Türk edebiyatının bedelli isimlerinden Orhan Kemal’in 12 yıl yaşadığı Müfettişler Müfettişi, Meskenlerden Biri, Sokakların Çocuğu, Hatalı, Bereketli Topraklar Üzerinde, Gurbet Kuşları üzere 29 yapıtını yazdığı Unkapanı’ndaki konut, son günlerde bakımsızlığıyla gündeme gelmişti.
Orhan Kemal’in oğlu Işık Öğütçü ile babasının anısını yaşatmak maksadıyla kurduğu Orhan Kemal Müzesi’nin altındaki İkbal Kahvesi’nde bir ortaya geldik. Unkapanı’ndaki konutun akıbetini, Orhan Kemal’in 50’nci ölüm yıl dönümünde yapılacakları, son yayımlanan kitabı “Mektupları” konuştuk.
İşte o söyleşi:
-Unkapanındaki konutun hikayesini öğrenebilir miyiz?
Bizimkiler 1951’de Adana’dan İstanbul’a göç etmişler. Birinci olarak Tepabaşı’nda, daha sonra Fener’de kalmışlar. 1954’te de Unkapanı’ndaki bu sıralar kelamı edilen meskene taşınmışlar. Ben de 1957’de o meskende dünyaya geldim. Unkapanı’ndaki meskenimiz, 50 metrekare kadar ufak, iki katlı bir konuttu. Konutta babamın çalışma odası vardı ve sabaha karşı dörtte kalkarak çalışmaya başlardı. Çatıda fareler gezinirdi, babam semtin tarihselliğinden ötürü onlara “Konstantin’in fareleri” kederi. 1966’ya kadar o konutta kiracı olarak kaldık. Daha sonra Fatih’e, oradan da Basınköy’e taşındık. Ortada sırada ağabeylerim, ablam ve ben masraf, Unkapanı’ndaki konutun etrafında dolaşır, Cibali’yi gezerdik.
2000 yılında müzeyi açtıktan sonra meskeni almaya niyetlendim. Lakin konut sahibinin satmaya niyeti yoktu. Daha sonra meskeni satmak istediler bu sefer de benim imkanım kalmamıştı. Zati açtığım müzeyle çok ağır çalışma içindeydim. Unkapanı’ndaki meskeni kıymetlendirme işi daha sonraya kalmıştı maalesef. Daha sonraki vakitlerde konuta gidip müze olabilir mi, diyerek incelemeye başladığımda, konutun küçük olması nedeniyle müzeye uygun olamayacağı fikri belirdi. Başlangıçta Cihangir’deki müzeyi Unkapanı’na taşıma fikri meskenin küçüklüğü ve sahibi olmamamız nedeniyle gerçekleşemedi.
2000’li yılların başında Şehr-i İstanbul isimli dernek oraya Orhan Kemal’in yaşadığına dair bir tabela koydu. Bir müddet sonra o tabela yok oldu. Daha sonra Fatih Belediyesi oraya yeni bir tabela koydu. Sonra o da yok oldu. Neden yok olduklarına dair ise hiçbir fikrim yok. En son oranın sakinleri ve Orhan Kemal’in okurlarıyla birlikte geçen yıl 2 Haziran’da, babamın mevt yıl dönümünde yeni bir tabela astık. Şu an orada duran tabela, okurlarının yerleştirdiği tabeladır. Bu hoş niyet, babam öldüğünde emekçilerin “Biz emekçiler hatıran önünde hürmet ile eğiliyoruz” diye kartona yazıp cenaze arabasının camına asan tıpkı hoş iradedir. Yani halktır. Okurlarının ve onu düşünenlerin bunu yapmış olması Orhan Kemal’in hâlâ yaşadığının, halkın gönlünde olduğunun göstergesidir.
VALİ KONUTUN SATIN ALINMASINI İSTEDİ
-Peki meskenin tekrar gündeme gelmesi nasıl oldu, süreç nasıl gelişti?
