Suriye’nin İdlib kentinde, Suriye ordusunun açtığı ateş sonucu 8 asker şehit olmuştu.
Suriye ordusunun, güneybatıdaki Tarnaba köyündeki TSK ögelerini topla vurduğu ve burada askerlerin şehit düştüğü belirtilmişti. TSK’nın konuşlu bulunduğu gözlem noktalarına yapılan ataklar ve taciz ateşleri ise sıkça tartışılıyor.
Türkiye-Rusya-İran ortasında yapılan Astana görüşmeleri kapsamında Türkiye çatışmasızlık bölgesi ilan edilen İdlib’de süreci denetlemek üzere müşahede noktaları kurmuştu.
Ekim 2017’de başlayan süreç sonucunda Türkiye bölgede 12 müşahede noktası oluşturdu.
TSK KARŞI ÇIKTI LAKİN…
İdlib ve TSK’nın oluşturduğu müşahede noktaları konuşulmaya devam ederken, Cumhuriyet gazetesi muharriri Mehmet Ali Güller ise, bugünkü köşesinde “Amerikan çengeli: Wolters-Akar görüşmesi ve SADAT” başlıklı dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.
Mehmet Ali Güller, ABD’nin İdlib konusunda pusuda yattığını hatırlatırken, müşahede noktalarıyla ilgili olarak da çarpıcı bir sav ortaya atarak, emekli Tuğgeneral Adnan Tanrıverdi’nin kurucularından olduğu Memleketler arası Savunma Danışmanlık Ticaret Şirketi’ni (SADAT) işaret etti.
Mehmet Ali Güller, gözlem noktalarına aslında TSK’nın karşı çıktığını fakat Adnan Tanrıverdi ve ekibinin gözlem noktalarındaki ısrarını Cumhurbaşkanı Erdoğan’a kabul ettirdiğini ileri sürdü.
Mehmet Ali Güller, “Türkiye’nin İdlib’de müşahede noktası kurmasına TSK’nin karşı çıktığı; kumandanların, müşahede noktalarıyla yapılacak işin İHA’larla yerine getirebileceğini savunduğu belirtiliyor. Fakat sarayın (eski) askeri başdanışmanı SADAT’çı Adnan Tanrıverdi ve grubunun müşahede noktalarında ısrar ettiği ve Erdoğan’a kabul ettirdiği söyleniyor” diye belirtti.
Mehmet Ali Güller’in yazısı şu biçimde:
“İdlib, daima ötelenen bir “düğüm” sıkıntısıydı.
İdlib’le ilgili Soçi Mutabakatı 17 Eylül 2018’de imzalandı: 5. hususa nazaran radikal terörist kümeler 15 Ekim 2018’e kadar; 6. hususa nazaran ise çatışan taraflara ilişkin ağır silahlar 10 Ekim 2018’e kadar “silahsızlandırma bölgesinden” çıkarılacaktı.
Yani aslında mutabakat daha 16 Ekim 2018’de boşa düşmüştü. Lakin belirttiğimiz üzere İdlib, ötelenen bir “düğüm” meselesiydi. Düğümün yanlış çözülmesi, tüm istikrarları altüst edebilirdi. Moskova, Ankara’yı Washington’a itmemek için düğümü çözmeyi vakte bırakıyordu. Ara orta Suriye ordusuna operasyon için yeşil ışık yakıyor lakin Ankara’nın ateşkes davetine kayıtsız kalmayıp, sıkıntıyı uzun vadeye bırakmayı sürdürüyordu. Ankara da aslında vakte oynuyordu; Afrin’de tutunabilmek için İdlib düğümünü çözmek/kestirip atmak istemiyordu.
Ve ABD, gelişmekte olan Türk-Rus stratejik bağlantısının zayıf karnı olarak gördüğü İdlib düğümünün yanlış çözülmesinin pususunda bekliyordu daima…
WOLTERS’IN ÇANTASINDA NE VARDI?
30 Ocak 2020 günü ABD’nin Avrupa’daki en üst seviye kumandanı olan Org. Tod Wolters Türkiye’ye geldi.
ABD’nin Avrupa Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanı Org. Wolters’ın ziyaretinden evvel gündeminin Suriye ve İdlib olduğu açıklandı. Başka detay yoktu.
