Türkiye’de genç işsiz sayısı rekor seviyeye ulaşırken, eğitim gördüğü alanda iş bulamayan gençler son deva olarak özel güvenlik şirketlerinin kapısını çalıyor. Özel güvenlikçi sayısı 300 bine yaklaşmış durumda.
“Yaptığımız iş kolay bir iş değil. Lakin bu kadar işsiz varken, ben şanslıyım.” Bu kelamlar özel bir güvenlik firmasında çalışan 25 yaşındaki Soner Göç’e ilişkin. Genç adam, taban fiyata yakın bir fiyat için uzun mesai saatleri ve riskler içeren özel güvenlik kesiminde çalışan yüz binlerce gençten biri. Özel güvenlik kesiminde daima yeni şirketlerin açıldığını belirten Soner Göç, bölüme olan ilgiyi “Çevremde pek çok arkadaşım kendi eğitimi ile ilgili iş bulamayınca, güvenlik kesimine kaydı” kelamları ile anlatıyor.
2,6 MİLYON GENÇ İŞSİZ VAR
Deutsche Welle Türkçe’den Aram Ekin Duran’ın haberine nazaran, Türkiye'de 4,4 milyon ile tarihi düzeylere çıkan işsizlik, iktisadın tahminen de en kırılgan tarafını oluşturuyor. Türkiye’de 15-34 yaş ortasındaki genç işsiz sayısı ise son 1 yılda 326 bin artışla 2 milyon 625 bine ulaşmış durumda. Şirketler 2019’a nazaran 2020 yılından daha umutlu olsa da, işsizliği azaltmak için her yıl en az yüzde 5 büyümesi gereken Türkiye iktisadında yüzde 1-2 seviyesinde düşük büyümenin uzun yıllara yayılabileceği telaşı var. Bu da Türk iktisadında işsizlik meselesinin kısa vakitte çözülmesinin çok güç olduğuna işaret ediyor. Lakin bir alan var ki, istihdamı azalmak yerine giderek artıyor: Özel güvenlik şirketleri…
“GENÇLERE CAZİP GELİYOR”
2004 yılında çıkarılan bir kanunla resmiyet kazanan özel güvenlik dalı her geçen yıl biraz daha büyüyor. Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Güvenlik Denetleme Başkanlığı datalarına nazaran, faaliyet müsaadesi verilen 1430 özel güvenlik şirketi ve 444 özel güvenlik eğitim kurumunun bulunduğu Türkiye’de, yaklaşık 300 bin özel güvenlik elemanı vazife yapıyor. Bu sayı, Emniyet Genel Müdürlüğü’ne bağlı vazife yapan polis sayısı ile çabucak hemen birebir. Özel güvenlik çalışanları çoğunlukla taban fiyat ile çalışıyor. Genç İşsizler Platformu Sözcüsü Dr. Murat Kubilay, güvenlik hizmetleri alanındaki istihdamın her geçen yıl büyüdüğünü söylüyor. Pek çok eğitimli gencin kendi alanlarında iş bulamadığı için güvenlik bölümüne yöneldiğini anlatan Kubilay, “Özellikle sigorta yapılması, maaşların az da olsa tertipli yatması üzere nedenlerden ötürü, kimi riskler barındırsa da güvenlik bölümü gençler açısından cazip bir iş alanı” diye konuşuyor.
ÖZEL GÜVENLİKÇİ SAYISI 300 BİNE YAKLAŞTI
Bir özel güvenlik elemanı olabilmek için 18 yaşını doldurmuş olmak, ortaokul mezunu olmak ve 1 yıl ve üstü mahpus cezası almamış olmak kâfi. Bu özelliklere sahip olanların öncelikle sertifika vermeye yetkili bir özel güvenlik eğitim kurumundan eğitim almaları gerekiyor. Bu eğitim silahsız özel güvenlik vazifelileri için 100 saat, silahlı olanlar için ise 120 saat olarak belirlenmiş durumda. Sonrasında Emniyet Genel Müdürlüğü’nün yılda 6 defa yaptığı imtihanlardan birine girerek başarılı olmak gerekiyor. Beş yıldır özel güvenlik çalışanı olarak misyon yapan 31 yaşındaki Asiye Çakır da, bu imtihanı geçip dalda iş bulanlardan biri. Çakır, 2 yıllık Ağız ve Diş Sıhhati kısmından mezun olduktan sonra güvenlik dalına yöneldiğini anlatıyor. Kapı güvenliği olarak misyon yaptığını ve işinden mutlu olduğunu söyleyen Çakır, “Bu işi yapabilecek niteliklere sahip arkadaşlarıma da bu kesimde çalışmalarını tavsiye ediyorum” diyor.
