İngiltere’de yayımlanan haftalık The Economist mecmuası, Türkiye’de konuşlandırılmış Amerikan nükleer silahlarının ABD ve Avrupalı NATO müttefiklerinde telaşlara yol açtığını yazdı. Dergiye nazaran, gelecek hafta Londra’da yapılacak NATO Tepesi’nde birçok başkanın aklında Türkiye’deki nükleer bombalar olacak.
BBC Türkçe’de yer alan habere nazaran; ABD’nin, NATO’nun nükleer paylaşım programı kapsamında Avrupa’daki 5 ülkede toplam 150 nükleer başlık konuşlandırmış olduğunu hatırlatan Economist, bunların birçoklarının tahminen 60-70 başlık ile Türkiye ve İtalya’da kalanların da Belçika, Almanya ve Hollanda’da konuşlandığını aktardı.
“SİLAHLARIN REHİN ALINMASI RİSKİ KONUSUNDA ALARM ZİLLERİNİN ÇALMASINA YOL AÇTI”
Nükleer silahlarla ilgili tasaların en çok Türkiye odaklı olduğunu kaydeden Economist’teki yazıda bunun perde gerisi şöyle anlatıldı:
“Amerikalı yetkilileri en çok kaygılandıran, Türkiye’nin güneyinde, Suriye sonuna kara yoluyla birkaç saat aralıktaki İncirlik Hava Üssündekiler. 1960 darbesi ve 1975’de iki ülke ortasında yaşanan diplomatik çatışmada Amerikalılar bombaları çekmeyi düşünmüşlerdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a karşı 2016’da yapılan başarısız darbe teşebbüsü sırasında, isyancıların elindeki F-16 savaş uçaklarına yakıt ikmali yaparak İstanbul ve Ankara’yı tehdit etmelerine imkan veren tankerler İncirlik’ten kalkmıştı. Erdoğan rejiminin buna cevabı üssün elektriğini kesmek ve kumandanını gözaltına almak oldu.
Bu Washington’da silahlarının güvenliği ve Türkiye ile bağlantılar gerginleştiğinde bu silahların rehin alınması riski konusunda alarm zillerinin çalmasına yol açtı. İncirlik Üssü’ne üst seviye yetkililer yollandıysa da bombaların çekilmesine gerek olmadığı sonucuna varıldı.
“AMERİKAN GÜÇLERİNE, GEREKTİĞİNDE ÜSSE ASKERİ GÜÇ KULLANARAK ULAŞMAK İÇİN VAKİT SAĞLIYORDU”
Nükleer savaş başlıkları yalnızca bir kod kullanılarak etkin hale getirilebiliyor ve saklandıkları kasalar elektrik kesintisi durumunda zaten kilitleniyordu. Bu da Amerikan güçlerine, gerektiğinde üsse askeri güç kullanarak ulaşmak için vakit sağlıyordu. Ne var ki son yıllarda Amerika yeniden de bombaları üsten gizlice kaçırıp yerine kuru sıkı başlıklar takmayı düşündü.”
BAŞLIKLARIN ÇEKİLMESİNİN RİSKLERİ
Economist’teki yazıda, Yunanistan ve Almanya’nın Ramstein Hava Üssü’ndeki nükleer başlıkların 2005 yılında çekildiği hatırlatıldı ve İncirlik Üssü’ndeki başlıkların da çekilmesinin avantajları olabileceğini kaydedildi. Lakin dergiye nazaran bu beceriksizce yapılırsa diplomatik kriz daha da derinleşebilir, hatta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’nin kendi nükleer programını başlatma yoluna gitmesine yol açabilir.
Dergi, “Nükleer başlıkların paylaşım konusundaki itirazlar bilhassa Almanya’da epeydir güçlü” diyor ve ekliyor:
“Başbakan Angela Merkel her ne kadar uygulamayı savunduysa da koalisyon ortakları 10 yıldır bu başlıkların geri çekilmesi konusunda baskı yapıyor.”
Economist, “Madem bombalar politik olarak bu kadar problemli ve hassas, o vakit neden Avrupa’ya konuşlandırıldılar?” diye de soruyor.
Dergiye nazaran bunun pratikteki karşılığı örneğin Rusya’nın Estonya üzere küçük bir müttefik ülkeye saldırıp, Batı’nın karşı saldırısına pürüz olmak için hudutlu bir nükleer vuruş yapması üzere bir durumda ortaya çıkabilir. Müttefikler bu durumda uzun menzilli stratejik nükleer füzeler yerine, Rusların hücumuyla orantılı küçük nükleer başlıklarla karşılık verebilir.
“AVRUPALILAR MEGATONLARCA NÜKLEER SİLAHIN İNCİRLİK’TE BULUNMASINDAN HUZURDAN ÇOK TEDİRGİNLİK DUYABİLİR”
Yazıdan öteki birtakım satırlar şöyle:
“Nükleer paylaşım programının asıl manası askeri ve pratik değil siyasi seviyede anlaşılabilir. Program esasen ABD ile Avrupa ortasında bir sembolik bağ oluşturma emeliyle başlatıldı. Müttefikler Amerikan nükleer silahlarının sağladığı güvenlikten yararlanacak, silahların kullanımı konusunda daha çok kelam sahibi olacak lakin öbür yandan bunun ahlaki sorumluluğunu ve misilleme riskini de paylaşacaklardı.
Buna karşılık bu bağın bir faturası var. Amerikan taktik nükleer silahlarının 2017 ile 2046 ortasındaki maliyeti yılda 1 milyar dolar.
Eğer Türkiye’nin müttefiklerle münasebetleri kötüleşmeye devam ederse, Avrupalılar megatonlarca nükleer silahın İncirlik’te bulunmasından huzurdan çok tedirginlik duyabilir.”