Org. Wolters, Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Genelkurmay Lideri Org. Yaşar Güler ile görüştü. Lakin bu görüşmelerle ilgili her iki taraftan da doyurucu bir açıklama yapılmadı.
Ne konuşuldu? İdlib konusu ABD’yi neden ilgilendiriyordu? ABD bir şey mi önerdi? Türkiye ne dedi? Bilinmiyor…
ABD TAZİYE SIRASININ BAŞINDA
3 Şubat 2020 sabahının birinci saatlerinde Türkiye’yi yasa boğan şehit haberi geldi…
TSK, 28 Ocak’tan itibaren İdlib’e askeri sevkıyat başlatmıştı. 3 Şubat günü boyunca bu sevkıyatlarla ilgili Rusya’ya haber verilip verilmediği polemik konusu oldu. Her iki başşehirden de karşılıklı suçlama geldi.
Pusuda bekleyen ABD ise bu süreçte taziye sırasının en önüne koştu. “Esad rejimi, Rusya ve İran’ın İdlib halkına saldırısını” kınayan ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, “Müttefikimiz Türkiye’nin yanındayız” dedi.
Sözcünün akabinde ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo da ileti verdi: “ABD, Türkiye’nin İdlib’de kendini savunan aksiyonlarını destekliyor.”
PENTAGON’UN WOLTERS’A VERDİĞİ GÖREV
Akar ve Güler’le ne konuştuğunu bilmiyoruz ama Wolters’ın üç ay evvel Türkiye’yle ilgili çok kıymetli açıklamalar yaptığını biliyoruz.
Wolters, Türk-Amerikan ilgilerinde yaşanan sorunları “küçük anlaşmazlıklar” diye niteleyerek, yağsa bile altında yürümek zorunda olduğu yağmura benzetiyor ve şöyle diyordu: “Biz bir aileyiz. Bir ailede kardeşler, anne ve babalar ortasında da uyuşmazlıklar olur.”
“Türk mevkidaşlarının kendilerine hep silah arkadaşı gibi muamele ettiğini, hatta kan bağı varmış gibi davrandığını” anlatan Org. Wolters görevini ise şöyle açıklıyordu: “Ben, Savunma Bakanı (Mark Esper) ve Lider (Donald Trump) tarafından hem NATO Kumandanı hem de ABD’nin Avrupa Kumandanı olarak bu güçlü bağlantıyı devam ettirmek için elimden geleni yapmakla görevlendirildim.”
Wolters bu vazifesi nasıl yapacağının ipuçlarını da veriyordu: Örneğin ABD ile Türkiye’nin Akçakale’de kurduğu Müşterek Harekât Merkezi tesirli formda çalıştırılacaktı!
SADAT’IN İDLİB’DEKİ ROLÜ
İki mevzuyu anımsatarak bitirelim:
Birincisi, saraya fikir üreten SETA, 3 Şubat’tan evvel ABD ve AB’nin İdlib’de devreye girmesi için davet yapmıştı.
İkincisi, Pentagon’a 276 sayfalık rapor hazırlayan RAND, Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar’ı, Türk-Amerikan münasebetlerinde “anahtar muhatap” ilan etmişti.
Ve ekleyelim: Türkiye’nin İdlib’de müşahede noktası kurmasına TSK’nin karşı çıktığı; kumandanların, müşahede noktalarıyla yapılacak işin İHA’larla yerine getirebileceğini savunduğu belirtiliyor. Fakat sarayın (eski) askeri başdanışmanı SADAT’çı Adnan Tanrıverdi ve grubunun müşahede noktalarında ısrar ettiği ve Erdoğan’a kabul ettirdiği söyleniyor.
Ve not edelim: Teyit ettiremediğim ham bilgiye nazaran ise Wolters, Akar ve Güler’e Suriye’nin kuzeyi için yeni bir işbirliği planı önerdi!
Son noktayı koyalım: Türkiye, ABD’nin stratejik amacı durumundadır. Amerikan çengeline takılarak Türkiye’yi yine ABD planlarına eklemleyenler büyük yanılgı yaparlar!”