Gölcük sarsıntısının üzerinden 24 yıl geçmesine karşın, Marmara Denizi’nde meydana gelmesi mümkün zelzele karşısında, İstanbul’a su sağlayan barajların sarsıntı performans projelerinin olmadığı ortaya çıktı. DSİ 14. Bölge Müdürlüğü, İstanbul’daki Ömerli, Büyükçekmece ve Alibey barajları rehabilitasyonu proje imali ismi altında üç başka ihale açtı. İhaleler 14 Nisan 2023 tarihinde yapılacak. Mukavelenin mühleti, işe başlama tarihinden itibaren 1005 (BinBeş) takvim günü, bir öbür sözle yaklaşık 3 yıl olarak belirlendi.
İstanbul’a su sağlayan en büyük kaynak olan Ömerli Barajı için hazırlanan ihale belgesinde, “Baraj yapısının çeşitli kombinasyon hesapları yapılarak farklı yükleme durumlarına nazaran barajın sarsıntı performansı belirlenecektir” denildi.
Yapılacak çalışmanın “İstanbul Ömerli Barajı Rehabilitasyonu Proje Yapımı” olarak isimlendirileceği belirtilen şartnamede şöyle denildi:
“İş kapsamında, Ömerli Barajı’nın mevcut durumunun performansı güncellenen kritik şartlar altında (olası taşkın, zelzele vb.) pahalandırılacak, baraj gövdesi ve yardımcı yapılarının stabilitesinin sağlanacağı, barajın su tutma özelliğinin korunacağı ve toptan göçmenin engellendiği uygulamaya temel rehabilitasyon projeleri işleri yapılacaktır.”
BARAJIN YIKILMA SENARYOSU
Deprem yükleri altında barajın ve temelin performansının “dinamik analiz” metodu ile inceleneceği belirtilen şartnamede daha sonra özetle şöyle denildi:
“Topografik haritalama, baraj yıkılmasından etkilenen tüm mansap alanlarını kapsamalıdır. Irmağın hidrolik kapasitesini azaltan tüm yapıların detaylı bir halde modellenmesine imkân sağlanacaktır. Sel alanını, su derinliğini, suratını ve topoğrafyadan büyük ölçüde etkilenen en yüksek selin varış vaktini gösteren detaylı taşkın haritaları; risk altındaki insan sayısı, etkilenen konutlar, ticari binalar, altyapı tesisleri de dahil olmak üzere detaylı sonuç değerlendirmesi yapmak için kritik değere sahiptir. Ayrıyeten bu haritalar ilgili paydaşlarla koordineli olarak gerekli acil durum tedbirlerinin belirlenmesi için de değerlidir. Acil durum idaresi yetkililerine muhtemel tahliyelerde yardımcı olmak için baraj yıkılması sonucu sel altında kalmış haritalar, (a) ‘güneşli’ bir gündeki baraj yıkılması (genellikle uygun hava şartlarında bir sarsıntıyla ilişkili) ve (b) ‘yağmurlu’ bir günde bir baraj yıkılması sular altında kalan alanları gösterecek biçimde oluşturulacaktır. Dizaynda baraj yıkılması taşkınları yahut barajın çok çökmesini içeren taşkınları denetim edin. Ayrıyeten, mansap su taşkın haritaları, barajın yıkılmasına neden olmayacak, lakin büyük ölçüde taşkın suyunun deşarjına ve mansaptaki yerleşim ve ticari alanların su altında kalmasına neden olacak büyük taşkın durumlarında (örneğin, 200 ila 1000-yıllık geri dönüş periyotları), aşağı havzadaki mahallî idarelere ve topluluklara vaktinde ihtar verilmesini sağlayacak halde hazırlanmalıdır.”
DSİ 2013 yılında, “İstanbul Ömerli Barajı Dolusavak Revizyonu Proje Yapımı” ismi altında bir ihale düzenlemişti. Kelam konusu küçük çaplı projenin müddeti 3 aylıktı. DSİ tarafından yapılan Ömerli Barajı, 1973 yılında hizmete alınmıştı.
NACİ GÖRÜR UYARMIŞTI
Deprem uzmanı Prof. Dr. Naci Görür, büyük İstanbul zelzelesi sonrasında ağır hasar alabilecek barajların yaratacağı problemlere geçen yıl yaptığı açıklamalarla dikkat çekmişti. Görür geçen yıl yaptığı açıklamalarda özetle şunları söylemişti:
“Barajların geleceğinin özel olarak ele alınması lazım zira su sorunu ortaya çıkacak. Bu barajların hasar görmesi demek, iki taraflı ziyanı artırır. Sel oluşturmak suretiyle bilhassa baraj gövdelerinin mansap tarafında, ön tarafındaki yerleşim alanlarında, sel ve taşkınlar yapmak suretiyle çok büyük can ve mal kaybına sebep olabilirler. Kıymetli ölçüde su rezervi yok edileceği için sarsıntı sırasında da bilhassa içme suyuna çok gereksinim duyulacak. Yangınları söndürmek, salgın hastalıkları engellemek, paklık için suya çok gereksinim olacağından ötürü insanları susuzluğa mahkum edeceklerdir.”
AKP’Lİ EROĞLU’NUN KORKUSU
Geçtiğimiz günlerde birinci toplantısını yapan TBMM Sarsıntı Araştırma Komisyonu’nda konuşan, kurul lideri AKP Milletvekili Veysel Eroğlu, “Benim birinci sarsıntıda kaygım ‘Ya, barajlar ne oldu?’ diye sabaha kadar uyuyamadım. Çabucak DSİ genel müdürünü aradım” demişti.
Odatv.com