladığı açık.
HÜKÜMETİN ASIL HEDEFİ NE?
Vakıfbank’taki payların Hazine’ye geçmesiyle, sermaye yapısı güçlendirilecek Vakıfbank’ın daha geniş bir kredi hacmine kavuşturulmaya çalışılacağı yorumları yapan bölüm yetkilileri var. Böylelikle kamu bankaları kanalıyla iktisadın canlandırılması amacına Vakıfbank’ın dahil edileceğini söylüyorlar. Öte yandan Vakıfbank’ın kârının da bütçeye alınmasının hedeflenmiş olacağını belirtenler de var. Fakat Vakıfbank’ın bu yılın birinci üç çeyreğindeki kârının 503 milyon TL olarak belirlendiği, bunun bütçe açığına kıymetli bir katkı yapmayacağı, ayrıyeten kârın aslında sermayenin artırılmasında kullanılması gerektiği göz önünde bulundurulduğunda, bu emelin fazla geçerli olamayacağı görülüyor.
“Peki, hükümetin asıl gayesi nedir?” diye bakıldığında, özelleştirme ya da satış ihtimalleri yük kazanıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak 26 Kasım’da TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 2020 bütçesi için yaptığı konuşmada, yeni yılda “yeni özelleştirme ve halka arzlarla bütçeye katkı sağlanacağını” belirtmişti. İşte Vakıfbank’ın yüklü payına Hazine’nin sahip olmasıyla birlikte bu yolun açılabileceği görülüyor. Daha evvelden satış için bir hazırlık var mı diye düşünüldüğünde ise bankacıların aklına uzun vakittir, “Katar sermayesinin Türkiye’de yatırım için finans şirketi aradığı” söylentileri, geçen ay Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Bakan Berat Albayrak’ın Katar’a yaptığı ziyaret akabinde Katar’dan gelen “Türkiye’ye fon akışını artıracakları” istikametinde çıkan haberler geliyor.
AMAÇ GÖRECE İSTİKRARIN KORUNMASI OLABİLİR
Türkiye’de Katar sermayesiyle finans bölümünde faaliyet gösteren bir bankacıya mevzuyu danıştığımda, kendisinin yeni bir Katar bankasının Türkiye’de banka satın alacağı duyumu olmadığını söyledi. Lakin birebir bankacı, Katar’ın kamu fonlarının Türkiye’deki bir bankaya ortak olmak için kullanılabileceğini, bunun siyasi bir karar olacağını da belirtti.
Bütün bu gelişmeler ışığında kararın, “Vakıfbank’ın satışı ile bütçeye gelir sağlanması emeli taşıdığı” ihtimali öne çıkıyor. Yüzde 25 oranında halka açık payı bulunan Vakıfbank’ta, yüzde 40-50 ortasında paya sahip olan bir kişi ya da şirket, Vakıfbank’ın idaresine sahip olabilir. Böylelikle Hazine’nin Banka’nın yüzde 50’sinden daha azını satarak önemli gelir elde etmesi mümkün olabileceği üzere, kalan payların yine halka arzı da yapılıp, ek gelir elde edilebilir.
Böyle bir formül hayata geçirilerek, Merkez Bankası’nın kâr ve ihtiyat akçeleri alınmasına karşın büyüyen bütçe açıkları biraz kapatılıp, hem de yabancı sermaye girişiyle, kurlarda son periyotta görülen görece istikrarın korunması ismine kıymetli bir adım amaçlanmış olabilir.