Türkiye’nin simge yerlerinden Kız Kulesi, “restorasyon” tartışmalarıyla gündemde.
Tarihi M.Ö. 410’a dayanan, 1453’te İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet’in adacıkta kale inşa ettirdiği kuledeki çalışmalar sürüyor.
Kültür Bakanlığı raporunda, Kız Kulesi’nin üst kısmıyla bitişik betonarme yapının sökülmesi ve yerine yığma, ahşap iskeletli olarak tekrar inşasının kelam konusu olacağı belirtiliyor.
Independent Türkçe’den Lale Elmacıoğlu’nun haberine nazaran Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Şurası’nın 7 Şubat 2023 tarih ve 8048 sayılı kararıyla uygun bulunan onarım tadilat projesi kapsamında da 6. Muhafaza Bölge Heyeti’nin nezaretinde, bilhassa kulenin yer kısmının genişletildiği göze çarpıyor.
“DEPREM İÇİN GÜÇLENDİRME”
Projenin danışmanları, Salacak açıklarındaki kulenin tabanında zelzeleye karşı taban güçlendirmesi yapıldığını savunsa da mevcut imgeler reaksiyon çekiyor.
Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu yöneticisi, arkeolog-editör Nezih Başgelen Kız Kulesi’ndeki mevcut manzaraları eleştirdi.
İnşaat alanındaki durumu, “kaygı verici” olarak niteleyen Başgelen, Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Konseyi’nin sarsıntılardan bir gün sonra (7 Şubat), Kız Kulesi onarımında sona gelindiği kamuoyuna açıklanırken kulenin etrafına 198 adet fore kazık çakılacağının belirtilmesine reaksiyonlu.
Bu atılımın onarıma başlanmadan evvel araştırılarak planlanması ve şuraca irdelenmesi gerektiğini belirten Başgelen, kazıkların 120’sinin tamamlandığını belirterek, “Bu süreç, bu türlü simge bir yapıda ve tarihi alanda nasıl projelendirilebildi” diye sordu.
Kazıkların kayalığa ve anıt yapıya verebileceği ziyanlara dikkati çeken Başgelen, oluşacak yeni alanın Kız Kulesi’nin denizle olan bağını kopartmaması ve eski ölçülerine sadık kalınması gerektiğini söz etti.
Başgelen, dolgu yapılan ve fore kazık çakılan alanların sualtı arkeolojisi açısından kapsamlı taraması ve araştırmasının yapılıp yapılmadığını da sorgulanması gerektiğini kaydetti.
RANT GÖRÜŞÜ
Sanat Tarihi Derneği İdare Heyeti Lideri Şerif Yaşar da mevcut manzaraların kabul edilemez olduğu görüşünde.
Tarihte yangına maruz kalan Kız Kulesi’nin 1943-44’te onarım geçirdiğini ve bir daha bu türlü bir tehlikeden etkilenmemesi ismine kule kısmına betonarme eklenti yapıldığını aktaran Yaşar, vakitle betonarmenin fonksiyonunu yitirdiğini ve burayı söküp yerine özgününe uygun biçimde ahşap ve demir eklentinin yapılma beklentisinin doğduğunu lakin yapılanların, söylenenlerden farklı olduğunu savundu.
“Bizlere makyajla sunmaya çalıştıkları şeyde, aslında özgün yapıyı bozuyorlar” diyen Yaşar, taban genişletilmesinin Kız Kulesi’nin kültürel yapısına ziyan gelecek düzeye ulaştığını ileri sürdü.
Yaşar’a nazaran asıl maksat adacıktaki kafe ve restoran alanını büyütmek. Zelzele güçlendirmesinin de ötesinde gelirleri artırmak gayesiyle Kız Kulesi ranta açılmaya çalışılıyor.
Şerif Yaşar, şunları söyledi:
“Turizmden gelir elde etmek isteyebilirsiniz ancak önceliğiniz kültürel mirası korumak ve özgünlük olmalı. Turizm geliri elde etmek ikinci plandadır. Kaldı ki bir gravürün manzarası üzerinden onarım yapılmaz. ‘Özgün hali budur, bunu yapacağız” demek yanlıştır.”
Mimar Korhan Gümüş ise platformun genişletilmesinden rahatsızlık duyduğunu kaydetti.
Mevcut platform genişletilmeden de yerin sağlamlaştırılabileceğini söz eden Gümüş’e nazaran ortaya çıkan tablo bir onarım faaliyetini yansıtmıyor, aksine alan bir adaya dönüştürülüyor.