Bundan bir müddet evvel Doğan Hızlan Hürriyet’teki köşesinde müellif konutlarının korunmasına dair bir yazı yazmıştı. Yaklaşık on beş gün evvel de Hürriyet gazetesinden Özgür Altuncu benimle röportaj yaptı. Ondan sonra işin boyutu değişti. Birçok haber kanalı orada program yaptı. Ben de meskenin önünde çeşitli röportajlar verdim. Bu konutun durumunu iki İstanbul milletvekili, Ekrem İmamoğlu’na anlatmışlar. İBB Lideri Ekrem İmamoğlu da inceleme talimatı vermiş. Bunun üzerine CHP İstanbul Milletvekilleri Gökhan Zeybek ve Turan Aydoğan meskeni gezdiler ve basına açıklama yaptılar.
Bu ortada internet televizyonuna çekim yaptığımız sırada üzerinde Fatih Belediyesi yazan bir otomobil meskenin önüne yanaştı. Gerisinden da siyah bir otomobil geldi. İstanbul Valisi meskenin incelenmesi ve gereğinde satın alınmasıyla ilgili talimat vermiş. Bu haber, olağan beni çok sevindirdi. Önümüzdeki bir yahut iki gün içinde meskenin durumuyla ilgili neler yapıldığını arayıp öğreneceğim. Umarım orası etrafı ile bir arada bir kültür kompleksi olma yolunda ilerleyecek.
ORHAN KEMAL’İN ANLATTIĞI ÇOCUKLAR…
-Peki siz oranın ne olmasını istiyorsunuz?
Benim fikrim; bir çocuk kütüphanesi ve atölyesi olması istikametinde. Kitapların okunduğu, çocukların ders çalışabileceği, son teknoloji bilgisayarlarla araştırma yaptıkları, bilimin, sanatın ve kültürün ağır olduğu küçük lakin fonksiyonu büyük bir “Orhan Kemal Evi” olabilir. Ünlü sanatkarların gelip fotoğraf, sanat, yazı atölyelerinde çocuklarla birlikte üretim yaptıkları, dersleri için yardımcı öğretmenlerin bulunabileceği bir yer olması. Hâlâ o sokaklarda oynayan bıcır bıcır çocuklar var. Onlar, Orhan Kemal’in anlattığı çocuklar…
-Orhan Kemal’in 50. ölüm(süzlük) yılı ile ilgili nasıl çalışmalar olacak?
Bir sempozyum düşünüyoruz, yayıneviyle üzerinde çalışıyoruz. Çukurova Belediyesi’nde Orhan Kemal Edebiyat Şenliği gerçekleşecek. Altın Koza’da bir aktiflik olabilir. Her yıl 2 Haziran günü yaptığımız anma toplantımız ve ödül merasimimiz devam edecek. Onun haricinde kitap fuarları, okul konuşmaları devam ediyor. Ama bu yalnızca benimle kalmamalı, çeşitli resmi kuruluşlar da çalışma yapmalı. Aile olarak her türlü takviyeye de hazırız.
-Çok yakın vakitte mektuplaşmaların bir ortaya geldiği Eşe Dosta Selam yayımlandı. Kitap nasıl ortaya çıktı, okuru neler bekliyor?
Benim birinci projelerimden bir tanesi mektupları bir ortaya getirip yayımlamaktı. Ancak klasik olarak herkesin yaptığı yalnızca arşivde bulunan mektupları değil de karşılıklı mektuplaşmaları yayımlamak istiyordum. Bunun peşine düştüm, pek çok yerde başarılı oldum. Ama babamın Nâzım Hikmet’e yazdığı mektupların tamamını bulamadım. 1970 tarihli bir adedini bulabildim yalnızca. Onun haricinde annem Nuriye Öğütçü, Fikret Otyam, Güzin Dino, Yaşar Kemal, Samim Kocagöz, Kemal Tahir üzere birçok isimle yazışmaları var. Mektuplar üzerinden Orhan Kemal’in hayatını izlemek isteyenlere bu kitabı okumalarını tavsiye ederim.
-Son olarak söylemek istedikleriniz?
Orhan Kemal’in insan sevgisi sürekli bizimle olsun.
Burak Mustafa Ada