Okullarda üst üste yaşanan istenmeyen olaylar ve eğitim sistemine yönelik tenkitler artarak sürerken Sayıştay, 2018 Yılı Kontrol Raporu’nda, Ulusal Eğitim Bakanlığı’nda yaşanan kontrol eksikliklerini ortaya koydu.
Sayıştay raporunda, “Eğitim kontrolü, bilhassa gelişmiş ülkelerde ve bilimsel yaklaşımlarda akademik muvaffakiyet ve kalitenin temel etkenlerinden biri olarak kabul edilmektedir” denilirken, 2010 yılından itibaren Türkiye’de yapılan kapsamlı değişikler nedeniyle, teftiş sisteminin nitelik ve aktiflik problemleri nedeniyle eğitim, öğretmen katkısının zayıfladığı vurgulandı.
Rapora nazaran Bakanlık, eğitimdeki sistem değişikliklerinde daha çok yetki ve vazife alanları ile statü ve unvanların farklılaştırılmasına odaklanmış değişikliklerin maksat boyutu uygulamayı yönlendirmede etkisiz kalmış.
Teftiş ve rehberlik eksikliği, eğitim sistemindeki temel problemler sıralamasında birinci sırada yer alırken, müfettiş sayısındaki büyük eksikliğe dikkat çekiliyor.
YETERSİZ SEVİYEDE TEFTİŞ YAPILIYOR
Milli Eğitim Bakanlığı’nın teftiş sisteminin tesirli bir yapıda olmadığını vurgulanırken, müfettiş sayısındaki yetersizliğin altı çizildi.
Raporda bu durum, “Gelinen basamakta, Bakanlığın yalnızca kendi bünyesinde 60.000 civarında kurum ve 1 milyonu aşkın işçisinin bulunduğu, ayrıyeten Bakanlık tarafından izlenen, koordine edilen öteki kurum ve kuruluşların da Teftiş Kurulu’nun vazife alanında yer aldığı dikkate alındığında, 498 adet müfettiş ile kâfi seviyede bir teftiş, soruşturma, rehberlik, tahlil ve raporlama yapılması mümkün görünmemektedir” diye açıklanıyor.
Sayıştaş, vilayet müdürlükleri bünyesinde vazife yapan 1539 Maarif Müfettişinin vilayetlere dağılımında büyük dengesizliklere de dikkat çekiyor.
24 İLE DÜŞEN MÜFETTİŞ SAYISI 39
Tunceli, Şırnak, Hakkari ve Ardahan hiç müfettiş bulunmazken, ortalarında büyük vilayetlerinde yer aldığı 24 vilayette müfettiş sayısı 39 olarak açıklandı.
EN FAZLA MÜFETTİŞ ANKARA’DA
Rapora nazaran Bursa’da misyonlu müfettiş sayısı 61, Ankara’da 211 iken, Erzurum’da 6, Mardin’de ise yalnızca 3 müfettiş vazife yapıyor.
İller ortasındaki dengesizlik yalnızca müfettiş sayısı ile sonlu kalmıyor, uygulama birliğinin olmadığının da altı çizildi.
BAKANLIK SORUMLULUĞU TBMM’YE ATTI
Raporda eğitimde kalite ve standardizasyonun için teftiş sisteminin istikrarlı bir yapıya ve kâfi kapasiteye kavuşturulması kural olduğuna işaret edilirken, Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafından Sayıştay’ın tespitlerine verilen cevaplar dikkat çekiyor.
Milli Eğitim Bakanlığı, kontrol sisteminde yenilenme ve güncellemeye gereksinim olduğu kabul ederken, teftiş sisteminde gelinen noktadan TBMM’yi sorumlu tutuyor.
Denetim sistemine ait yasal düzenlemeler yapıldığını kaydeden Bakanlık, “Yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne aittir diyerek” yapılan tenkitlerin kendilerini değil, Parlamento’yu ilgilendirdiğini öne sürdü.
