Çin’de ortaya çıktıktan sonra tüm dünyaya dalga dalga yayılan koronavirüsle ilgili tüm gelişmeler medyanın en önemli gündem unsuru. Bir yandan virüsün yarattığı tahribat bir yandan da virüsün yayılmasına karşı alınan “acil kodlu” tedbirler ekranlara, gazetelere, toplumsal medya platformlarına yansıtılıyor. Bu süreçte medya temsilcilerinin “sorumlu gazetecilik” unsurlarına uymasının toplum sıhhati için “hayati önemde” olduğuna ait değerlendirmeler artıyor.
Bu uyarının “doğru ve gerekli” olduğu görüşünde olan bağlantı uzmanları, haber kanallarındaki tartışma programlarına alanında uzman olmayan şahısların konuk edildiğine, ekranlarda koronavirüsle hiç ilgisi olmadığı halde diğer mevzuların tartışıldığına, gazetecilerin toplumsal medya platformlarında topluma “panik pompalayan” mesajlar attığına dikkat çekiyor.
“HALK DALKAVUKÇULUĞU”
Deneyimli bir gazeteci de olan Radyo ve Televizyon Üst Konseyi (RTÜK) üyesi İlhan Taşcı’ya nazaran, ekranlardaki koronavirüs tablosu çok yıkıcı boyutta. Taşçı, DW Türkçe'den Hilal Köylü'ye yaptığı açıklamada, “Ekranlarda bilgi kirliliğinin de ötesinde maalesef bilgi ortamı yok. Yayıncılık dünyası hiçbir tenkit getirmeyen, bilgi vermeyen, popülizmin sırtına yaslanmış halk dalkavukçuluğunun parlatıldığı bir periyot yaşıyor” tespitini yaptı.
Ekranlarda tuz yalamanın ya da kelle-paça çorbası tüketmenin koronavirüse karşı tesirli tedbir olacağını söyleyen de var, koronavirüsün Türk genini etkilemeyeceğini öne süren de.
Bu durumun nedenlerine işaret eden Taşcı, hem gazetecilerin “sorumsuz davranışlarına” hem de hükümet siyasetlerine gönderme yaparak, gazetecilerin sorumsuz halinin “virüs derecesinde tehlikeli” olduğunu söyledi.
“Sanki bilim insanı eksiğimiz varmış üzere daima tıpkı beşerler farklı farklı kanallarda geziyor” diyen Taşcı, nitelikli ve sahiden toplum sıhhatini düşünen bilim insanlarını ekranlarda görmenin mümkün olmadığını vurguladı. Koronavirüse karşı alınacak tedbirler üzere net ve açık bir hususta birbiriyle çelişen tekliflerde bulunan insanları ekranlara çıkarmanın habercilik olmadığını anlatan Taşcı, “İnsanlar kimseye güvenemeyecek durumda. Dünya Sıhhat Örgütü ve Sıhhat Bakanlığı muhakkak unsurlar belirlemiş, ancak Türk televizyonlarında din-seks münasebeti tartışılıyor. Sorumsuzluktur bunun ismi. Üniversal kuralları bilmemek, halk sıhhatini hiçe saymaktır” çıkışını yaptı.
Taşcı’ya nazaran haber kanallarının bu türlü davranmasının gerisinde “izlenme oranını artırmak” derdinin yanı sıra medya üzerindeki hükümet baskısı da rol oynuyor.
“Televizyonlarda eleştirebilen, tartışabilen beşerler engelleniyor. Bu el, siyasi bir eldir” diyen Taşcı, Cumhurbaşkanlığını işaret etti. Taşcı, “Saray etrafı ekrana çıkacaklar listesi oluşturuyor ve haber kanallarının bu listeye nazaran hareket etmesini istiyor. Televizyonların da işine geliyor. Ne yazık ki ekranlar ve toplum danışıklı bir dövüşün kurbanı oluyor” dedi.
“MEDYANIN HASTA HALİ”
Uluslararası gazetecilik de yapan irtibat profesörü Doğan Tılıç da koronavirüsün medyanın “hasta haline” ayna tuttuğunu söyledi. Tılıç, DW Türkçe'den Hilal Köylü'ye yaptığı açıklamada, “Konuyla asla ilgisi olmayan, asla ekrana çıkarılmaması gereken insanların televizyonlara çıkarılması sorumlu gazetecilikle bağdaşmıyor” dedi. Tılıç, tüm gazetecilerin “Koronavirüs gündeminde din ve seks tartışması neyin nesidir” sorusunu kendilerine sormalarını istedi.
Tılıç’a nazaran halk sıhhatini direkt ilgilendiren koronavirüs konusunda uzman isimlerle çalışmak en ülkü usul. “Ancak Türk medyası bugün açıkça görüldüğü üzere tüm cehaletini sergilemekten çekinmiyor, panik pompalıyor, bilgi kirliliği yaratıyor” diyen Tılıç, medyanın bu duruşunun halk sıhhati kadar basın özgürlüğünü de yaraladığını vurguladı.
Tılıç, “Gazeteciler otokontrol uygulamazlarsa, sorumsuzca hareket ederse hem siyasi otoritenin hem de kamuoyunun maksadı olacaklar ve yayın durdurma, gözaltı, soruşturma olayları birbirini izleyecek. Gazeteciler sorumsuz yayıncılıkla kendi bindikleri kolu kesecekler” uyarısı da yaptı.
Sosyal medyanın en tanınan adresi Twitter'da da halka “panik pompalandığı” değerlendirmelerine katılan Tılıç, “Komplo teorileri ortaya atılıyor orda. Gazetecilerin bilhassa bu bahiste dikkat etmesi gerekiyor” dedi.
NASIL FARKINDALIK YARATACAKLAR
Ankara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi’nden Doç. Deniz Sezgin de koronavirüsün medyaya yansımasını dikkatle izleyenlerden. Fakültede “Sağlık Bağlantısı ve Uygulamaları Dersi” veren Sezgin, medyadaki sorunu “Halkı bilgilendirmeye çalışırken derde sürüklemek ve bunun farkına varamamak” olarak tanımladı.
Böylesi global bir salgın durumunda halka virüsün nasıl yayıldığından, nasıl risk teşkil ettiğine kadar tüm bilgilerin, gelişmelerin “Tıp otoritelerinin rehberliğinde temel, kolay ve anlaşılır şekilde” anlatılması gerektiğini söyleyen Sezgin, “Ne yazık ki bunu göremiyoruz. Çok farklı görüşlere yer verilerek baş karışıklığı yaratılıyor. Bu türlü farkındalık yaratılmaz” dedi. Sezgin, gazetecilerin lakin bu durumda çok izlenme ve ilgi çekme korkularını kenara bırakıp, halk sıhhatine odaklanarak farkındalık yaratacağını söyledi..