Dünyayı tesiri altına alan Koronavirüs salgını kapitalist sistem ve neoliberal siyasetlerin tartışılmasını da beraberinde getirdi. Emperyalist ülkelerin ve gelişmiş olduğu belirtilen kapitalist ülkelerin sıhhatte sınıfta kalması, sosyalist Küba’nın sıhhat sistemi ve başka ülkelere yaptığı yardımlar gündeme oturdu.
İşte bu tabloda dünyada kamucu, halkçı, sosyalist tahliller de sıkça dillendirilmeye ve tartışılmaya başlandı.
Peki, Türkiye’deki sosyalist partiler salgına karşı neleri öneriyorlar; alınana önlemleri ve uygulamaları nasıl değerlendiriyorlar?
İşte sosyalist partilerin açıklamaları…
“SOSYALİST TÜRKİYE SALGINI ÇOK DAHA KOLAY DENETİM ALTINA ALIRDI”
“Sağlığımız için sosyalizm şart” başlıklı bir açıklama yayınlayan Türkiye Komünist Partisi (TKP), tüm fabrikaların ve sıhhat kuruluşlarının kamulaştırılması gerektiğini tabir etti.
“Sosyalist Türkiye’de salgın çok daha kolay denetim altına alınır ve işçiler için bir toplumsal felakete dönüşmesi engellenirdi” diyen TKP, bunun nasıl olacağının da şöyle sıraladı:
1-Bütün özel hastaneler ve kurumlar kamulaştırılırdı.
2-Bankalar, sanayi tesisleri ve hizmet bölümü de kamulaştırılırdı.
3-Kamulaştırmalar merkezi planlamayı uygulanabilir hale getirirdi.
4-Koronavirüse karşı aşı, tedavisi ve teşhis kitleri için derhal enstitüler kurulurdu.
5-Sağlık hizmetleri büsbütün parasız olurdu.
6-Din ve devlet işleri birbirinden ayrılırdı. Kararların alınmasında Diyanet işlerinin tesiri olmazdı.
7-Uygulanan karantinalar keyfi olmaz, zarurî bir toplumsal vazife olurdu.
8-Medya yalnızca halka doğruyu açıklayacak formda tekrar düzenlenirdi.
9-Marketlerin yağmalanmasına ve stokçuluğa müsaade verilmezdi.
10-Bir ekonomik kriz oluşmazdı.
11- Sadece kendini düşünmek kınanırdı, paylaşma ve dayanışma duygusu hâkim olurdu.
12- Sosyalist bir toplum umutlu olurdu.
“SAĞLIK BAKANI KOCA ÖNCÜLÜK ETSİN”
Sol Parti tüm sıhhat kuruluşlarının kamulaştırılması gerektiğini söylerken, “Özel hastane zincirine sahip olan Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, bu karar için öncülük etmelidir” teklifinde bulunuyor. Parti, öteki tekliflerinin yanı sıra ‘görevlendirme nedeniyle çalışan çalışanlarda koronavirüsü tespit edilmişse bunun iş kazası ve meslek hastalığı sayılması görüşünde.
“PİYASACI ANLAYIŞI TERK ETMELİ”
Meclis’te 2 vekil ile temsil edilen Türkiye Personel Partisi (TİP), “Bugün ve gelecekte yaşanabilecek her türlü hastalık, salgın, vb. durumlara karşı halk sıhhatini muhafazanın tek yolu olarak piyasacı anlayış terk edilmelidir” sözlerini kullanıyor ve emekçilere 2 haftalık fiyatlı müsaade verilmesini istiyor.
“İŞTEN ATMALAR YASAKLANMALIDIR”
Emek Partisi (EMEP) salgına karşı gerekli araç ve ilaç üreten ve üretebilen fabrika ve işyerleri dahil bütün sıhhat kurumlarının idaresi ve kontrolünün sıhhat meslek örgütlerine geçmesini ve sıhhatin fiyatsız olmasını istiyor. Parti, personeller hakkında pek çok teklifin yanında “Zorunlu üretim alanları haricindeki bütün fabrika ve işyerlerinde üretime orta verilmeli ve bu mühlet boyunca çalışanlar fiyatlı müsaadeli sayılmalıdır. Salgını fırsata çevirerek esnek çalışmayı yaygınlaştıran uygulamalardan vazgeçilmeli, işten atmalar yasaklanmalıdır” diyor.
