Türkiye’de sıhhat çalışanları, Covid-19’un iş kazası yahut meslek hastalığı olarak kabul edilmesini istiyor. Lakin iş kazası için enfekte olduğu anın kanıtlanması gerek.
Deutsche Welle Türkçe’den Emine Algan’ın haberine nazaran, Muharrem İdiz, ambalaj üreten iki fabrikanın iş yeri tabibiydi. Mart ayının başından itibaren iki fabrika ortasında mekik dokuyarak koronavirüsle ilgili ağır bir çalışma yürüttü. Personelleri bilgilendirdi, patrona alınması gereken tedbirleri anlattı. Rahatsızlanıp meskende dinlenmeye çekildiğinde karantina günleri başlamıştı. Teneffüs yetmezliğiyle 2 Nisan'da hastaneye başvurdu, test sonucu gelmeden, sonraki gün vefat etti. 58 yaşındaydı.
Kardeşi Nuri İdiz de işyeri tabibiydi ve o sırada öteki bir hastanede tedavi görüyordu. Birkaç gün sonra ağır bakıma alındı ve 20 Nisan'da hayatını kaybetti. 55 yaşındaydı. Test sonuçları müspet çıkan iki kardeşin birbirine bulaştırmadığı ortaya çıktı.
Türkiye'de hayatını kaybeden birinci işyeri tabibi olan Muharrem İdiz'den sonra İzmir Tabip Odası bir komite kurarak inceleme başlattı. Emekçi sıhhati uzmanlarından oluşan komite, hem salgına karşın çalışma hayatının devam ettiği işkollarındaki sıhhatsiz şartları, hem de işyeri doktorlarının maruz kaldığı riskleri ortaya koydu.
LAVABOSU BİLE OLMAYAN REVİRLER
Plazalar, şantiyeler, atölyeler, fabrikalar üzere kapalı alanlarda faaliyet gösteren pek çok şirketin kâfi tedbir almadığı, kollayıcı materyal temin etmediği ve gerekli dezenfeksiyonu sağlamadığını rapor ederek kamuoyuna duyurdu. Rapora nazaran işyerlerinin birçoklarında revir olarak kullanılan yerler paklık, havalandırma, steril ortam bir yana, el yıkamak için lavabo ve suyu bile olmayan küçücük odalardan ibaret. Ve salgının başından beri işyeri tabipleri, vazifeleri kapsamında olmadığı halde bu odalarda poliklinik hizmeti veriyor. Çünkü çalışanlar virüs nedeniyle hastaneye gitmek yerine işyeri doktorlarına başvuruyor. Fakat patron maske, tulum, siperlik üzere kollayıcı gereçleri sağlamıyor, tabipler kendi imkânlarıyla bulmak zorunda.
Raporu hazırlayan komitenin lideri Dr. Hakan Toksöz, birden fazla işyeri doktorunun, salgında en çok etkilenen yaş kümesinde olduğunu belirtiyor. Bunun nedeni, emekli maaşı yetmediği için işyeri hekimliği yapmaları.
İzmir Tabip Odası Lideri Funda Obuz, “İki kardeş, ikisi de işyeri tabibi ve aile bağı nedeniyle bulaştırma yok, onu da öğrendik. Çalıştıkları kurumlardan almış olmalılar bu hastalığı” diyor. İzmir'de 960 işyeri doktoru var; çoğunluğu birkaç yerde birden vazifeli. İş sıhhati ve güvenliğini sağlamak üzere bütün üniteleri denetledikleri için her gün yüzlerce şahısla temas ediyorlar. Bu nedenle de yüksek risk grubundalar.
Dokuz Eylül Üniversitesi Halk Sıhhati Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Alp Ergör, “Muharrem ve Nuri, işyerlerini salgına hazırlamak için son derece ağır bir gayret gösterdi. Hem tabip odası kurulu hem de ailelerin tanıklıklarından biliyoruz bunu” diyor. Bu yüzden Covid-19'a yakalanmalarının mesleksel olduğunu belirtiyor: “Yitirilmelerini de meslek hastalığına bağlı vefat olarak kabul etmek gerekir.”