“PEK BİRÇOK MESLEK OLARAK GÖRMÜYOR”
Özel güvenlik dalının mali büyüklüğü 12 milyar TL’ye ulaşmış durumda. 2020 yılında özel güvenlik pazarının 15 milyar TL’ye ulaşması bekleniyor. Bölümün en büyük 11 şirketini ve 60 binden fazla çalışanı temsil eden Güvenlik Servisleri Tertip Birliği Derneği (GÜSOD) Lideri Levent Güler, yaptığı açıklamada, özel güvenlik şirketlerinin işsizliğin rekor düzeylerde olduğu 2020 yılında da 28 bin yeni istihdam yaratacağını söylüyor. Levent Güler’e nazaran bölümün en büyük sorunu çalışanları bu bölümde tutmak. Özel güvenlikçi olanların pek birçoklarının bu işi mesleği olarak görmediğini, çalışma şartlarının da tesiriyle küçük fiyat farkları için kesim değiştirebildiklerini anlatan Güler, şöyle konuşuyor: “Mesleğimiz toplumda hak ettiği saygıyı görmüyor. Tahlil için daldaki taban fiyatın artırılması, mesleğe özel tazminatların olması, hemşire, madenci, itfaiye üzere riskli mesleklere tanınan yıpranma hissesi haklarının özel güvenlik çalışanlarına da tanınması üzere bir grup yasal düzenlemeler yapılması gerekli.”
KÜRESEL ŞİRKETLER DE VAR
Türkiye’de faaliyet gösteren özel güvenlik şirketleri ortasında, yerli şirketlerin yanı sıra dünyanın tanınmış güvenlik şirketleri de yer alıyor. Dünyada 59 ülkede faaliyet gösteren İsveç merkezli Securitas’da bu şirketlerden biri. Securitas bünyesinde 2019 sonu itibariyle 20 bin özel güvenlik çalışanı bulunuyor. Şirket, 2020 yılında 2 bin ila 2 bin 500 ortasında yeni istihdam sağlamayı hedefliyor. Bu da şirketin çalışan sayısında yüzde 10-12 artış manasına geliyor. Securitas Türkiye Ülke Lideri Murat Kösereisoğlu, “Türkiye’de küçülen ya da kapanan şirketler olduğu kadar, yeni yatırımlar ve yeni başlayan işler de var. Yeni doğan yatırımların da güvenlik hizmetine ve özel güvenlik görevlisine gereksinimi var” diyor.
2020 yılında bekledikleri büyüme amacına paralel olarak, yeni işe alımları da artıracaklarını tabir eden Kösereisoğlu, “Öngördüğümüz istihdamın bir kısmını ülkedeki yeni yatırımlar, başka bir kısmını ise yer değiştiren istihdamın oluşturduğunu söyleyebiliriz. Yani yalnızca yeni yatırımlar değil, var olan işletmelerde üstleneceğimiz yeni güvenlik hizmetleri sebebi ile istihdam da 2020 yılı öngörülerimize dahil edilmiş durumda” diye konuşuyor.
“DÜZENLİ AİLE HAYATINI ZORLAŞTIRIYOR”
Kösereisoğlu, güvenlik bölümünün öteki bölümlerle karşılaştırıldığında ekonomik dalgalanmalardan daha az etkilenen bir bölüm olduğunu söylüyor. Buna rağmen özel güvenlik çalışanlarının sıkıntı kurallarda misyon yaptığını, çalışma saatlerinin de öteki işlere nazaran farklı olduğunu anlatan Murat Kösereisoğlu, şöyle konuşuyor: “Gece ya da tatil günlerinde çalışıyorlar. Herkesin tatil yaptığı fakat güvenliğin en ağır olduğu yılbaşı, bayram üzere özel günler için plan yapamıyorlar. Bu da nizamlı aile hayatını zorluyor.”
“FABRİKADA ÇALIŞMAK İSTEMEYENLER GELİYOR”
Adını vermek istemeyen bir özel güvenlik çalışanı da, yaptığı açıklamada, daldaki kasvetlere dikkat çekiyor. Türkiye’de fabrikalarda çalışmak istemeyen gençler için özel güvenlik şirketlerinin birinci seçenek olduğunu söyleyen çalışan, şöyle konuşuyor: “Güvenlik vazifelisi olmak için birinci girilen imtihandan başarılı olduysan, her 5 yılda bir yapılan kimlik yenileme imtihanında istediğin üzere sallayabiliyorsun. Nasılsa kimlik kartları yenileniyor zira. Son periyotta ne olduğu belirli olmayan bir sürü merdiven altı güvenlik şirketi çıktı. Onlar sertifika için eğitimlere gitmenize bile gerek kalmadan imza atmayı kâfi görüyor.”