“TOPLUMCU REÇETE”
Türkiye Komünist Hareketi (TKH) de tahlil tekliflerini “SALGININ TOPLUMSAL VE EKONOMİK SONUÇLARINA KARŞI, TOPLUMSAL VE EKONOMİK KRİZE KARŞI; TOPLUMCU REÇETE” başlıklı bir bildiri yayınladı.
14 unsurluk bildiride şunlar sıralandı:
“Risk kümeleri belirlenerek sıhhat taraması öncelikli kılınmalıdır, Halkın temel gereksinimlerini karşılayan kesimlerde ve zarurî olarak çalışmak durumundaki işçiler tertipli sıhhat taramasından geçirilmelidir, Bütün yurttaşların sıhhat taramasından geçirilmesi için ulusal bir aksiyon planı hazırlanmalıdır, Bütün ilaç şirketleri ve depoları kamulaştırılmalı, ilaçlar halka fiyatsız verilmelidir, Toplumsal sigortacılık sistemi devreye girmelidir, Salgın nedeniyle verilen müsaadelerin fiyatlı olması zarurî kılınmalıdır, İşten çıkarmalar yasaklanmalıdır, Salgın ve kriz mazeret edilerek ödenmeyen fiyatlar devlet garantisi altına alınmalıdır, Besin fiyatları dondurulmalı, halkın günlük hayat gereksinimleri özgür piyasanın insafından çıkarılmalıdır, Krizin mali boyutunun aşılması için bütün bankalar ve finans kurumları derhal kamulaştırılmalıdır, Devletin dış ve iç borç ödemeleri durdurulmalı, bütün kaynaklar halka aktarılmalıdır, Elektrik, doğalgaz, su ve haberleşme fiyatsız hale getirilmelidir, Yurttaşların bankalara dönük kredi borçları bugüne kadar ödenen faizler düşünüldüğünde silinmelidir.”
“KORONAVİRÜS İKTİSAT PAKETİ PATRONLARA YARIYOR”
Halkın Kurtuluş Partisi (HKP) ise hükümet yetkililerinin açıklamalarını eleştirerek, “Koronavirüs iktisat paketi Emekçi Sınıfımız ve Köylülüğümüz için değil, Parababaları için…” başlıklı bir açıklama yayınladı. Açıklamada özetle şunlar belirtildi:
“Koronavirüs salgını gitgide yaygınlaşıyor. Hükümet yetkilileri “#evdekal” daveti yaparken, Parababaları kendilerini meskene kapattı lakin personelleri fiyatlı müsaadeye ayırmadı, fabrikaları kapatmadı. Fabrikaların büyük çoğunluğu tam kapasite, Koronasız günlerdeki çalışma saatleriyle çalışmaya devam ediyor. Bu da Koronavirüsün daha da yaygınlaşmasına sebep oluyor. Virüsün en fazla görüldüğü illerse, İstanbul ve Kocaeli…
…Bu süreçte kimi fabrikalar kapandı, küçülmeye gitti, kimisi de Koronavirüsü emekçi çıkarmak için fırsata çevirdi. İşçi halkımız Koronavirüs belasıyla uğraşırken, bir de işsizlik, pahalılık cehennemine atılmış oldu. Bu cehennem, kesinlikle Koronavirüsten bile daha yakıcıdır.”
“PLANLI, KAMUCU, TOPLUMCU BİR SİSTEME GEREKSİNİM VAR”
Toplumcu Kurtuluş Partisi (1920 TKP)’nden yapılan açıklamada, şunlar belirtildi:
“Koronavirüs salgını açıkça gösterdi ki mevcut emperyalist-kapitalist sistem gerekli tedbirleri almadı, alamadı, insanlığı bu büyük felakete sürükledi. Emperyalist-kapitalist sistemin kendisi bir virüstür. Ortadan kaldırılmalıdır!
