Cumhuriyet tarihinde birinci sefer TCDD, yolcu nakliyatı hizmetini özel kesime devretmeye hazırlanıyor.
BirGün’den Burcu Cansu’nun ulaştığı Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü’nce hazırlanan taslak yönetmeliğe nazaran, ihale ile yolcu nakliyeciliği özel kesime verilecek. Taslak yönetmeliğe nazaran, ihaleyi alan şirkete kamu yükümlülüğünü yerine getirdiği münasebeti ile iddiası maliyet meblağının yüzde 20’si ödenecek. İhaleyi alan şirket, mukavele üzerinde değişiklik yaparak sefer artırımı ve azaltımı yapabilecek.
Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü, ‘Demiryolu yolcu nakliyeciliğinde kamu hizmeti yükümlülerinin seçimi ile kamu hizmeti mukavelelerinin düzenlenmesi, uygulanması ve kontrol yöntem ve asılları hakkında yönetmelik’ taslağı hazırladı.
Bütün alt yapı hizmetlerinin TCDD tarafından karşılanacak taslakta şu tabirler yer aldı:
– Emniyetin ‘şüpheli’ buldukları katılamayacak: İhaleler, bütün isteklilerin teklif verebildiği ‘açık ihale’ yöntemi yapılacak olmasına rağmen hakkında mutlaklaşmış bir ceza olmamasına karşın terör örgütü iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğu Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bildirilenler katılamayacak.
– Biletler satılmış kabul edilecek: Kamu hizmeti yükümlülüğüne temel net maliyetin tespit edilmesi emeliyle en az üç bireyden oluşan bir ‘Değer Tespit Komisyonu’ kurulacak. Bu komite maliyeti belirleyecek. Maliyet belirlenirken bir trenin çalıştırılması için hesaplanan kestirimi maliyette bütün biletler satılmış üzere kabul edilecek.
– Kamu yükümlülüğü için yüzde 20 kâr verilecek: İhaleyi alan firmaya kamu yükümlülüğü için varsayımı maliyet fiyatlarının azami yüzde 20’si makul kar oranı olarak verilecek.
– Taban fiyattan işçi çalıştırabilecek: Demiryolu nakliyeciliği tehlikeli iş ve işyerleri sıfatında yer almasına rağmen tren üzerinde çalışan işçi şirketler tarafından minimum fiyat ile çalıştırılabilecek.
– Taşeron devreye girecek: İhale dokümanında belirtilen her bir çizgi kapsamında çalıştırılmak üzere isteklilerce teklif edilen araç envanterine dâhil trenlerin üçüncü bireylerden kiralama tekniğiyle temin edilmesi durumunda, kiralama maliyetlerinin hesabında üçüncü şahıslar ile istekli ortasında akdedilecek kira kontratlarında her bir demiryolu aracı için gösterilen bedel temel alınacak.
– Kaza sonrası sigorta ödemesi muallakta: Yaşanabilecek kazalar ve bu kazaların yaralanma ve mevtle sonuçlanması dikkate alındığında sigorta sarfiyatının kim tarafından ödeneceği muallakta bırakıldı.
– İşçi sayısı belirtilmedi: Hizmet sunumunda ve trenlerin seferleri sırasında kaç çalışanın çalışacağı belirtilmedi.
– Kaidelere uymayanlar da ihaleye girebilir: Birden fazla demiryolu tren işletmecisi iş paydaşlığı oluşturmak suretiyle ihaleye katılabilecek. Ama bütün iş ortaklarından ihaleye katılma yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği hususu dikkate alınmayacak.
– Sefer sayısı değişikliği yapılabilecek: Günlük, haftalık, aylık, dönemlik, yıllık olarak devir içinde yine planlama yapılabilecek. Yeni sınır ve çizgiler eklenmesi durumunda sefer sayısı artışı ve eksilişi yapılabilecek.
– Şirketlere yüzde 30 avans verilecek: Kontratta öngörülmesi kuralıyla kamu hizmeti yükümlülüğüne, avans teminat mektubu karşılığında kontrat bedelinin yüzde 30’u avans verilecek.
‘ŞİRKETLERİN İSTEKLERİNE NAZARAN DÜZENLENMİŞ’
Yönetmelik taslağını inceleyen KESK'e bağlı Birleşik Nakliyat Çalışanları Sendikası (BTS) özelleşmeye karşı çıkarak, altyapıların kamu bütçesinden karşılanmasına rağmen, işletmeciliğin kesimin isteklerine nazaran belirlenmesine itiraz etti.
BTS yetkilileri tarafından hazırlanan tekliflerde, mukavelenin şirketlerin kar oranını gözetmesi, şirketlere yüzde 30 avans verilecek olması, ölümlü kazalara ait sigortanın kim tarafından ödenecek olmasının muallakta bırakılması, işçi maaşının minimum fiyat olarak belirlenmesi eleştirildi.