Kanal İstanbul’un 1595 sayfalık ÇED raporunda problemli gördüğü ve flu bırakılan alanlarla ilgili 34 unsurluk dilekçesiyle Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’na itirazda bulunan CHP’li Umut Oran, tekrar dikkat çeken bir adım attı.
CHP'li Umut Oran, bu defa de bahsin ulusal güvenlik boyutu için Milli Savunma Bakanlığı’na (MSB) başvurdu.
“TÜRKİYE'NİN GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE DÜŞÜRMEZ Mİ”
Milli Savunma Bakanlığı’nın Kanal İstanbul’da neden devre dışı bırakıldığının açıklanmasını isteyen Oran, “Taraf-halef devletler olarak Bulgaristan, Romanya, Rusya, Ukrayna ve Gürcistan ile rastgele bir temasta bulundunuz mu? Yargı bağışıklığı olan savaş gemileri de Kanal İstanbul’dan geçmek isterse Türkiye Cumhuriyeti hangi tedbiri alacak, bu durum ulusal savunmada güvenlik riski oluşturmaz mı? ABD savaş gemileri Karadeniz’e istediği sıklıkta geçmeye başlamasının akabinde örneğin Romanya kıyılarında bir deniz üssü kurarsa bu durum Türkiye’nin güvenliğini tehlikeye düşürmez mi? Türkiye 9 Ağustos 2021 tarihinden evvel Montrö’nün yürürlükten kaldırılması, değiştirilmesi teşebbüsünde mi bulunacak? Kanal İstanbul yoluyla savaş gemilerinin Karadeniz’e daha sık geçmesi halinde bugün Akdeniz’de yaşanan durumun bir gibisi ortaya çıkmayacak mı, Karadeniz’de çatışma riski artmayacak mı? Hükümet mensuplarınızca 'Montrö’nün götürdükleri de var' denilerek, neden vatandaşa olumsuz izlenim veriliyor, savunduğunuz bu aksilikler nedir?” diye sordu.
TBMM’de milletvekili olduğu devirde de mevzuyu yakından takip eden CHP’li Umut Oran, Kanal İstanbul ile ilgili olarak geçen hafta yaptığı ÇED itirazının akabinde bu defa de Kanal İstanbul’daki potansiyel ulusal güvenlik meseleleri için Bilgi Edinme Yasası kapsamında MSB’ye başvurdu.
Umut Oran’ın MSB’ye yönelttiği sorular şöyle:
1- Kanal İstanbul projesi için MSB'den bir görüş alınmış mıdır, istendi ise hangi görüşü bildirdiniz?
2- Bu projenin yapılması Montrö Antlaşması’nın feshi ya da en azından değişmesi için milletlerarası bir sürece yol açmayacak mı?
3- İstanbul’u bir adaya çevirecek bu proje 5-6 milyon insanın bir kısmının doğal felaket yahut radyoaktif serpinti durumunda tahliyesi gerektiğinde doğuda iki köprü ve Marmaray tüneline; batıda kurulacak köprülere mecbur kalınması halinde felaket durumunda tahliye nasıl gerçekleşecektir?
4- Savaş durumunda köprülerin yıkılması halinde Trakya’nın desteği yalnızca deniz yolu ile mi sağlanacaktır?
5- Batı İstanbul adasının dış lojistiğinin doğudan ve batıdan birkaç köprüye bağımlı kalmasının ne üzere zafiyet yaratacağı irdelenmiş midir?
6- Taraf-halef devletler olarak Bulgaristan, Romanya, Rusya, Ukrayna ve Gürcistan ile bu mevzuda rastgele bir temasta, teşebbüste bulunulmuş mudur, bulunuldu ise sonuçları, alınan cevaplar nedir?
7- Kıyıdaş olmayan devletlere ilişkin savaş gemileri Kanal İstanbul yoluyla Karadeniz’e çıkabilecek mi? Örneğin ABD Savaş gemileri, Montrö'nün getirdiği kısıtlara bağlı kalmaksızın Kanal İstanbul’dan Karadeniz’e serbestçe giriş çıkış yapabilecek mi?
8- Karadeniz’e istediği sıklıkta geçmeye başlamasının akabinde ABD savaş gemileri örneğin Romanya kıyılarında bir deniz üssü kurarsa bu durum Türkiye’nin güvenliğini tehlikeye düşürmeyecek mi? Bu senaryo gerçekleşirse Rusya ile var olan ilgiler bozulmaz mı?
9-Kanal İstanbul geçişleri Karadeniz’in türel statüsünde değişiklik meydana getirmez mi, bu durumda mümkün tartışmalar Montrö’nün feshi ile sonuçlanabilecek istikrarsızlığa yol açmaz mı?
10-ÇED raporunda, Montrö’nün tartışmalardan uzak tutulması, mümkün bölgesel belirsizliklerin önlenmesi için savaş gemilerinin Boğaz’dan geçirilmesi, lakin memleketler arası hukuka nazaran yargı bağışıklığı olan savaş gemilerinin Kanal İstanbul geçiş talebinin karşılıksız bırakılmadan, âkit devletlerin Ankara temsilcilerinin bu talepten vaktinde haberdar edilmesi öneriliyor. Yargı bağışıklığı olan savaş gemileri de Kanal İstanbul’dan geçmek isterse Türkiye Cumhuriyeti hangi tedbiri alacak, bu durum ulusal savunmada güvenlik riski oluşturmaz mı?
11-Kanal İstanbul yoluyla savaş gemilerinin Karadeniz’e daha sık geçmesi halinde bugün Akdeniz’de yaşanan durumun bir gibisi ortaya çıkmayacak mı, Karadeniz’de çatışma riski artmayacak mı?
12-ÇED raporunda, “Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nde yapılabilecek değişiklikler için Kontratta öngörülen 5 yıllık devir 9 Ağustos 2016’da tamamlanmıştır. Önümüzdeki 5 yıllık periyot için müddet 9 Ağustos 2021’de tamamlanacaktır” denilmesinin özel manası var mıdır?
13-Türkiye 9 Ağustos 2021 tarihinden evvel Montrö’nün yürürlükten kaldırılması, değiştirilmesi teşebbüsünde mi bulunacak?
14-Hükümet mensuplarınızca “Montrö’nün götürdükleri de var” denilerek, neden vatandaşa olumsuz izlenim veriliyor, savunduğunuz bu aksilikler nedir?