Koronavirüs salgını açıkça gösterdi ki neoliberal siyasetler, kamu kurumlarının özel şirketler lehine budanmasının her sorunu çözeceği anlayışı, piyasanın görünmez düzenleyici eli önermesi boş bir safsatadır. Halkların planlı, kamucu, toplumcu bir sisteme gereksinimi vardır.”
“KENDİ OHAL’İMİZİ İLAN EDELİM, TÜM FABRİKALARDA GREVE GİDELİM”
Emekçi Hareket Partisi (EHP) de “Patronların insafına bırakılan milyonlarca çalışana, Kendi kendine OHAL, istekli karantina tavsiye ediyorlar. Emekçilere ya açlık ya mevti seçmeyi sunuyorlar. Öyleyse inisiyatif, emek verenlerindir: Kendi OHAL’imizi ilan edelim, tüm fabrikalarda greve gidelim” davetinde bulundu.
“KORONAVİRÜSE KARŞI KÂRI DEĞİL, ÖMRÜ SAVUNMAYA ÖNCELİK!
Devrimci Personel Partisi (DİP)’in yayınladığı bildiride, “Sağlık, insanlığın en kıymetli varlığıdır. Özel mülkiyetin çıkarlarına kurban edilemez. Kimsenin, halkın sıhhatiyle oynamasına müsaade vermemeliyiz. Devrimci Personel Partisi olarak, personel hareketini, meslek örgütlerini, demokratik kitle örgütlerini, sosyalist hareketi halkın sıhhatinin Koronavirüs belasına karşı korunması uğruna yalnızca tıbbi tedbir almaya değil, uğraşa çağırıyoruz” denildi.
“İNSANLIK YENİ BİR DÖNÜŞÜMÜN KAVŞAĞINDA”
Türkiye Personel Köylü Partisi (TİKP) “İnsanlık Yeni Bir Dönüşümün Kavşağında” başlıklı bir açıklama yaptı. Açıklamada şu sözler yer aldı:
“Corona Virüs kapitalist-emperyalist sistemin daha ağır olarak sorgulanmasına yol açtı. Başta sıhhat olmak üzere eğitim, elektrik, su ve temel besinlere fiyatsız erişim üzere sosyalizmin öngördüğü talepler tekrar insanlığın gündemine oturdu. İktisatta ve siyasette muhafazacı ve devletçi siyasetler tekrar ağır olarak tartışılmaya başlandı.
Örneğin; neo-liberalizmi savunan Fransa, İngiltere ve Almanya’nın devlet yöneticileri toplumsal devlet ve kamucu siyasetlere dönüş sinyalleri verdiler. Wall Street’ten şişirilen global balon patladı. Salgın dünyanın harika gücü ABD’yi yerlere serdi. Borsalar çöküyor. Dünya ticarî sistemi sarsılıyor. Ekonomiler iflâsa gidiyor.
Corona Virüs, kapitalist-emperyalist sistemin var olan krizini daha da derinleştirecek. İktisadı çöken devletler sayısında değerli artışlar olacak.
Dünya hem çok milliyetçiliğin hem de sol-sosyalist kamucu hareketlerin yükselişine sahne olacak. ABD’nin dünyayı tek başına denetim etme imkanı ortadan kalkacak.
Yeni saflaşmalar yaşanacak. Çin-AB iş birliği daha da güçlenecek.”
“SENDİKALAR GENEL GREVE GİTMELİ”
Devrimci Parti, Türk Tabipleri Birliği başta olmak üzere tüm emek ve meslek örgütlerinin dikkate alınmasını isterken, bunları belirtiyor: “Bütün çalışanlar en az 14 günlük fiyatlı müsaadeye çıkarılsın. Bu uygulanmadığı takdirde sendikalar genel greve giderek personel sınıfının hayatını sermayedarların insafına bırakmayacağını göstermelidir. Çalışma hayatının sürdüğü bütün alanlarda tüm çalışanları virüse karşı koruyacak tedbirler eksiksiz olarak uygulansın.”