Bakanlık tenkitlere şöyle karşılık verdi: “Anayasa’nın 7’nci hususunda yasama yetkisinin Türk Milleti ismine Türkiye Büyük Millet Meclisinde olduğu, 123’üncü hususunda yönetimin kuruluş ve vazifeleriyle bir bütün olduğu ve kanunla düzenleneceği kural olarak belirlenmiştir. Bir kamu kurumunun görmesi gereken kamu hizmetinin niteliğinin hangi kamu görevlilerince yerine getirileceğine karar verme yetkisi yasama organına aittir.
YASAL DÜZENLEMELER ÇERÇEVESİNDE
Bakanlık kontrol sisteminde yapılan tüm değişim ve dönüşüm çalışmaları, Türkiye Büyük Millet Meclisinde çıkarılan yasal düzenlemeler sonucunda hayata geçirilmiştir. Münasebetiyle, kontrol bulgusunda tenkide bahis konu idari işleyişe ait olmayıp, Türk Milleti ismine aziz Meclisin iradesi ile ortaya koyduğu yasal düzenlemelere ilişkindir. Aziz Meclis tarafından yapılan yasal düzenlemeler çerçevesinde Bakanlık idari yapısı en âlâ halde kurgulanmaya ve işletilmeye çalışılmaktadır. Yönetimin bunun aksi bir düzenleme ve süreç yapması düşünülemez.
MÜFETTİŞLER KONTROL ÜNİTESİNİN MODÜLÜ DEĞİL
Mevcut durumda, 652 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin; ‘Maarif Müfettişleri vilayetlerde il müdürüne bağlı olarak inceleme, araştırma ve rehberlik hizmetleri ile vilayet müdürünün vereceği öteki vazifeleri yapar. Maarif müfettişlerinin çalışma adap ve asılları yönetmelikle belirlenir’ kararını içeren düzenlemesinde, bu takımdaki bireylerin unvanları her ne kadar müfettiş olarak korundu ise vazife tarifleri müfettişlerle birebir örtüşmemektedir. Bu sebeple bunların kontrol ünitesinin bir kesimi olarak kıymetlendirilmesi hakikat bir yaklaşım değildir.
Mevcut yasal düzenleme iktidar ve muhalefetin ortak görüşleri doğrultusunda yasalaşmıştır.”
“OKULLARI TARİKATLAR VE CEMAATLER İŞGAL ETTİ”
Sayıştay Raporunda yer alan Ulusal Eğitim Bakanlığı’na ait tespitleri ANKA Haber Ajansı’na pahalandıran Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Genel Mali Sekreteri ve Eğitim Uzmanı Ali Taştan, AKP’nin iktidara gelmesinin akabinde Bakanlığın teftiş düzeneğinin şuurlu olarak çökertildiğini öne sürdü.
Müfettişlerinin evvel isimlerinin değiştirildiğini, akabinde da yetkilerinin tırpanlandığını kaydeden Taştan, kontrol olmadığı için eğitimin yandaş sendika, cemaatler ve tarikatlar tarafından işgal edildiğini argüman etti.
Taştan eğitim sistemindeki denetimsizliği şu sözlerle eleştirdi:
“İKTİDARIN İŞİNE GELİYOR”
“2012 yılında Kuran Kurslarının kontrol yetkisi ellerinden alınan müfettişler, 2014 yılında vilayet müdürlerinin buyruğuna atandılar. Ders kontrolü Ulusal Eğitim eski Bakanı Nabi Avcı’nın kelamlı talimatı ile kaldırıldı. Bu talimatla müfettişler okuldan uzaklaştırılmış oldu.
Denetim sisteminin bu hale gelmesi siyasal iktidarın işine geliyor. Müfettişler Ulusal Eğitim Bakanlığında at oynatmanın önünde büyük pürüz teşkil ediyorlardı. Yetkileri ellerinden alındı. Sistemdeki işlerlikleri yok edildi. Ve atılacak adımlarda sorun çıkarabilecek kimse kalmadı. Tüm pürüzler kaldırıldı. Müfettişlerin terk ettiği okulları Tarikat ve Cemaatler işgal etti. Kaçak okul-yurt sayısında patlama meydana geldi. AKP bu durumdan keyifli. Zira MEB’de mahzur çıkaran tüm müfettişler lağvedildi.”