Karar gazetesi müellifi Taha Akyol, bugünkü “Üç OHAL kararnamesi iptal edildi” başlıklı yazısında, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) aldığı kararları yazdı.
Akyol, AYM’nin iptal ettiği üç OHAL kararnamesini ve karardaki detayları kaleme aldı.
“KARARNAME ANAYASAYA ÖYLESİNE ALIŞILMAMIŞTIR Kİ İPTALİNE OYBİRLİĞİYLE KARAR VERDİLER”
Taha Akyol’un yazısı şöyle:
“Anayasa Mahkemesi, OHAL periyodunda çıkarılıp maddeleştirilen üç kararnameyi iptal etti, Resmi Gazete’de yayımlandı. (Karar No: 220/10)
Mesele türel açıdan son derece kıymetli olduğu üzere, OHAL yetkilerinin iktidar tarafından nasıl otoriterce kullanıldığını göstermesi bakımından siyaseten de değerli.
Diğer değerli bir istikameti, iptal kararlarının oybirliğiyle alınmış olması. AYM’de “hak eksenli” ve “otorite eksenli” iki farklı hukuk anlayışı giderek belirginleşiyordu. Bu üç kararname anayasaya öylesine karşıttır ki, iptaline oybirliğiyle karar verdiler.
“İKİ YIL İÇİNDE YARGIDA KALİTE ÇOK DÜŞTÜ SİYASİ TERCİHLİ ÇOK ATAMA YAPILDI”
Önce, OHAL’den istifade ederek nasıl ‘ölçüsüz’ düzenlemeler yapıldığına birkaç örnek…
AYM’nin iptal kararında da belirtiliyor; OHAL periyodunda iktidar “OHAL mühletince uygulanma niteliğini aşan” kararnameler çıkardı…
Kişiler hakkında polis ve MİT raporlarına nazaran süreç yapmaya imkan veren kararnameler çıkardı… “KHK mağdurları” bunun tam örneğidir.
Hakim ve savcı imtihanlarında gerekli olan 100 üzerinden “en az 70 puan” kaidesini 6 Ocak 2017 günlü KHK ile kaldırdı… Başarısız hukukçular bu sayede “mülakat” yoluyla, siyasi tercihle hakim ve savcı yapıldı…
AYM’nin bu mevzuda emsal bir “liyakat” kararı vermesini çok istek ederdim. Lakin 20 Şubat 2019’da “yüzde 70 başarı” kaidesi yine getirildiği için AYM açısından dava konusu ortadan kalktı.
Evet, kalktı lakin iki yıl içinde yargıda kalite çok düştü, siyasi tercihli çok atama yapıldı.
OHAL yetkileri nasıl kullanılmış, bunlar birkaç örnek.
“YETKİ VERİLİRKEN KEYFİ KULLANILMASINI ÖNLEYECEK YASAL KURALLAR BELİRTİLMEMİŞTİ”
AYM kararında, öncelikle, ‘kanun’ların nasıl olması gerektiğini belirleyen şu tespit olağanüstü değerlidir:
“Kanuni düzenlemelerin… kuşkuya yer vermeyecek halde açık, net, anlaşılabilir, objektif (objektif) olması, ayrıyeten kamu otoritelerinin keyfi kullanımlarına karşı esirgeyici tedbir içermesi gerekir.” (Paragraf 64)
Burada “otoritenin keyfi kullanımlarına karşı gözetici önlem” kavramına dikkatinizi çekerim. Bu, çağdaş anayasa hukukun geliştirdiği bir kavramdır.
AYM’nin üç iptalinden biri bu mevzuda: İnternet abonelerine ilişkin şahsî bilgilere, ferdî datalara polisin ulaşmasına KHK ile imkan verilmiş, sonra bu yasalaştırılmıştı…
AYM bunu “demokratik toplum nizamın gereklerine uymadığı” için ve “özel hayatın gizliliğine” ölçüsüz müdahale niteliğinde olduğu için iptal etti.
İptalin bir münasebeti daha var: Polise verilen yetki “keyfiliğe müsaade vermeyecek halde muhakkak ve öngörülebilir düzenleme niteliğinde” olmalıydı, ancak yetki verilirken keyfi kullanılmasını önleyecek yasal koşullar belirtilmemişti. (Paragraf 92-104)
“İLTİSAK VE İRTİBAT”
Kamuya kontratlı işçi alımında polisin “güvenlik soruşturması” yapmasını da AYM iptal etti. Münasebeti, Bu yetkinin “kötüye kullanılmasına karşı kâfi güvenceleri” içermeyen bir düzenle polise verilmiş olmasıdır…
Kararda, “keyfiliğe müsaade vermeyecek biçimde muhakkak ve öngörülebilir yasal garantilere yer verilmeksizin bu yetkilerin kullanılması anayasanın 13. ve 20. unsurlarıyla bağdaşmamaktadır” deniliyor. (Paragraf 134)
AYM’nin iptal ettiği üçüncü KHK düzenlemesi, MİT ve Emniyet raporlarıyla ilgili: Medya hizmet sağlayıcı kuruluşlarının yöneticileri hakkında MİT ve Emniyet “irtibat ve iltisak” raporu verirse o kuruluşların lisans müracaatları reddedilecekti…
Meclis’ten de bu türlü geçmişti.
Burada türel durum, “KHK ihraçları” ile birebirdir. MİT ve Emniyet’in yani yürütme erkinin, iktidarın “iltisak ve irtibat” raporu üzerine getirilen hak mahkumiyetleri, mağduriyetler!
AYM’ye nazaran ise, MİT ve Emniyet’in “irtibat ve iltisak” raporlarının “doğruluğunu denetleme ve gerçek duruma nazaran süreç yapma imkanı çok sınırlıdır”, bu yüzden keyfiliğe çok müsaittir. Bu türlü raporlarla lisans talebinin reddedilmesi söz hürriyetine ölçüsüz bir müdahaledir. (Paragraf 84-85)
Netice: Bireylere ve heyetlere güvenerek yetki vermek çok risklidir. Yetkiler, inancın yanında sonları açıkça çizilerek ve kontrol düzeneği açılarak verilmelidir.
CHP’nin açtığı dava üzerine AYM’nin verdiği bu iptal kararları hakkında Babacan’ın DEVA Partisi tüzel lisanla yazılmış destekleyici bir bildiri yayınladı.
Bütün partiler, bütün kurumlar ve hukuka ilgi duyan herkes bu türlü hususları dikkatle izlemeli, açıklamalarıyla kamuoyunu bilgilendirmelidir.”