ALKIŞ DEĞİL TEDBİR, LAF DEĞİL TAZMİNAT
Sağlık Bakanlığı'nın en son 29 Nisan'da açıkladığı datalara nazaran Türkiye'de 7 bin 428 sıhhat çalışanı Covid-19 müspet. Bu sayıya her gün yenileri ekleniyor. En fazla hadisenin görüldüğü İstanbul'da da durum farklı değil. Tabip Odası'nın 4 Mayıs'ta hazırladığı rapora nazaran yalnızca İstanbul'da koronovirüs tespit edilen sıhhat çalışanı 4 bin 500'ün üzerinde. İzmir ise bu mevzuda en yüksek ikinci vilayet.
Türkiye'de meslek odaları ve sendikaların da ortalarında bulunduğu sivil toplum örgütleri, Covid-19'un sıhhat çalışanları için meslek hastalığı yahut iş kazası olarak kabul edilmesini istiyor.
Bu mevzuda birinci somut adımı da İzmir Tabip Odası attı. Odanın avukatı Mithat Kara, Muharrem ve Nuri İdiz için Çalışma Bakanlığı ve Toplumsal Güvenlik Kurumu'na müracaat yaptı. Birkaç gün içinde SGK tarafından bir müfettiş görevlendirileceği varsayım ediliyor. Araştırma sonucunda meslek hastalığı tespit edilirse ailelerine vefat aylığı bağlanacak. Aksi halde dava açılacak.
Avukat Kara, mevcut uygulamayı şöyle anlatıyor: “Covid 19'un iş kazası sayılabilmesi için sıhhat çalışanının, hastayla temas kurduğu ve öksürük, tükürük ya da test için sürüntü alınırken hastalığın bulaştığı ânı tespit etmek gerekiyor. Lakin bunun tespiti çok güç. İşi gereği aslında riskli hadiselerle daima temas halinde olan sıhhat çalışanlarının virüsü nereden kaptığını sorgulamak yersiz.”
FRANSA'DA OTOMATİK OLARAK MESLEK HASTALIĞI
Türk Tabipleri Birliği de tıpkı görüşte. Fransa örneğini veren TTB, Covid-19'un “otomatik” olarak meslek hastalığı kabul edildiğini hatırlatıyor. Fransa'da doktor, hemşire, eczacı, hastabakıcı, paklık vazifelisi, memur, işçi hiçbir ayrım gözetmeden bütün sıhhat çalışanlarının işyerinde enfekte olduğu kabul ediliyor. Kanıtlamasına gerek yok.
Türkiye'de ise hâlâ test sonucu olumlu değilse resmi kayıtlara bile girmiyor. Tıpkı Mersin'in Silifke ilçesinde aile hekimliği yapan Dr. Erdinç Şahin üzere. Covid-19 tedavisi görürken 23 Nisan'da hayatını kaybeden Dr. Şahin'in mevt raporuna “bulaşıcı hastalık – doğal ölüm” yazılması Meclis'e taşındı.
CHP Mersin Milletvekili Cengiz Gökçel, Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca'nın yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi. Mevt nedeni olarak “viral pnömoni” yazıldığını hatırlatan Gökçel, “Covid-19 algoritmasına nazaran tedavisi ve ilaç temini bakanlığınız tarafından yapılan Dr. Erdinç Şahin'in mevt sebebi nedir” diye sordu.
Başta İzmir ve İstanbul olmak üzere tabip odalarının hazırladığı raporlar sonucunda TTB, Bilim Kurulu'ndan, Sıhhat Bakanlığı ve ilgili kurumları harekete geçirmesini istedi. Ayrıyeten gerekli tedbirleri almayan, esirgeyici gereç temin etmeyen sıhhat kuruluşları ve şirketler hakkında yasal süreç başlatılması da talep edildi.
Hekimler, Covid-19 hadiselerinin Toplumsal Güvenlik Kurumu'na meslek hastalığı ve iş kazası olarak bildirilmesini istiyor. Zira böylelikle sıhhat masraflarının yüzde 100'ü karşılanabilir, süreksiz ya da kalıcı işgöremezlik durumunda tazminat alabilirler. Vefat edenlerin yakınlarına da lakin bu formda maaş bağlanabilir.
Dr. Hakan Toksöz'ün verdiği bilgiye nazaran binlerce sıhhat çalışanı Covid-19 olmasına karşın, hatta hayatlarını kaybetmelerine karşın şu ana kadar hiçbir meslek hastalığı bildirimi yapılmadı.