“İŞÇİLERİN MAAŞI KORUMA EDİLMELİDİR”
Sosyalist Tekrar Kuruluş Partisi (SYKP) hükümetin salgın sürecini Meclis’teki öteki partiler, sıhhat alanındaki meslek ve emek örgütleri, sendikalar ve demokratik kitle örgütlerinin temsilcileriyle birlikte kurulacak bir kriz masasından yönetmesi gerektiğini kaydederek, “İşyerleri ve okullarda tehlike arz edecek bir durum kelam konusu olduğu sürece buralar tatil edilmeli, personellerin maaşı, öğrencilerin eğitim imkânı kesinlikle koruma edilmelidir” diyor.
“YEDİ ACİL ÖNLEM”
Sosyalist İşçiler Partisi (SEP) ve Personel Demokrasisi Partisi (İDP) de “Yedi Acil Önlem” talebini paylaştı. Bu talepler şöyle:
“-Süper zenginlere harika servet vergisi
-İşten atmalar yasaklansın.
-Çalışanlara fiyatlı müsaade.
-İşini kaybedenlerin kredi kartı borcu silinsin.
-Zorunlu açık olan işyerlerindeki işçilere korona tazminatı.
-AKP’nin vurgun ihaleleri iptal edilsin.
-Yaygın test.
“HİZMETLER TÜM HALKA FİYATSIZ OLMALI”
Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) toplumu kurtaracak olanın sosyalizm olduğunu belirterek, şunları açıklıyor: “Bizi yaşatacak olan ise üretimin de, bölüşümün de toplum için, toplum mülkiyetinde ve toplum denetiminde yapılacağı sosyalizm olacaktır. Bugün salgınla gayrette muhtaçlığımız olan şey daha fazla yasak değil, tüm emekçi ve işçilere yıllık müsaadelerine ek olarak sağlanacak fiyatlı izindir, temel besin ve hizmetlerin tüm halka fiyatsız temin edilmesidir.”
“İNSANLARIN SIHHATİNE ÖNCELİK VERİLMELİ”
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi ise şunları açıklıyor: “İnsanların sıhhatine öncelik verilmelidir, bunun istisnası olamaz. İnsanlara direkt ekonomik takviye sağlanmalıdır. Şirket yöneticilerine değil, çalışanlara ve topluluklara yardım edilmelidir. Gelecekteki krizlere karşı dirençlilik artırılmalıdır. Sonlar ötesinde dayanışmalar ve topluluklar oluşturulmalıdır; otoriterlik güçlendirilmemelidir.”
“ÜLKE ÇAPINDA BİR AYLIK MUTLAK SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI”
İşçinin Kendi Partisi (İKEP) “Ülke Çapında Bir Aylık Mutlak Sokağa Çıkma Yasağı!” başlıklı bir açıklama yaptı. Açıklamada şu talepler sıralandı:
“Hiçbir personel işinden atılmamalı, fiyatlar dondurulmalı!
İç ve dış borç ödemeleri derhal durdurulmalı!
Salgın müddetince elektrik, doğalgaz, su ve telefon ödemeleri durdurulmalı, durdurmayan şirketlere el konulmalı! Bütün bankalara personel kontrolünde el konulmalı!
Köprü-otoyol-tünel-havalimanı zarurî ödemeleri derhal kesilmeli!
Bütün TOKİ meskenlerine bu seferberliğe katılacak olanlar ve evsizler yerleştirilmeli!
Bütün AVM’ler kâfi altyapıları olduğu için hastanelere çevrilmeli, çalışanları fiyatlarıyla seferberliğe katılmalı!
Bütün lojistik şirketlerine derhal el konulmalı, çalışanları fiyatları kesilmeksizin seferberliğe katılmalı!
Otomotiv başta olmak üzere büyük fabrikalar tıbbi materyal imal merkezlerine dönüştürülmeli!”